Bu gün biz İnternet Protokolu haqqında öyrənəcəyik. İnternet Protokolu kompüterlərin, planşetlərin və telefonların bir-biri ilə danışmasına kömək edən qaydalar toplusudur. Bu, mesajların lazımi yerə çatmasını təmin edən xüsusi bir dil kimidir. Bu dərsdə biz İnternet Protokolunun nə olduğunu, cihazların əlaqə saxlamasına necə kömək etdiyini və nə üçün çox vacib olduğunu araşdıracağıq. Hər kəsin başa düşə bilməsi üçün sadə sözlərdən və əyləncəli nümunələrdən istifadə edəcəyik.
Tez-tez IP adlanan İnternet Protokolu kompüterlər üçün qaydalar kitabı kimidir. Bu, cihazlar arasında mesajların necə göndərilməsini və qəbul edilməsini izah edir. Dostunuza məktub yazmağı düşünün. Dostunuzun ünvanını bilməlisiniz ki, poçtalyon məktubunu çatdıra bilsin. Eyni şəkildə, şəbəkədəki hər bir cihazın mesajları lazımi təyinat yerinə göndərə bilməsi üçün xüsusi IP ünvanı var.
E-poçt göndərmək və ya veb-sayta baxmaq üçün kompüterdən istifadə etdiyiniz zaman İnternet Protokolu pərdə arxasında işləyir. O, şəkillər, videolar və oyunlar kimi məlumatların bir yerdən digərinə təhlükəsiz şəkildə keçməsini təmin edir.
Təsəvvür edin ki, poçtla ad günü dəvəti göndərirsiniz. Əvvəlcə zərfin üzərinə dostunuzun ünvanını yazın. Sonra zərfi poçt qutusuna atırsınız. Daha sonra poçt daşıyıcısı onu toplayır və dostunuzun evinə aparır. İnternet Protokolu oxşar şəkildə işləyir.
İnternet üzərindən mesaj göndərdiyiniz zaman həmin mesaj paket adlanan kiçik parçalara bölünür. Hər bir paketdə IP ünvanı adlanan təyinat nömrəsi olan kiçik bir etiket var. Paketlər düzgün ünvanla cihaza çatana qədər poçt şöbələri və ya marşrutlaşdırıcılar kimi bir çox dayanacaqlardan keçir. Bütün paketlər gəldikdə, tam mesaj yaratmaq üçün birləşirlər.
Paketlərin bu səyahəti mesajın tez və təhlükəsiz çatdırılmasını təmin edir. Bəzi paketlər fərqli bir marşrut tutsa belə, hamısı sonunda bir araya gəlir, eynilə bütün parçaları yerində olan bir tapmaca kimi.
IP ünvanı şəbəkədəki hər bir cihaza təyin edilmiş unikal nömrədir. Evin ünvanına bənzəyir. Məsələn, köhnə versiyada ümumi bir IP ünvanı 192.168.1.1- dir. Bu nömrə şəbəkədəki digər cihazlara mesajların harada göndəriləcəyini dəqiq bildirir.
Təsəvvür edin ki, çoxlu şagirdin olduğu bir sinif otağınız olub. Kimin kim olduğunu bilmək üçün hər bir tələbənin ad etiketi ola bilər. Kompüter şəbəkəsində hər bir cihazın IP ünvanı adlanan öz etiketi var, beləliklə şəbəkə məlumatı hara çatdıracağını müəyyən edə bilər.
Bu gün istifadə olunan iki əsas İnternet Protokol növü var: IPv4 və IPv6 .
IPv4 köhnə versiyadır. Nöqtələrlə ayrılmış dörd ədəd qrupundan istifadə edir. Hər qrup 0-dan 255-ə qədər rəqəm ola bilər. Məsələn, IPv4 ünvanı 192.168.0.1 kimi görünə bilər. Bu sistem uzun illərdir çox faydalıdır.
Texnologiya böyüdükcə və internetə qoşulmaq üçün daha çox cihaz tələb olunduqca, IPv6 adlı yeni versiya yaradıldı. IPv6 daha böyük unikal ünvanlar dəsti yaratmaq üçün daha çox rəqəm və hərfdən istifadə edir. IPv6-nı hər bir cihazın özünəməxsus rəng almasını təmin edən çoxlu, çoxlu şəkilləri rəngləyə bilən daha böyük rəngli karandaşlar qutusu kimi düşünün.
Kompüter şəbəkəsi məlumatı paylaşan birləşdirilmiş qurğular qrupudur. Bu cihazlara kompüterlər, planşetlər, smartfonlar və hətta ağıllı oyuncaqlar daxildir. İnternet Protokolu bütün bu cihazların bir-biri ilə necə ünsiyyət quracağını anlamağa kömək edir.
Məktəbinizi təsəvvür edin ki, hər bir sinif koridorlarla birləşdirilir. Tələbələr cədvələ uyğun olaraq sinifdən-sinifə keçdiyi kimi, kompüterlər də İnternet Protokolunun qaydalarına riayət etməklə məlumat göndərir və alırlar. Bu qaydalar, hər bir şagirdin düzgün sinif otağına düşməsi kimi, hər mesajın doğru cihaza getməsinə əmin olur.
İnternet Protokolunu daha yaxşı başa düşməyimizə kömək etmək üçün bir neçə gündəlik nümunə üzərində düşünək.
İnternet Protokolu bir neçə vacib hissədən ibarətdir. Bu hissələr məlumatı bir cihazdan digərinə ötürmək üçün birlikdə işləyir. Əsas tikinti blokları bunlardır:
Bütün bu hissələr birlikdə rəqəmsal dünyanın rəvan işləməsini təmin edir.
Onlayn mesaj göndərdiyiniz zaman hamısı birdən göndərilmir. Bunun əvəzinə mesaj paketlər adlanan kiçik parçalara bölünür. Hər bir paket təyinat ünvanı ilə birlikdə mesajın bir hissəsini daşıyır.
Təsəvvür edin ki, bir çox kiçik hissələrə kəsdiyiniz böyük bir şəkiliniz var. Hər bir parça kiçik bağlamalar kimi ayrıca göndərilir. Səfərin sonunda bütün bu bağlamalar tam mənzərəni göstərmək üçün yenidən yığılır. Bir bağlama daha uzun bir yol tutsa və ya qısa müddətə dayansa belə, nəticədə lazımi yerə yol tapır.
Məlumatın bu şəkildə göndərilməsi təmin edir ki, əgər bir parça itərsə, yalnız həmin kiçik hissə yenidən göndərilməlidir, mesajın qalan hissəsi isə gecikmədən davam edir.
İnternet Protokolu gündəlik həyatımızın bir çox yerində istifadə olunur. Hər gün bizə kömək edən bəzi yollar bunlardır:
Planşetdə videoya baxdığınız zaman düşünün. Şəkillər və səslər bir çox cihaz və şəbəkələr vasitəsilə yayılır. İnternet Protokolu olmadan bu mesajlar heç vaxt düzgün cihazı tapa bilməz və siz əlaqəsi kəsilmiş şəkillər və səslər qarışıqlığı ilə nəticələnə bilərsiniz.
İnternet Protokolu təkcə mesaj göndərmir; o, həmçinin mesajların təhlükəsiz və tam olmasını təmin edir. Məlumat paketləri göndərildikdə, İnternet Protokolu onları hər dayanacaqda yoxlayır. Beləliklə, hər hansı bir paket əskik olarsa və ya itərsə, sistem onun yenidən göndərilməsini istəyə bilər.
Təsəvvür edin ki, siz bir şəkil çəkirsiniz və müəlliminiz bütün hissələrin tamamlandığını yoxlamaq üçün onu yoxlayır. Əgər hissə çatışmırsa, müəlliminiz sizdən onu doldurmağınızı xahiş edir. Bu, İnternet Protokolunda səhv yoxlamasının necə işlədiyinə bənzəyir. Şəbəkə onları bir yerə qoymazdan əvvəl həmişə bütün məlumat hissələrinin mövcud və düzgün olduğuna əmin olmaq istəyir.
Texnologiya dünyası çox sürətlə inkişaf edir. Hər gün daha çox cihaz internetə qoşulur. Smartfonlar, ağıllı saatlar və hətta ağıllı soyuducular ünsiyyət üçün İnternet Protokolundan istifadə edirlər. Şəbəkəyə daha çox cihaz qoşulduqca daha böyük ünvan dəstinə ehtiyac artır.
Buna görə də yeni versiya IPv6 çox vacibdir. IPv6 IPv4-dən daha çox mümkün ünvanlara malikdir. Bunu daha çox rəngli çox böyük bir karandaş qutusu kimi düşünün. Bu daha böyük dəstlə hər bir cihazın özünəməxsus rəngi və ya bu halda unikal ünvanı ola bilər.
Bir çox cihaz eyni vaxtda məlumat göndərən və qəbul etdikdə, şəbəkənin mütəşəkkil qalması vacibdir. İnternet Protokolu trafik bələdçisi kimi fəaliyyət göstərir. Bu, hər bir paket üçün səyahət etmək üçün ən yaxşı yolu seçməyə kömək edir. Bəzən paketlər fərqli marşrutlar götürə bilər, lakin onların hamısı eyni qaydalarla idarə olunur. Bu, şəbəkəni mütəşəkkil və səmərəli saxlayır.
Məktəb gəzintisi zamanı sıx bir yolu təsəvvür edin. Müəllim uşaqlara yolu təhlükəsiz keçmək və avtobusa minmək üçün təlimat verir. Dayanacaqlar çox olsa belə, hamı müəllimin göstərişinə əməl edir və sağ-salamat çatır. İnternet Protokolu məlumat paketlərini şəbəkə vasitəsilə istiqamətləndirərək oxşar şəkildə işləyir.
Hər dəfə kompüter, planşet və ya smartfondan istifadə etdiyiniz zaman İnternet Protokolu çox çətin işləyir. Verilənlərinizin lazım olduğu yerə getməsinə əmin olan səssiz köməkçidir. Şəklin üzərinə kliklədiyiniz zaman, oyun oynadığınız zaman və ya vebsayta baş çəkdiyiniz zaman İnternet Protokolunun qaydalarına əməl olunur ki, ekranınızda düzgün məlumat görünsün.
Təsəvvür edin ki, kitabların harada olduğunu bilmədən kitabxanaya getmisiniz. Lazım olanı tapmaq çaşqın və yavaş olardı. İnternet Protokolu hər bir məlumat parçasına ünvan verməklə rəqəmsal kitabxananı təşkil edir. Bu təşkilat o deməkdir ki, siz tez bir zamanda sevimli onlayn məzmununuzdan həzz ala bilərsiniz.
İnternet Protokolu bütün dünyada insanları və cihazları birləşdirir. Bu, uzaqda yaşayan dostlara mesaj göndərməyə imkan verir. O, həmçinin məktəblərdə, xəstəxanalarda və müəssisələrdəki kompüterləri əlaqələndirir ki, vacib məlumatlar tez paylaşıla bilsin.
Hər bir tələbənin böyük komandanın bir hissəsi olduğu bir sinif düşünün. Bir şagirdin sualı olduqda, onlar müəllimdən soruşa bilər ki, o, hər kəsə dərsi başa düşməyə kömək edir. İnternet Protokolu cihazların birlikdə işləməsinə və məlumat paylaşmasına imkan verməklə oxşar şəkildə işləyir.
Mühəndislər və elm adamları həmişə İnternet Protokolunu daha da yaxşılaşdırmaq üçün çalışırlar. Onlar daha çox cihazın təhlükəsiz və tez qoşulmasına kömək etmək üçün yeni ideyaları araşdırırlar. Dünyamız daha rəqəmsallaşdıqca, daha güclü və daha sürətli şəbəkələr hamımıza daha yaxşı ünsiyyət qurmağa kömək edəcək.
İnternet Protokolunun gələcəyi daha çox məlumatı idarə edə bilən və hər bir cihaza heç bir problem olmadan unikal ünvan verən daha təkmil versiyalar gətirəcək. Tezliklə oyuncaqlardan tutmuş avtomobillərə qədər hər şeyin öz ünvanları ola bilər ki, bu da dünyamızı çox bağlı bir yerə çevirə bilər.
Budur dərsimizdən əsas məqamlar:
Unutmayın ki, siz hər dəfə internetə qoşulduqda İnternet Protokolundan istifadə edirsiniz. Bu, bütün kommunikasiyaların sürətli, təhlükəsiz və düzgün çatdırılmasını təmin edən səssiz köməkçi kimidir. Bu qaydalara riayət etməklə kompüter dünyamız bir-birinə bağlıdır və təşkil olunur.
Kompüterlər və texnologiya haqqında daha çox məlumat əldə edərkən bu fikirləri ağlınızda saxlayın. İnternet Protokolunun qaydaları bizim rəqəmsal dərslərimizin məktəb dəhlizlərində zəng çalması kimi rəvan işləməsini təmin edir.
İnternet Protokolu haqqında oxuduğunuz və öyrəndiyiniz üçün təşəkkür edirik. Bu əsas fikirləri başa düşmək sizə rəqəmsal dünyanın necə işlədiyini və bütün cihazların hər gün bir-biri ilə necə danışdığını bilməyə kömək edəcək.
