De Sahara-woestijn is de grootste hete woestijn ter wereld. Laten we deze intrigerende en mooie plek in deze les verkennen.
De Sahara is een van de zwaarste omgevingen op aarde en beslaat 9,4 miljoen vierkante kilometer, bijna een derde van het Afrikaanse continent, ongeveer zo groot als de Verenigde Staten (inclusief Alaska en Hawaï). Alleen de twee koude woestijnen, Antarctica en de Arctische woestijnen zijn groter dan de Sahara.
De naam van de woestijn komt van het Arabische woord ṣaḥrāʾ , wat 'woestijn' betekent.
De Sahara-woestijn ligt in Noord-Afrika.
De Sahara beslaat grote delen van elf verschillende landen, waaronder Egypte, Libië, Tunesië, Algerije, Marokko, de Westelijke Sahara, Mauritanië, Mali, Niger, Tsjaad en Soedan.
Je zou kunnen denken dat de Sahara de droogste plek op aarde is. Maar je bent VERKEERD!
Verrassend genoeg zijn de heetste en droogste woestijnen koud, niet heet. Dat komt omdat koude lucht 20 keer minder waterdamp bevat dan warme lucht. In dit opzicht, terwijl de Atacama-woestijn in Chili de droogste warme woestijn op aarde is, zijn de McMurdo Dry Valleys in Antarctica ( koude poolwoestijn ) zelfs droger.
Tegenwoordig wordt de Sahara-woestijn gekenmerkt door golvende zandduinen, meedogenloze zon en drukkende hitte, maar ooit was het een weelderig groen bos. Het klimaat is niet altijd droog geweest. Er wordt gedacht dat er tussen 5.000 en 11.000 jaar geleden groene vegetatie, een overvloed aan dieren in het wild en talrijke watermassa's in het gebied waren. Wetenschappers noemen deze periode de Afrikaanse vochtige periode . Dus waar is al dat water gebleven?
Wetenschappers geloven dat deze overgang van groen naar woestijn plaatsvond als gevolg van een langzame verandering in de baan van de aarde en minder regenval die mensen ertoe aanzette om dieren zoals runderen, geiten en schapen te domesticeren. Dit leidde tot overbegrazing en afslijting van de grond.
Landschap
Als je aan de Sahara denkt, wat is dan het eerste beeld dat in je opkomt? Die van grote zandduinen, niet?
Nou, zandduinen zijn het ansichtkaartbeeld van de Sahara. Ongeveer 25% van de woestijn bestaat uit zandduinen, waarvan sommige meer dan 152 m hoog zijn.
Het grootste deel van de Sahara-woestijn is onontwikkeld en heeft verschillende topografische kenmerken, waaronder zandduinen, zandzeeën genaamd ergs, kale steenplateaus, grindvlaktes, droge valleien en zoutvlakten.
Laten we eens kijken naar enkele van de verschillende soorten landschappen in de Sahara.
| duinen | Dit zijn heuvels gemaakt van zand. |
| Ergs | Dit zijn grote stukken zand. Ze worden soms zandzeeën genoemd. |
| Regs | Dit zijn vlakke vlaktes bedekt met zand, stenen en kiezels. |
| Hamada | Dit zijn harde en kale verhoogde plateaus, die veel lijken op de Reg. |
| Wadi | Dit zijn de beddingen van rivieren of beken. bijna altijd droog, vormen ze vlaktes bezaaid met een paar bomen. |
| Oase | Dit is een gebied dat vruchtbaar is gemaakt door een bron van zoet water in een verder droog en droog gebied. Gemeenschappen hebben van oudsher sterke bomen geplant, zoals palmen, rond de omtrek van oases om het woestijnzand van hun delicate gewassen en water te houden. |
Het hoogste punt is de berg Koussi in Tsjaad (een uitgestorven vulkanische krater die op de top 11,204 voet boven de zeespiegel stijgt), en het laagste punt, de Qattera-depressie in Egypte (een oase-depressie die op het diepste punt 436 voet onder de zeespiegel ligt).
Hoewel water schaars is in de hele regio, bevat de Sahara twee permanente rivieren (de Nijl en de Niger), ten minste 20 seizoensgebonden meren en enorme watervoerende lagen, de belangrijkste bronnen van water in de meer dan 90 grote woestijnoases.
*aquifer is een lichaam van poreus gesteente of sediment verzadigd met grondwater.
Klimaat
De Sahara heeft een van de strengste klimaten ter wereld. Doorgaans ervaart het Sahara-landschap extreem beperkte tot vrijwel geen regenval, krachtige en grillige winden en brede temperatuurbereiken.
In de woestijn is de jaarlijkse gemiddelde regenval niet meer dan een paar centimeter of minder, veel minder op veel locaties. In sommige gebieden kan gedurende meerdere jaren helemaal geen regen vallen. Dan kunnen er enkele centimeters vallen in een hevige regenbui. Dan kan er gedurende enkele jaren helemaal geen regen meer vallen.
De Sahara-woestijn heeft extreem lange daglichturen, zeer weinig wolkenvorming en een zeer lage luchtvochtigheid.
Planten en dieren
Vanwege de hoge temperaturen en droge omstandigheden van de Sahara-woestijn is het plantenleven in de Sahara-woestijn schaars, met de hoogste concentraties langs de noordelijke en zuidelijke randen en in de buurt van de oases en drainages. Planten die in de Sahara-woestijn groeien, hebben zich aangepast aan de hitte, droogte en zoute omstandigheden van de woestijn. Planten zoals dadelpalmen en acacia groeien bijvoorbeeld in de buurt van wadi's en oases, waar ze lange wortels neerzetten om levensonderhoudend water te bereiken. Een ander voorbeeld zijn bloeiende planten die in droge gebieden groeien - de zaden van deze bloeiende planten ontkiemen snel na een regenbui, waarbij ze ondiepe wortels neerzetten en hun groeicyclus voltooien en zaden produceren binnen een paar dagen voordat de grond uitdroogt. De nieuwe zaden kunnen jarenlang in de droge grond sluimeren, in afwachting van de volgende regenval om de cyclus te herhalen.
Net als de planten hebben de dieren in de Sahara-woestijn zich aangepast aan de barre omgeving. In het hart van de Sahara zijn de meeste zoogdieren bijvoorbeeld relatief klein, wat helpt om waterverlies te minimaliseren. Ze voorzien in hun waterbehoefte uit hun voeding. Ze zoeken overdag hun toevlucht in holen, jagen en foerageren voornamelijk 's nachts, wanneer de temperaturen lager zijn. Ze hebben ook anatomische aanpassingen ontwikkeld, zoals de grote oren van de fennecvos, die helpen de warmte af te voeren, en zijn harige zolen, die zijn voeten beschermen. Andere zoogdieren zijn de woestijnrat, de gevlekte hyena, de zandvos en de Kaapse haas. Reptielen zoals de zandadder en de varaan zijn ook aanwezig in de Sahara.
Het bekendste dier van de Sahara is de dromedariskameel, die lange tijd door de woestijnnomaden wordt gebruikt. Hij kan meerdere dagen reizen zonder voedsel of water. Dit wordt mogelijk gemaakt door de fysiologische aanpassingen:
Mensen en levensstijl
De meeste delen van de Sahara zijn onbewoond, maar sommige mensen weten te overleven op plekken waar water is. De meerderheid van de mensen woont in Algerije, Egypte, Libië, Mauritanië en de Westelijke Sahara.
De meeste mensen in de Sahara hebben genetische voorouders van drie groepen: Berbers, Arabieren en Soedanezen.
In principe zijn er drie soorten culturen in de Sahara:
| herders | Ze leven niet voortdurend op dezelfde plaats, maar bewegen cyclisch of periodiek. Ze verplaatsen kuddes vee of kamelen tussen drinkplaatsen. Sommige zijn ook kooplieden die van stad naar stad trekken. |
| Sedentaire landbouwers | Deze volkeren leven het hele jaar door op één plek, beoefenen landbouw en worden onderhouden door de zeldzame grote watervoorraden die te vinden zijn in vaak bevochten oases. |
| Specialisten | Ze oefenen verschillende ambachten uit, zoals smeden in verband met herders en kwekers. |
De meeste mensen die tegenwoordig in de Sahara wonen, wonen niet in steden; in plaats daarvan zijn het nomaden die door de woestijn van regio naar regio trekken. Hierdoor zijn er veel verschillende nationaliteiten en talen in de regio, maar Arabisch wordt het meest gesproken.
Economische activiteit
Veeteelt en handel zijn de belangrijkste economische activiteiten van de Sahara. Er zijn enorme hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen verborgen onder de Sahara. De belangrijkste hiervan zijn olie en aardgas in Algerije en Libië, ijzererts in Algerije en Mauritanië en fosfaten in Marokko. Toerisme is ook een bron van inkomsten voor de Sahara-landen en draagt bij aan hun economische groei.
Milieu-effecten
We denken misschien dat de opwarming van de aarde niet veel effect zal hebben op deze hete woestijn. Maar verrassend genoeg kunnen kleine veranderingen in temperatuur of neerslag de biodiversiteit van de woestijn drastisch beïnvloeden. Hogere temperaturen resulteren in een toenemend aantal bosbranden die het landschap van de regio veranderen. Andere menselijke activiteiten zoals overmatige begrazing door dieren, mijnbouw en olie- en gasproductie hebben ook invloed op de woestijnhabitat. Woestijn wordt ook gebruikt als kernproefterrein, wat een gevoelige habitat kan verstoren.
