Sot do të mësojmë rreth makinave që mund të mendojnë dhe të mësojnë. Këto makina quhen inteligjencë artificiale ose AI . Inteligjenca artificiale është një lloj i veçantë programi kompjuterik që i ndihmon njerëzit në shumë mënyra. Përdoret në lojëra, lodra inteligjente, asistentë zanorë si Siri ose Alexa, dhe madje edhe në makina. Në mësimin tonë, do të flasim gjithashtu se si duhet të jemi të sjellshëm dhe të drejtë kur i bëjmë dhe i përdorim këto makina. Ne e quajmë këtë të qenit etik .
Inteligjenca artificiale është si një tru për makinat. Ajo i ndihmon kompjuterët të marrin vendime. Për shembull, imagjinoni se keni një lodër inteligjente që mund të flasë me ju dhe të luajë lojëra. Ajo lodër përdor inteligjencën artificiale për të ditur se çfarë të thotë dhe si të reagojë kur e prekni.
IA ndihmon në shumë fusha. Mund të ndihmojë mësuesit në shkollë, mjekët në spitale dhe madje edhe shoferët në makina. Meqenëse inteligjenca artificiale prek jetën tonë të përditshme, duhet të jemi të kujdesshëm se si funksionon.
Etikë do të thotë të bësh gjënë e duhur. Do të thotë të jesh i sjellshëm, i drejtë dhe i ndershëm. Ashtu siç i ndjek rregullat në shkollë dhe i trajton miqtë e tu me kujdes, edhe teknologjia duhet t'i ndjekë rregullat. Këto rregulla na tregojnë se çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar.
Kur flasim për konsiderata etike, mendojmë se si makinat dhe kompjuterët i ndihmojnë njerëzit. Bëjmë pyetje të tilla si: "A po i bëjnë gjërat në një mënyrë të sjellshme?" dhe "A po sillen drejt me të gjithë?"
Është e rëndësishme që inteligjenca artificiale të jetë etike sepse shumë njerëz e përdorin atë. Nëse një kompjuter ose një robot nuk i ndjek rregullat, mund t’i lëndojë njerëzit ose të bëjë gabime. Imagjinoni të luani një lojë që nuk është e drejtë – nuk do të ishte argëtuese as për ju dhe as për miqtë tuaj.
AI etike siguron që vendimet të merren në një mënyrë të sigurt dhe të sjellshme. Kjo do të thotë që kur një makinë bën një gabim, dikush ndihmon ta rregullojmë atë. AI etike na ndihmon t'u besojmë makinave tona inteligjente dhe të dimë se ato nuk do të bëjnë diçka të dëmshme.
Drejtësi do të thotë t’i trajtosh të gjithë në mënyrë të barabartë. Është si të ndash lodrat e tua me miqtë e tu. Nëse ke dhjetë lodra dhe i jep secilit mik një numër të barabartë, kjo është e drejtë.
Në AI , drejtësia do të thotë që makina u jep të njëjtat shanse të gjithëve. Për shembull, nëse një lojë kompjuterike u jep shpërblime ose pikë lojtarëve, ajo duhet t'u japë atyre në mënyrë të barabartë pa zgjedhur të preferuarit.
Ndonjëherë, IA mund të jetë e padrejtë nëse mëson nga shembuj që nuk janë të balancuar. Kur një kompjuter mëson nga shembujt, ai mund të mësojë aksidentalisht diçka që është e anshme, që do të thotë se nuk është i drejtë. Ne duhet të punojmë shumë për t'u siguruar që makinat të mos nxjerrin mësime të këqija.
Privatësia do të thotë të mbash të sigurta të dhënat personale. Mendo se si të pëlqen t’i mbash të sigurta sekretet e tua. Mund të mos dëshirosh që të gjithë ta dinë ngjyrën tënde të preferuar ose një sekret të vogël për ty.
IA shpesh përdor shumë të dhëna për të mësuar dhe për t'ju ndihmuar. Këto të dhëna mund të jenë emri juaj, fotografia juaj, apo edhe mënyra se si luani lojëra. Është shumë e rëndësishme që AI të mbrojë informacionin tuaj personal.
Kur një makinë mbledh të dhëna, ajo nuk duhet t'i ndajë ato pa leje. Ashtu siç do ta mbanit sekretin e një miku, AI etike i mban të dhënat tuaja të sigurta dhe private.
Transparenca do të thotë të tregosh se si merren vendimet. Kur zgjidhni një enigmë në klasë, mund t’ia tregoni punën mësuesit/es tuaj. Në këtë mënyrë, mësuesi/ja juaj mund ta kuptojë se si e keni zgjidhur atë.
Në AI, transparenca do të thotë që njerëzit mund të shohin pse një kompjuter mori një vendim të caktuar. Kjo i ndihmon njerëzit t'i besojnë makinës. Kur e dini arsyen pas një përgjigjeje, ndiheni të sigurt dhe të sigurt.
Për shembull, nëse një lodër inteligjente ju tregon motin, ajo mund të tregojë një fotografi ose të shpjegojë se ka përdorur një program të veçantë kompjuterik. Ky shpjegim e bën atë të qartë dhe të besueshëm.
Përgjegjshmëri do të thotë të marrësh përgjegjësi kur diçka shkon keq. Imagjino sikur aksidentalisht thyen një laps me ngjyra. Do të kërkoje falje dhe do të përpiqeshe ta rregulloje. Kjo do të thotë të jesh përgjegjës.
Në AI , nëse ndodh një gabim, dikush duhet të shpjegojë pse ndodhi dhe të punojë për ta rregulluar atë. Nëse një kompjuter jep përgjigjen e gabuar ose merr një vendim të padrejtë, njerëzit që e kanë bërë atë duhet ta korrigjojnë gabimin.
Në këtë mënyrë, mësojmë nga gabimet dhe sigurohemi që makina të funksionojë më mirë herën tjetër.
AI është kudo përreth nesh dhe na ndihmon në shumë mënyra. Ajo i bën disa detyra më të lehta dhe argëtuese. Për shembull, lodrat inteligjente që duan të luajnë lojëra ose aplikacionet që të ndihmojnë të mësosh gjëra të reja përdorin AI .
Meqenëse AI ndihmon kaq shumë njerëz, është e rëndësishme që ajo të ndjekë rregullat etike. Nëse një lojë kompjuterike nuk është e drejtë, ajo mund të mërzisë lojtarët. Nëse një mësues robot nuk i mbron informacionet tuaja, njerëzit mund të mos i besojnë asaj.
Kur AI funksionon në mënyrën e duhur, ajo e bën jetën tonë më të lumtur dhe më të sigurt, si në shkollë ashtu edhe në shtëpi.
AI përdoret në jetën reale për të ndihmuar njerëzit në shumë mënyra të rëndësishme. Mjekët përdorin AI për të zbuluar se çfarë i sëmur njerëzit. Makinat përdorin AI për të ndihmuar në drejtimin e sigurt. Dyqanet përdorin AI për të menaxhuar artikujt dhe për të ndihmuar klientët.
Është shumë e rëndësishme që në të gjitha këto fusha, AI të ndjekë rregullat etike. Për shembull, kur një mjek përdor AI për të kontrolluar një test, privatësia e pacientit duhet të mbrohet. Kur një makinë përdor AI për të drejtuar, siguria e pasagjerëve është përparësia e parë.
Shembuj të tjerë përfshijnë:
Njerëzit që krijojnë inteligjencë artificiale ndjekin rregulla të veçanta. Këto rregulla janë si rregullat e klasës që ndiqni çdo ditë. Ato i tregojnë kompjuterit se si të veprojë në një mënyrë të mirë dhe të sigurt.
Këto udhëzime i ndihmojnë zhvilluesit të zgjedhin mënyra për të projektuar makina që respektojnë privatësinë e të gjithëve, i trajtojnë të gjithë në mënyrë të drejtë dhe i shpjegojnë veprimet e tyre qartë. Kur të gjithë ndjekin rregullat, teknologjisë mund t'i besohet.
Për shembull, nëse ndodheni në një klasë ku të gjithë ndjekin të njëjtat rregulla, të mësuarit bëhet argëtues dhe i sigurt. Në të njëjtën mënyrë, kur rregullat zbatohen në AI , teknologjia funksionon mirë për të gjithë njerëzit.
Edhe pse makinat mund të jenë inteligjente, njerëzit janë shumë të rëndësishëm në krijimin dhe përdorimin e inteligjencës artificiale. Njerëzit vendosin rregullat etike që duhet të ndjekë AI . Ata kontrollojnë punën e kompjuterëve dhe rregullojnë gabimet.
Njerëzit janë si mësuesit dhe prindërit që të ndihmojnë të mësosh. Ata u mësojnë makinave se çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar. Nëse një kompjuter shfaq një problem në drejtësi ose privatësi, njerëzit punojnë së bashku për ta korrigjuar atë.
Kjo është e rëndësishme sepse teknologjia duhet t'i ndihmojë të gjithëve. Kur njerëzit udhëheqin inteligjencën artificiale, ata ndihmojnë në ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë për të gjithë.
Ndonjëherë është e vështirë të sigurohesh që AI ndjek gjithmonë rregullat etike. Kompjuterët mësojnë nga të dhënat. Nëse të dhënat kanë gabime, kompjuteri mund të mësojë gjëra që nuk janë të drejta. Kjo quhet paragjykim .
Imagjinoni sikur të mësonit një lojë të re, por disa nga rregullat që keni mësuar ishin të gabuara. Kjo do ta bënte lojën më pak argëtuese për të gjithë. Në të njëjtën mënyrë, nëse AI mëson nga shembuj të padrejtë, ajo mund të jetë e anshme dhe të marrë vendime të gabuara.
Inxhinierët punojnë shumë për të korrigjuar këto gabime. Ata i kontrollojnë të dhënat shumë herë dhe ndryshojnë mënyrën e të mësuarit të kompjuterit nëse ai nuk ndjek rregullat etike. Kjo punë është e rëndësishme për ta mbajtur teknologjinë të sigurt dhe të sjellshme.
E ardhmja e inteligjencës artificiale është shumë emocionuese. Njerëzit po punojnë për të krijuar makina që janë edhe më të dobishme dhe më të sjellshme për të gjithë. Në të ardhmen, inteligjenca artificiale do të përdoret në shumë mënyra të reja që mund t'i imagjinojmë vetëm sot.
Shkencëtarët po mësojnë më shumë rreth mënyrës se si ta bëjnë inteligjencën artificiale të drejtë dhe të sigurt. Ata ndajnë ide me njëri-tjetrin dhe provojnë metoda të reja. Kjo punë në grup është shumë e rëndësishme. Ashtu siç mësoni lojëra dhe rregulla të reja me miqtë tuaj, zhvilluesit mësojnë nga njëri-tjetri për të krijuar inteligjencë artificiale më të mirë.
Kur inteligjenca artificiale është etike, ajo mund të bëjë shumë gjëra të mira, siç është ndihma me detyrat e shtëpisë, mbajtja e lagjeve tona të sigurta, apo edhe krijimi i artit dhe muzikës. Qëllimi është të ndërtojmë teknologji që nuk është vetëm e zgjuar, por edhe e kujdesshme.
Ne të gjithë mund të ndihmojmë që teknologjia të jetë e sjellshme dhe e drejtë. Është e rëndësishme të kujtojmë se nëse një kompjuter bën një gabim ose duket i padrejtë, duhet të flasim me një të rritur të besuar si një mësues ose prind.
Të jesh i sjellshëm në teknologji do të thotë të kontrollosh nëse të gjithë trajtohen në mënyrë të barabartë. Do të thotë të shpjegosh mënyrën se si funksionojnë makinat në mënyrë që të gjithë njerëzit ta kuptojnë. Ashtu siç ndihmon një mik që ndihet i trishtuar, ne ndihmojmë teknologjinë të jetë e qartë dhe e drejtë për të gjithë.
Kur sheh një mik që ndan lodra ose luan bukur, të kujton sa të rëndësishme janë këto vlera. Në të njëjtën mënyrë, inteligjenca artificiale etike ndan vlerat e mirësisë, drejtësisë dhe ndershmërisë me të gjithë ata që e përdorin atë.
Mund të bësh pyetje të thjeshta për të ditur nëse inteligjenca artificiale po bën gjënë e duhur. Pyet veten: "A i trajton makina të gjithë përdoruesit njësoj?" "A i mbron sekretet personale?" "A mund ta kuptojnë njerëzit se si i merr vendimet e saj?"
Nëse përgjigjet janë po, atëherë inteligjenca artificiale ka të ngjarë të funksionojë në një mënyrë etike. Imagjinoni një lojë tavoline ku të gjithë kanë të njëjtin shans për të fituar. Kjo lojë është e drejtë dhe e sjellshme, njësoj si AI.
Ndonjëherë, ndihmon të shikosh shembuj për të kuptuar se çfarë mund të shkojë keq nëse AI nuk është etike. Ja disa shembuj:
Këta shembuj na tregojnë pse është e rëndësishme që teknologjia të ndërtohet me kujdes dhe udhëzime të duhura. IA duhet të ndihmojë çdo person dhe të mos lërë kurrë askënd pas dore.
Besimi ndërtohet kur e dimë që makinat tona ndjekin rregullat. Ne u besojmë mësuesve tanë sepse ata i shpjegojnë gjërat qartë dhe kujdesen për të nxënit tonë. Në mënyrë të ngjashme, ne i besojmë AI kur ajo vepron me mirësi dhe drejtësi.
Kur AI është transparente dhe shpjegon vendimet e saj, njerëzit ndihen më rehat duke e përdorur atë. Ashtu siç ndiheni të lumtur kur i dini rregullat e një loje, të dish se si funksionon inteligjenca artificiale ju bën të ndiheni të sigurt.
Ndërtimi i besimit në teknologji është i rëndësishëm për shumë arsye. Ndihmon të gjithë të punojnë së bashku dhe të shijojnë përfitimet e mjeteve moderne pa u ndjerë të frikësuar ose të hutuar.
Ashtu siç ka rregulla në shtëpi dhe në shkollë, ka edhe ligje për teknologjinë. Këto ligje ndihmojnë të sigurohemi që njerëzit që ndërtojnë AI ta bëjnë këtë në mënyrën e duhur. Ligjet u tregojnë atyre se si të mbrojnë informacionin tuaj, si t'ju trajtojnë në mënyrë të drejtë dhe si të shpjegojnë vendimet e tyre.
Ndjekja e këtyre ligjeve është shumë e rëndësishme. Kur inxhinierët dhe programuesit e projektojnë inteligjencën artificiale me këto ligje, makinat funksionojnë më mirë dhe u besohet më shumë. Është e ngjashme me ndjekjen e një recete për të bërë një tortë që të gjithë e shijojnë.
Rregullat dhe ligjet e mira sigurojnë që të gjithë njerëzit të trajtohen me mirësi. Ato ndihmojnë në kontrollin e gabimeve dhe e mbajnë teknologjinë në funksion për të mirën e të gjithëve.
Të gjithë bëjnë gabime, madje edhe në teknologji. Kur një sistem AI bën një gabim, është e rëndësishme të mësosh prej tij. Mendo kur bie ndërsa nget biçikletë. Ti ngrihesh, mëson nga rënia dhe nget edhe më mirë herën tjetër.
Në të njëjtën mënyrë, kur një sistem AI nuk funksionon siç duhet, programuesit dhe inxhinierët e shqyrtojnë atë nga afër. Ata pyesin: "Çfarë shkoi keq?" dhe "Si mund ta rregullojmë?" Kjo punë e kujdesshme siguron që AI të përmirësohet me kalimin e kohës.
Mësimi nga gabimet është një pjesë e madhe e bërjes së AI etike. Na tregon se edhe kur gjërat nuk janë perfekte, ne gjithmonë mund të përpiqemi të bëjmë më mirë dhe t'i mbrojmë të gjithë.
Teknologjia e mirë nuk përdor vetëm algoritme të zgjuara. Ajo gjithashtu kujdeset si një mik. Kur një makinë sillet me mirësi, tregon se ka zemër dhe mendje. Ajo merr vendime që mbrojnë njerëzit dhe respektojnë ndjenjat e tyre.
Kjo ide është shumë e rëndësishme. Ashtu siç ndiheni të lumtur kur dikush kujdeset për ju, edhe inteligjenca artificiale etike i bën njerëzit të ndihen të sigurt dhe të rëndësishëm. Teknologjia duhet të funksionojë për të gjithë, duke u siguruar që të gjitha emocionet dhe nevojat tona të respektohen.
AI etike do të thotë ndërtimi i makinave që janë të sjellshme, të drejta dhe të sigurta. Është e rëndësishme që AI të ndjekë rregullat në mënyrë që të gjithë të trajtohen në mënyrë të barabartë.
Inteligjenca Artificiale i ndihmon kompjuterët të mendojnë si njerëzit. Përdoret në lodra inteligjente, asistentë zanorë, makina dhe shumë pjesë të tjera të jetës sonë të përditshme.
Etika do të thotë të bësh gjënë e duhur. Ajo përfshin të qenit respektues, i ndershëm dhe i kujdesshëm, njësoj si në klasat dhe shtëpitë tona.
Drejtësia do të thotë t’i trajtosh të gjithë me të njëjtin kujdes dhe respekt. Në AI, drejtësia do të thotë që askush nuk lihet jashtë loje dhe çdo person ka një shans të barabartë.
Privatësia do të thotë të mbash sekretet personale të sigurta. Sistemet AI duhet të mbrojnë informacionin tonë të ndjeshëm, siç janë emrat, fotot dhe detajet tona private.
Transparenca kërkon që makinat të shpjegojnë se si marrin vendime. Kur një kompjuter na tregon se si e ka zgjidhur një problem, kjo ndihmon në ndërtimin e besimit.
Përgjegjshmëria do të thotë korrigjimi i gabimeve dhe mësimi prej tyre. Ashtu siç kërkon falje dhe provon përsëri pas një gabimi të vogël, AI duhet të korrigjohet kur shkon keq.
Aplikimet në botën reale tregojnë se si inteligjenca artificiale ndihmon në shkolla, spitale, sigurinë publike dhe shtëpi. AI etike sigurohet që teknologjia të funksionojë mirë për të gjithë.
Roli i njerëzve është shumë i rëndësishëm në udhëheqjen e inteligjencës artificiale. Mësuesit, prindërit, inxhinierët dhe programuesit punojnë së bashku për të siguruar që teknologjia të jetë e sjellshme dhe e drejtë.
Ligjet dhe Udhëzimet ndihmojnë në përcaktimin e rregullave për ndërtimin e inteligjencës artificiale etike. Ashtu si rregullat e klasës, këto udhëzime e mbajnë teknologjinë të sigurt dhe të respektueshme.
Të mësuarit nga gabimet e bën inteligjencën artificiale më të mirë me kalimin e kohës. Kur ndodhin gabime, rishikimi dhe rregullimi i tyre ndihmon në ndërtimin e një sistemi që është edhe më etik në të ardhmen.
Duke i kuptuar këto ide, mund të shohim se sa e rëndësishme është që teknologjia të ndërtohet me kujdes për të gjithë njerëzit. Mos harroni se, ashtu si në shkollë ose me miqtë tuaj, drejtësia, privatësia dhe ndershmëria kanë rëndësi në çdo aspekt të jetës - madje edhe në kompjuterë!
