Bir adaya düşseniz ve yanınıza tek bir şey alabilecek olsanız bu ne olurdu? Elbette, bu soruyu daha önce duymuş olurdunuz.
Dünya'nın yüzde 70'inden fazlası sudur, bu nedenle dünyada pek çok ada olduğunu hayal edebilirsiniz.
Bu derste, ada konusu hakkında daha fazlasını keşfedelim. Öğreneceğiz
Bir ada, tamamen su ile çevrili ve herhangi bir karaya değmeyen bir kara alanıdır. Adalar okyanuslarda, denizlerde, göllerde veya nehirlerde oluşabilir.
Adalar bazen farklı isimlerle anılır. Mercan atollerinde ortaya çıkan kara özellikleri gibi çok küçük adalara adacıklar, kayalıklar, cays veya keys denilebilir. Bir nehirdeki veya göldeki bir adaya eyot veya ait, kıyı açıklarındaki küçük bir adaya ise holm denilebilir. Ganj deltasındaki tortul adalara char denir . Çok küçük adalara 'adacık' denir.
Bir kıta ile bir ada arasındaki en dikkate değer fark büyüklükleridir. Kıtalar çok büyük bir kara kütlesini kapsayabilir ve çok sayıda ülkeyi içerebilir - ayrıca fiziksel ve siyasi sınırlara göre ülkeler tarafından ayrılabilirler. Buna karşılık, bir ada, her iki tarafında su kütleleri ile çevrili küçük bir kara kütlesi olarak genel bir tanıma sahiptir.
Ada, her tarafı sularla çevrili karasal bir kara parçasıdır . Bu arazinin büyüklüğüne ve çevresindeki su kütlesine bağlı olarak farklı isimler vardır. Kıta, belirli coğrafi sınırları olan ve okyanuslarla ayrılmış büyük bir kara kütlesidir.
Kıtalar da sularla çevrilidir, ancak çok büyük oldukları için ada sayılmazlar.
Altı ana ada türü vardır - Kıta, Okyanus, Gelgit, Bariyer, Mercan ve Yapay.
Bazı adalar kıta sahanlığında (kıyı şeridine çok yakın) oluşur ve bunlar kıta adalarıdır. Diğerleri kıta sahanlığından uzakta (okyanusta) oluşur ve okyanus adaları olarak bilinirler.
1. Kıta Adaları
Kıta adaları, kıta sahanlığının tamamen suyla çevrili, batık olmayan kısımlarıdır. Kıta sahanlığına bağlıdırlar. Anakara ile ada arasında su var. Dünyanın daha büyük adalarının çoğu kıta tipindedir. Örneğin Büyük Britanya, Avrupa'nın kıta sahanlığına bağlı olduğu için bir kıta adasıdır. Bu örnekte, Avrupa anakara ve Büyük Britanya adadır! Kıtasal adaların diğer bazı örnekleri, Asya açıklarında Borneo, Java, Sumatra, Sakhalin, Tayvan ve Hainan, Avustralya, İrlanda açıklarında Yeni Gine, Tazmanya ve Kanguru Adası ve Avrupa, Grönland, Newfoundland, Long Island ve Sable Adası açıklarında Sicilya'dır. Kuzey Amerika açıklarında ve Güney Amerika açıklarında Barbados, Falkland ve Trinidad. Nehir ve göllerdeki adalar da kıtasal adalardır. Fransa'nın Paris şehri, Seine Nehri'ndeki bir adada bir yerleşim yeri olarak başladı.
Özel bir kıta adası türü, büyük bir kıta adasının ana kıta sahanlığından koptuğu, ancak yine de kıta ile ilişkili olduğu zaman oluşan Mikrokıta Adasıdır. Örnekler Afrika açıklarında Madagaskar ve Sokotra, Kerguelen Adaları, Yeni Kaledonya, Yeni Zelanda ve bazı Seyşeller'dir.
2. Gelgit adası
Bir gelgit adası, gelgit sırasında görünür hale gelen ancak yüksek gelgit sırasında sular altında kalan bir kara parçasını ifade eder. Bir gelgit adasının varlığı gelgit hareketine bağlıdır. Fransa'nın ünlü Mont Saint-Michel adası, gelgit adasına bir örnektir.
3. Okyanus adaları
Okyanus adaları veya volkanik adalar, okyanus havzalarının tabanlarından yüzeye çıkan adalardır. Kıta sahanlığında oturmazlar. Birçok okyanus adası, Pasifik Okyanusu'ndaki Hawaii gibi denizaltı volkanlarından oluşur. Bir okyanus adası, bir volkanın okyanusun derinliklerinde patlaması ve okyanus tabanını yukarı doğru bir dağa doğru itmesiyle oluşur. Ada o dağın zirvesinde. Kıta adalarının aksine, okyanus adaları okyanus kabuğundan büyür. Okyanus adaları, derin okyanus suları etrafında gelişigüzel dağılmış değil, kabuğun yaratıldığı veya battığı tektonik plaka sınırları boyunca hizalanmıştır.
4. Bariyer adaları
Bunlar sığ suda meydana gelir ve kıta sahanlığında deniz akıntıları tarafından biriken kum birikimleridir. Bunlar, kıta Amerika Birleşik Devletleri ve Alaska kıyı şeridinin çoğu dahil olmak üzere dünyadaki tüm kıyı şeridinin %15'ini oluşturur ve ayrıca körfezlerin ve Büyük Göllerin kıyılarında meydana gelir. Bariyer adaları olarak adlandırılırlar çünkü okyanus ile anakara arasında bariyer görevi görürler. Sahili fırtına dalgaları ve rüzgarlar tarafından aşınmaya karşı korurlar. Bazı bariyer adaları, evleri veya bir havaalanı pistini destekleyecek kadar sağlamdır; diğerleri kısa ömürlüdür, her yıl kış fırtınaları tarafından taşınır ve dalga ve gelgit hareketiyle yeniden kurulur.
5. Mercan adaları
Hem kıta adalarından hem de okyanus adalarından farklıdırlar, çünkü bir zamanlar yaşayan canlılardan, mercan resiflerini oluşturmak için kolonileşen mercanlardan oluşurlar.
Atoll , aşınmış ve batık bir volkanik adada büyümüş bir mercan resifinden oluşan bir adadır. Resif, suyun yüzeyine yükselir ve bir ada oluşturur. Atoller tipik olarak merkezi bir lagün ile halka şeklindedir. Mercan adalarına örnek olarak Pasifik'teki Line Adaları ve Hint Okyanusu'ndaki Maldivler verilebilir.
6. Yapay adalar
Bazı adalar insan yapımı veya yapaydır. Bunun bir örneği, Kansai Uluslararası Havalimanı'nın bulunduğu Japon adası Honshu açıklarındaki Osaka Körfezi'ndeki adadır.
Takımadalar bir grup adadır. Takımadalardaki adalar okyanusal veya kıtasal olabilir. Japonya ve Alaska'daki Aleut Adaları takımadalardır. Endonezya dünyanın en büyük takımadasıdır.
Bir adada bulunan türlerin sayısı, türün yok olma oranını ve göç seviyesini etkileyen iki ana faktör tarafından belirlenir.
Anakaraya daha yakın olan adaların anakaradan daha uzak olanlara göre anakaradan göçmen alma olasılığı daha yüksektir. Bu 'mesafe etkisi'dir.
'Boyut etkisi', ada büyüklüğü ile tür çeşitliliği arasında uzun zamandır bilinen bir ilişkiyi yansıtır. Daha küçük adalarda, yok olma şansı daha büyük olanlardan daha fazladır.
Bu nedenle, daha büyük adalar, daha küçük adalardan daha fazla memeli türü barındırırken, belirli bir anakaradan daha uzaktaki adalar, anakaraya daha yakın adalardan daha az memeli türü sergiler.
