Mikroiqtisadiyyat fərdlərin, ev təsərrüfatlarının və firmaların qərar qəbul etmə və resursların bölüşdürülməsi zamanı davranışlarını öyrənir. O, ümumiyyətlə mal və xidmət bazarlarına aiddir və fərdi və iqtisadi məsələlərlə məşğul olur. 'Firma' sözü ümumi olaraq bütün biznes növlərinə istinad etmək üçün istifadə olunur.
Mikroiqtisadiyyat iqtisadiyyatı bütövlükdə nəzərdən keçirən makroiqtisadiyyatın tədqiqi ilə ziddiyyət təşkil edir.
Mikroiqtisadi tədqiqat insanların hansı seçimlər etdiyi, onların seçimlərinə hansı amillərin təsir etdiyi və qərarlarının qiymətə, tələb və təklifə təsir edərək mal bazarlarına necə təsir etdiyi ilə məşğul olur.
İstehlakçılar mal və xidmət tələb edirlər. İstehsalçılar bu mal və xidmətləri satırlar. Lakin heç kim iqtisadi sistemdən istədiyi hər şeyi ala bilməz. Onlar seçim etməlidirlər - nəyisə almaq və nədənsə imtina etmək. Məsələn, müəyyən bir pulunuz varsa, onu ya oyuncaq, ya da kitab almaq üçün istifadə edə bilərsiniz. Əgər o pulla oyuncaq almağa qərar verdinizsə, kitabı almamağı seçdiniz. Beləliklə, bu nümunədə kitab fürsət dəyəridir.
Necə ki, fərdlər və ev təsərrüfatları istehlak etdikləri şeylə bağlı fürsət dəyəri qərarları verirlər, firmalar da nəyi istehsal edib, nəyi istehsal etməmək barədə bu qərarları qəbul edirlər.
1. Mikroskopik yanaşma - Mikroiqtisadiyyat bütün iqtisadiyyatı ev təsərrüfatı, firma, əmtəə, bazar və s. kimi kiçik fərdi vahidlərə bölür. Öyrənmək üçün kiçik bir vahid seçir və mikro dəyişənlərin ətraflı müşahidəsini aparır.
2. Qiymət nəzəriyyəsi - Mikroiqtisadiyyat istehsal amillərinin (torpaq, əmək, kapital və sahibkar) qiymətlərinin necə müəyyən edildiyini və mal və xidmətlərin qiymətlərinə necə təsir etdiyini izah edən müxtəlif qüvvələrlə məşğul olur. Beləliklə, mikroiqtisadiyyat həm də “qiymət nəzəriyyəsi” kimi tanınır. Qiymət nəzəriyyəsi həm istehlakçılar, həm də istehsalçılar üçün faydalıdır. O, istehlakçılara maksimum məmnuniyyət əldə etmək üçün puldan necə optimal istifadə etmələri barədə təlimat verir. İstehsalçılara maksimum mənfəət gətirəcək məhsul və ya xidmətin qiymətini necə düzəltmək barədə təlimat verir.
3. Qismən tarazlıq - Mikroiqtisadiyyat qismən tarazlığa əsaslanır. Bu, tarazlığa nail olmaq üçün bazarın yalnız bir hissəsini nəzərə alan şərtdir. O güman edir ki, “bütün başqa şeylər eyni qalır, “ceteris paribus” kimi tanınır. İqtisadi dəyişənlər arasında qarşılıqlı asılılığı laqeyd edir.
4. Resursların bölüşdürülməsi və iqtisadi səmərəliliyin təhlili - Resursların bölüşdürülməsi müxtəlif əmtəə və xidmətlərin istehsalı üçün resursların istifadəsi deməkdir. Mikroiqtisadiyyat əmtəələrin nisbi qiymətlərinin və istehsal amillərinin resursların bölüşdürülməsini necə müəyyənləşdirdiyini izah edir. kimi suallara cavab verməyə kömək edir
- Malları/xidmətləri kim istehsal edəcək?
- Hansı mallar/xidmətlər istehsal olunacaq?
- Hansı miqdarda mal/xidmət istehsal olunacaq?
- Malların/xidmətlərin qiyməti necə olmalıdır?
- Onlara mal/xidmətlər necə paylanacaq?
5. Marjinalizm prinsipindən istifadə edin - Mikroiqtisadiyyat təhlil vasitəsi kimi marjinalizm prinsipindən istifadə edir. Bu nəzəriyyəyə görə, fərdlər iqtisadi qərarları “marjada” qəbul edirlər. Yəni dəyər, əmtəə və ya xidmətin əlavə vahidinin nə qədər əlavə faydalılıq təmin etdiyi ilə müəyyən edilir. Marjinalizm anlayışı mikroiqtisadiyyatın bütün sahələrində vacibdir. İstehsalçılar və istehlakçılar da bu prinsipdən istifadə edərək iqtisadi qərarlar qəbul edirlər.
6. Qənaətləndirmə - Təbiət etibarilə bütün istehlakçılar qeyri-məhdud məmnuniyyət, bütün istehsalçılar isə qeyri-məhdud mənfəət arzulayırlar. Mikroiqtisadiyyat istehsalçıların və istehlakçıların bu meyllərini öyrənir, ayrı-ayrı istehsal və istehlak vahidlərini təhlil edir və qıt resurslardan səmərəli istifadə etməklə maksimum məmnuniyyət və mənfəətin necə əldə oluna biləcəyini müəyyənləşdirir.
Mikroiqtisadiyyat fərdlərin və müəssisələrin necə qərar qəbul etdiyini izah etmək üçün müəyyən əsas prinsiplərdən istifadə edir. Bunlar:
Mikroiqtisadiyyat həm nəzəri, həm də praktik əhəmiyyətə malikdir. O, istehsalın səmərəliliyini artıran və daha çox sosial rifahla nəticələnən iqtisadi siyasətlərin formalaşdırılmasına kömək edir. Mikroiqtisadiyyat ayrı-ayrı bölmələrin öz qərarlarını verməkdə sərbəst olduğu kapitalist iqtisadiyyatının işini izah edir. O, azad sahibkarlıq iqtisadiyyatında ayrı-ayrı bölmələrin tarazlıq vəziyyətinə necə çatdığını təsvir edir. O, həmçinin hökumətə düzgün qiymət siyasətini formalaşdırmaqda kömək edir. Bu, sahibkarlar tərəfindən resursların səmərəli istifadəsinə kömək edir. Biznes iqtisadçısı mikroiqtisadi tədqiqatlarla şərti proqnozlar və biznes proqnozları verə bilər. Ticarətdən əldə edilən gəlirləri, tədiyyə balansı mövqeyində tarazlığı və beynəlxalq valyuta məzənnəsinin müəyyən edilməsini izah etmək üçün istifadə olunur.
