Sot do të mësojmë rreth filozofisë së gjuhës. Ky mësim do të na ndihmojë të kuptojmë se çfarë është filozofia, çfarë është gjuha dhe si funksionojnë ato së bashku. Do të mësojmë rreth fjalëve, fjalive dhe ideve. Do të shohim se si gjuha na ndihmon të flasim me miqtë tanë, të tregojmë histori dhe të ndajmë ndjenjat tona. Gjithashtu do të mësojmë pse është e rëndësishme të mendojmë për mënyrën se si funksionojnë fjalët dhe çfarë domethënie kanë ato. Edhe pse kjo temë mund të duket e madhe, ne do të përdorim fjalë dhe shembuj të thjeshtë nga jeta jonë e përditshme. Mendojeni gjuhën si një kuti thesari plot me histori dhe ide. Do ta hapim atë kuti hap pas hapi.
Filozofia është arti i bërjes së pyetjeve të mëdha. Shumë kohë më parë, njerëzit pyesnin veten për jetën, botën dhe mënyrën se si funksionojnë gjërat. Ata bënin pyetje si "Pse jemi këtu?" dhe "Çfarë është e mirë dhe e keqe?" Në mësimin tonë, ne do ta përdorim idenë e filozofisë për të menduar se si funksionojnë fjalët dhe gjuha. Filozofia na ndihmon t'i shqyrtojmë idetë tona në një mënyrë të thellë dhe të kujdesshme. Edhe nxënësit e vegjël mund të bëjnë pyetje të thjeshta si: "Pse një fjalë ka atë që do të thotë?" Kur mendojmë për këto pyetje, ne përdorim mendjet tona për të mësuar dhe për t'u rritur. Filozofia na tregon se është mirë të jemi kuriozë dhe të bëjmë pyetje për gjithçka.
Gjuha është një mënyrë për ne që të ndajmë mendimet dhe ndjenjat tona. Ajo përbëhet nga fjalë, tinguj dhe ndonjëherë shenja që përdorim për të folur me njëri-tjetrin. Çdo ditë, ne përdorim gjuhën kur përshëndesim një mik, bëjmë një pyetje ose tregojmë një histori. Imagjinoni kur thoni: "Përshëndetje, si jeni?" Ju po përdorni gjuhën për t'u lidhur me dikë tjetër. Gjuha mund të flitet, shkruhet ose edhe të përdoret me shenja me duart tona. Secila prej këtyre mënyrave na ndihmon të shprehim se kush jemi dhe çfarë mendojmë. Gjuha është si një urë që lidh zemrat dhe mendjet tona.
Filozofia e gjuhës është studimi i mënyrës se si funksionojnë fjalët dhe çfarë nënkuptojnë ato. Është vendi ku takohen filozofia dhe gjuha. Në këtë pjesë të filozofisë, ne bëjmë pyetje si: "Si na japin fjalët ide?" dhe "Si e dimë që e kuptojmë njëri-tjetrin?" Ndonjëherë, një fjalë mund të ketë më shumë se një kuptim. Për shembull, fjala "dritë" mund të nënkuptojë diçka që shkëlqen ose mund të nënkuptojë jo e rëndë. Duke menduar për këto ide, mësojmë se si gjuha na ndihmon të ndajmë mendimet tona në shumë mënyra. Studimi i filozofisë së gjuhës na tregon se fjalët nuk janë vetëm tinguj ose shenja në një faqe; ato janë mjete të fuqishme që na ndihmojnë të kuptojmë botën.
Ne e përdorim gjuhën në shumë mënyra. Kur flisni me familjen tuaj në shtëpi, ju po përdorni gjuhën për të ndarë ditën tuaj. Kur lexoni një libër me përralla, ju dëgjoni fjalë të bukura që krijojnë imazhe në mendjen tuaj. Kur këndoni një këngë, fjalët ju bëjnë të ndiheni të lumtur ose të emocionuar. Edhe kur luani lojëra me miqtë tuaj, ju përdorni gjuhën për të shpjeguar rregullat dhe për të brohoritur për njëri-tjetrin. Në secilën prej këtyre aktiviteteve, gjuha na ndihmon të kuptojmë njëri-tjetrin. Për shembull, nëse shihni një fotografi të një molle në një libër dhe dikush thotë, "mollë", ju e dini saktësisht për cilin frut po flitet.
Ashtu si lojërat kanë rregulla, edhe gjuha ka rregulla. Këto rregulla na tregojnë se si t’i bashkojmë fjalët në një fjali dhe si t’i përdorim ato saktë. Kur mësojmë të flasim dhe të shkruajmë, mësojmë edhe këto rregulla. Për shembull, në një fjali kemi një fillim, një mes dhe një fund. Fjalia "Macja fle" na tregon saktësisht se çfarë po ndodh. Këto rregulla na ndihmojnë të ndajmë idetë tona qartë. Ato sigurohen që të gjithë t’i kuptojnë fjalët dhe fjalitë në të njëjtën mënyrë. Duke ndjekur rregullat, fjalët tona bëhen si copa të një enigme që përshtaten në mënyrë të përsosur me njëra-tjetrën.
Ka shumë lloje gjuhësh që njerëzit përdorin në të gjithë botën. Lloji më i zakonshëm është gjuha e folur. Kur flisni me mësuesin tuaj ose telefononi mikun tuaj në telefon, po përdorni gjuhën e folur. Një lloj tjetër është gjuha e shkruar, të cilën e shohim në libra, letra dhe në ekranet e kompjuterëve. Ekziston edhe gjuha e shenjave, e cila përdor lëvizjet e duarve dhe shprehjet e fytyrës për të treguar fjalët. Pavarësisht se cilin lloj përdorim, gjuha na ndihmon të ndajmë idetë tona. Çdo gjuhë është unike. Fjalët dhe tingujt mund të jenë të ndryshëm, por ideja e ndarjes së mendimeve është e njëjtë kudo.
Fjalët janë tullat ndërtuese të gjuhës. Kur i bashkojmë fjalët së bashku, formojmë fjali. Një fjali është një grup fjalësh që tregon një mendim të plotë. Për shembull, kur thoni, "E dua qenin tim", kjo është një fjali e thjeshtë që tregon se si ndiheni. Çdo fjalë në atë fjali ka një rol. Fjala e parë tregon se kush po flet, fjala e dytë tregon se cila është ndjenja dhe pjesa tjetër e fjalisë jep më shumë detaje. Në filozofinë e gjuhës, ne studiojmë pse dhe si bashkohen këto fjalë. Ne mendojmë se si një fjali ka kuptim dhe si mund të tregojë një histori. Duke parë fjalët dhe fjalitë, mësojmë se gjuha është më shumë sesa thjesht një listë fjalësh - është një mënyrë për të shprehur ide dhe emocione të mëdha.
Mendoni për historinë tuaj të preferuar ose një bisedë argëtuese me miqtë tuaj. E gjithë kjo ndodhi për shkak të gjuhës. Gjuha na ndihmon të kuptojmë botën përreth nesh. Kur bëni një pyetje si: "Çfarë është kjo?", ju po përdorni gjuhën për të mësuar gjëra të reja. Kur dëgjoni me vëmendje dikë, ju përdorni gjuhën për të kuptuar idetë e tyre. Kjo është arsyeja pse shumë njerëz studiojnë filozofinë e gjuhës. Ata duan të kuptojnë se si fjalët na ndihmojnë të mendojmë dhe të mësojmë. Kur fjalët përdoren saktë, ato mund të krijojnë imazhe të bukura në mendjet tona. Ato gjithashtu mund të na ndihmojnë të zgjidhim enigma dhe të mësojmë rreth historisë, shkencës dhe artit.
Një gjë interesante në lidhje me gjuhën është se ajo mund të ndryshojë me kalimin e kohës. Shumë kohë më parë, njerëzit përdornin fjalë që ne nuk i përdorim sot. Fjalë të reja krijohen kur vijnë ide të reja. Për shembull, shumë kohë më parë, njerëzit nuk e njihnin fjalën "kompjuter" sepse nuk kishte kompjuterë. Sot, ne e përdorim këtë fjalë çdo ditë. Ndonjëherë, e njëjta fjalë mund të ndryshojë kuptimin e saj. Një fjalë mund të përdoret në mënyra të ndryshme nga njerëz të ndryshëm. Ky ndryshim në gjuhë na tregon se fjalët janë gjallesa që rriten dhe ndryshojnë. Studimi i këtyre ndryshimeve na ndihmon të shohim se si ndryshojnë edhe mendimet dhe idetë tona me kalimin e kohës.
Gjuha është gjithashtu një pjesë e madhe e kulturës sonë. Grupe të ndryshme njerëzish kanë mënyra të ndryshme të të folurit dhe të shkruarit. Kultura na tregon se cilat fjalë të përdorim dhe si t'i përdorim ato. Në disa familje, një fjalë e veçantë mund të përdoret vetëm në shtëpi. Në vende të tjera, njerëzit mund të kenë përshëndetje unike si një përkulje, një shtrëngim duarsh ose një frazë e veçantë. Kur mësojmë për gjuhë të tjera, mësojmë edhe për kultura të tjera. Kjo na bën më të kuptueshëm dhe të sjellshëm. Filozofia e gjuhës na ndihmon të mendojmë për këto dallime. Na tregon se edhe nëse përdorim fjalë të ndryshme, të gjithë jemi të lidhur përmes ideve dhe ndjenjave që ndajmë.
Mund të pyesni veten pse e studiojmë filozofinë e gjuhës në një moshë të re. Idetë që mësojmë prej saj na ndihmojnë çdo ditë. Kur dëgjoni me kujdes, bëni pyetje ose lexoni një histori, përdorni atë që keni mësuar rreth gjuhës. Mësuesit i përdorin këto ide për t'i ndihmuar nxënësit të mësojnë më mirë. Shkrimtarët dhe rrëfimtarët përdorin fuqinë e gjuhës për të krijuar libra dhe shfaqje dramatike të mrekullueshme. Edhe kur të rriturit punojnë në vende pune ku duhet t'i shpjegojnë idetë qartë, ata përdorin atë që dinë rreth gjuhës. Të kuptuarit e gjuhës na ndihmon të ndërtojmë miqësi, të zgjidhim probleme dhe madje të krijojmë gjëra të reja. Është një mjet që na ndihmon të shprehim veten tonë të vërtetë dhe të kuptojmë njëri-tjetrin më mirë.
Fjalët mund të jenë argëtuese, njësoj si një lojë. Kur luani lojëra me fjalë ose këndoni këngë, po shijoni bukurinë e gjuhës. Ndonjëherë, poezitë shkruhen me fjalë të veçanta që tingëllojnë bukur së bashku. Kur dëgjoni një këngë me një melodi tërheqëse dhe fjalë të thjeshta, mund të dëshironi të këndoni së bashku. Historitë shpesh përdorin gjuhën për të krijuar aventura emocionuese dhe botë magjike. Të gjitha këto aktivitete argëtuese tregojnë se gjuha nuk është e dobishme vetëm për të mësuar, por edhe për të luajtur dhe për t'u argëtuar. Filozofia e gjuhës na ndihmon të shohim se si fjalët mund të na bëjnë të ndihemi të lumtur, të emocionuar ose edhe të menduar. Sa herë që buzëqeshni me një fjalë qesharake ose humbeni në një histori emocionuese, po përjetoni magjinë e gjuhës.
Filozofia e gjuhës ngre gjithashtu pyetje të mëdha dhe të thella. Një pyetje është: "Si e dimë që e kuptojmë njëri-tjetrin?" Kur dy njerëz flasin, ata presin që fjalët e tyre të kenë të njëjtin kuptim për të dy. Një pyetje tjetër është: "A mund të nënkuptojë e njëjta fjalë gjëra të ndryshme në kohë të ndryshme?" Këto pyetje na ndihmojnë të mësojmë se fjalët nuk janë thjesht tinguj të rastësishëm. Ato kanë histori, rregulla dhe emocione pas tyre. Duke i bërë këto pyetje në një mënyrë të thjeshtë, ne mësojmë të mendojmë me kujdes për fjalët që përdorim. Sa herë që pyesni veten pse një fjalë ju bën të ndiheni në një mënyrë të caktuar ose pse një fjali tingëllon saktë, mos harroni se po mendoni si një filozof.
Në këtë mësim, mësuam shumë ide të rëndësishme rreth filozofisë së gjuhës. Pamë se çfarë është filozofia dhe si ajo ngre pyetje të mëdha rreth jetës dhe ideve. Mësuam se gjuha është mënyra se si i ndajmë mendimet, ndjenjat dhe idetë tona me njëri-tjetrin. Studiuam se si fjalët bashkohen për të krijuar fjali dhe histori që na ndihmojnë të kuptojmë botën. Gjithashtu zbuluam se gjuha ka rregulla dhe këto rregulla na ndihmojnë të komunikojmë qartë. Pamë se gjuha mund të ndryshojë me kalimin e kohës dhe se kulturat e ndryshme kanë mënyra të ndryshme të të folurit dhe të shkruarit. Së fundmi, mësuam se të menduarit thellë rreth gjuhës mund të na ndihmojë në shkollë, në shtëpi dhe me miqtë tanë.
Duke mësuar rreth filozofisë së gjuhës, mësoni të dëgjoni më mirë, të mendoni më thellë për atë që thoni dhe të bëheni një mik i vëmendshëm dhe një rrëfimtar i zgjuar. Mos harroni, çdo fjalë që thoni ose lexoni mbart një kuptim të veçantë dhe mund të jetë një urë drejt ideve dhe aventurave të reja. Vazhdoni të jeni kuriozë për fjalët, bëni pyetje dhe shijoni magjinë që gjuha sjell në jetën tuaj.
