O'rta asrlar Evropasi yoki O'rta asrlar deb nomlanuvchi davr V asrdan XV asr oxirigacha davom etgan. Bu davr Gʻarbiy Rim imperiyasining qulashi bilan boshlanib, Uygʻonish davri va kashfiyotlar davrining boshlanishi bilan yakunlandi. Bu Evropada sezilarli o'zgarishlar va rivojlanish davri edi.
Oʻrta asrlar uch qismga boʻlinadi: ilk oʻrta asrlar, yuqori oʻrta asrlar va soʻnggi oʻrta asrlar.
Ilk o'rta asrlarda Evropada Rim imperiyasining tanazzulga yuz tutishi kuzatildi. Franklar, Gotlar va Vandallar kabi ko'plab kichik qirollik va qabilalar Evropaning turli qismlarini egallab oldilar. Bu davrda nasroniylikning tarqalishi muhim voqea edi. Monastirlar qurilgan va rohiblar bilim va madaniyatni saqlashda hal qiluvchi rol o'ynagan.
Yuqori o'rta asrlar o'sish va rivojlanish davri edi. Feodalizm hukmron ijtimoiy tuzumga aylandi. Feodalizmda qirollar va beklar harbiy xizmat evaziga vassallarga yer berishgan. Qal'alar himoya qilish uchun qurilgan va ritsarlar ritsarlik deb ataladigan xulq-atvor qoidalariga amal qilganlar. Bu davrda shaharlar va savdo-sotiqning ham yuksalishi kuzatildi. Salib yurishlari, bir qator diniy urushlar ham bu davrda sodir bo'ldi.
Oxirgi oʻrta asrlar bir qancha muammolar, jumladan, millionlab odamlarning oʻlimiga sabab boʻlgan “Qora oʻlim” bilan kechdi. Bunday qiyinchiliklarga qaramay, san'at, fan va adabiyotda ham sezilarli o'zgarishlar bo'ldi. 15-asrda Iogannes Gutenberg tomonidan bosmaxonaning ixtiro qilinishi kitoblarni yanada qulayroq qildi va bilimlarning tarqalishiga yordam berdi.
O'rta asrlarda Evropada feodalizm asosiy ijtimoiy tuzum edi. U yerlarni harbiy xizmatga almashtirishga asoslangan edi. Podshoh butun yerga egalik qildi va uni eng muhim zodagonlariga, ya'ni xo'jayinlariga berdi. Bu lordlar, o'z navbatida, o'z yerlarining bir qismini vassallarga berib, ular uchun kurashishga va'da berishdi. Dehqonlar yoki krepostnoylar yerni ishlagan va himoya qilish evaziga oziq-ovqat bilan ta'minlagan.
Qal'alar odamlarni bosqinchilardan himoya qilish uchun qurilgan. Ular qalin devorlari, minoralari va xandaqlari bo'lgan katta, mustahkam binolar edi. Ritsarlar otda jang qilgan jangchilar edi. Ular jasorat, or-nomus, ayollar va zaiflarni hurmat qilishni o'z ichiga olgan ritsarlik deb nomlangan xulq-atvor qoidalariga amal qilganlar.
O'rta asrlarda Evropada cherkov asosiy rol o'ynagan. Deyarli hamma nasroniy edi va cherkov kundalik hayotning ko'p jihatlariga ta'sir ko'rsatdi. Monastirlar bilim markazlari bo'lib, rohiblar kitoblarni qo'lda ko'chirgan. Cherkov rahbari Papa sezilarli kuchga ega edi va qirollar va imperatorlarga ta'sir ko'rsatishi mumkin edi.
Salib yurishlari nasroniylar va musulmonlar o'rtasidagi diniy urushlar seriyasidir. Ular 1096 yilda boshlangan va bir necha asrlar davom etgan. Asosiy maqsad Quddus va Yaqin Sharqdagi boshqa muqaddas joylarni egallash edi. Salib yurishlariga ko'plab ritsarlar va zodagonlar qo'shildi va ular Evropaga sezilarli ta'sir ko'rsatdi, jumladan savdo va madaniy almashinuv kuchaydi.
O'rta asrlarda Evropada kundalik hayot insonning ijtimoiy mavqeiga qarab o'zgarib turardi. Dehqonlar ko'p soatlab dalalarda ishladilar va oddiy uylarda yashadilar. Lordlar va zodagonlar qal'alarda yashab, qulayroq hayot kechirdilar. Aksariyat odamlar jun yoki zig'irdan tayyorlangan oddiy kiyimlarni kiyishgan. Oziq-ovqat oddiy bo'lib, non, sabzavot va go'shtdan iborat edi.
O'rta asrlar san'ati va me'morchiligi cherkov tomonidan kuchli ta'sirlangan. Gotika me'morchiligi o'zining uchli kamarlari va vitrajli oynalari bilan yuqori o'rta asrlarda mashhur bo'ldi. Bu davrda Parijdagi Notr-Dam kabi ko'plab go'zal soborlar qurilgan. Oltin va yorqin ranglar bilan bezatilgan yoritilgan qo'lyozmalar yana bir muhim san'at turi edi.
Ta'lim asosan cherkov tomonidan amalga oshirilgan. Monastirlar va sobor maktablari asosiy bilim markazlari edi. Lotin tili ta'lim va bilim tili edi. Boloniya universiteti va Parij universiteti kabi birinchi universitetlar Oliy oʻrta asrlarda tashkil etilgan. Bu muassasalar zamonaviy ta’limga asos solgan.
Savdo va savdo yuqori va oxirgi o'rta asrlarda sezilarli darajada o'sdi. Shaharlar va shaharlar kengayib, savdogarlarning ahamiyati ortdi. Savdo yo'llari Yevropani Osiyo va Afrika bilan bog'lab, yangi tovarlar va g'oyalarni olib keldi. Shimoliy Evropadagi savdo shaharlari guruhi bo'lgan Ganza ligasi savdoni rivojlantirishda hal qiluvchi rol o'ynadi.
O'rta asrlar Evropasini shakllantirgan bir qancha muhim shaxslar:
O'rta asrlar Evropasi yoki o'rta asrlar V asrdan XV asr oxirigacha bo'lgan davr edi. Erta, yuqori va soʻnggi oʻrta asrlarga boʻlinadi. Feodalizm asosiy ijtimoiy tuzum edi va cherkov kundalik hayotda markaziy rol o'ynadi. Qal'alar va ritsarlar muhim edi va salib yurishlari sezilarli ta'sir ko'rsatdi. Kundalik hayot ijtimoiy mavqega qarab o'zgarib turardi va san'at va me'morchilik cherkov tomonidan katta ta'sir ko'rsatdi. Ta'lim monastirlar va sobor maktablari tomonidan olib borildi, savdo va savdo sezilarli darajada o'sdi. Buyuk Karl, Uilyam Bosqinchi, Jan d’Ark, Foma Akvinskiy kabi muhim shaxslar bu davrni shakllantirgan.
