امروز در مورد دو روش مهم تفکر یاد خواهیم گرفت. این روش‌های تفکر، استدلال قیاسی و استدلال استقرایی نامیده می‌شوند. آنها به ما کمک می‌کنند تا جهان را درک کنیم و هر روز تصمیمات خوبی بگیریم. ما از این ایده‌ها هنگام حل معما، برنامه‌ریزی یا صرفاً کنجکاوی در مورد چیزهای اطرافمان استفاده می‌کنیم. این درس به شما نشان می‌دهد که این نوع استدلال‌ها به چه معناست، مثال‌های زیادی ارائه می‌دهد و توضیح می‌دهد که چگونه می‌توانید از آنها در زندگی روزمره خود استفاده کنید.
استدلال به معنای تفکر به شیوه‌ای روشن است. مانند کنار هم قرار دادن قطعات یک پازل برای دیدن کل تصویر است. وقتی استدلال می‌کنید، به سرنخ‌ها نگاه می‌کنید و در مورد معنای آنها فکر می‌کنید. می‌توانید از استدلال برای تصمیم‌گیری در مورد درست بودن یا نبودن چیزی استفاده کنید. این روش تفکر بسیار مهم است زیرا شما را در تصمیم‌گیری در مدرسه، خانه و با دوستان راهنمایی می‌کند.
هر روز، شما بدون اینکه حتی خودتان بدانید، از استدلال استفاده می‌کنید. برای مثال، وقتی صبح‌ها در مورد لباس‌هایتان تصمیم می‌گیرید یا وقتی که می‌فهمید چگونه اسباب‌بازی‌هایتان را با کسی شریک شوید، در حال استفاده از استدلال هستید. این مهارتِ شفاف فکر کردن، بخشی از منطق و تفکر انتقادی است.
استدلال قیاسی روشی برای تفکر است که در آن با یک قاعده کلی شروع می‌کنیم و سپس به یک مورد خاص نگاه می‌کنیم. در استدلال قیاسی، ما با یک قاعده درست که در مورد بسیاری از چیزها صدق می‌کند شروع می‌کنیم. سپس از آن قاعده برای انتخاب یا تصمیم‌گیری در مورد یک چیز خاص استفاده می‌کنیم.
برای مثال، اگر بدانیم که \(\textrm{همه میوه‌ها دانه دارند}\) و بدانیم که سیب هم میوه است، می‌توانیم بگوییم که سیب حتماً دانه دارد. به این ترتیب، می‌توانید کاملاً مطمئن باشید که نتیجه‌گیری شما درست است زیرا قانون بزرگ برای همه موارد آن گروه صادق است.
مثال دیگر این است که اگر شما بدانید \(\textrm{همه سگ‌ها پارس می‌کنند}\) و یک سگ ببینید، می‌توانید نتیجه بگیرید که این سگ پارس می‌کند. استدلال قیاسی مانند دنبال کردن یک دستور غذای ساده است. وقتی دستورالعمل‌های درست را داشته باشید، همیشه جواب درست را دریافت می‌کنید.
استدلال قیاسی زمانی بهترین نتیجه را می‌دهد که قاعده‌ای که با آن شروع می‌کنید بسیار قوی و واضح باشد. وقتی یک قاعده کلی واقعی داشته باشید، می‌توانید به راحتی از آن برای یادگیری چیزهای جدید در مورد یک چیز خاص استفاده کنید.
استدلال استقرایی با استدلال قیاسی متفاوت است. در استدلال استقرایی، ما با بررسی چندین مثال یا مشاهده شروع می‌کنیم. سپس از آنها برای حدس زدن در مورد یک قانون یا الگوی کلی استفاده می‌کنیم.
برای مثال، اگر هر روز صبح طلوع خورشید را ببینید، ممکن است فکر کنید: «خورشید همیشه طلوع می‌کند.» در اینجا، شما نمونه‌های زیادی از طلوع خورشید را دیده‌اید، بنابراین حدس می‌زنید که فردا دوباره این اتفاق خواهد افتاد. این استدلال استقرایی است.
مثال دیگر: اگر سه توت فرنگی را بچشید و همه آنها شیرین باشند، ممکن است فکر کنید که همه توت فرنگی ها شیرین هستند. در استدلال استقرایی، شما بر اساس چند موردی که دیده اید، یک حدس کلی می زنید. اگرچه حدس شما ممکن است بسیار محتمل باشد، اما همیشه کاملاً قطعی نیست زیرا ممکن است استثنائاتی وجود داشته باشد.
استدلال استقرایی به ما کمک می‌کند وقتی قانون کاملی نداریم، ایده‌های جدیدی یاد بگیریم. این به ما امکان می‌دهد به جزئیات توجه کنیم و حدس‌هایی بزنیم که بعداً قابل بررسی باشند.
شما در طول روز بارها از استدلال قیاسی استفاده می‌کنید. برای مثال، اگر می‌دانید که مدرسه ساعت ۸:۳۰ صبح شروع می‌شود و الان ساعت ۸:۱۵ است، می‌دانید که باید عجله کنید. شما از یک قانون در مورد زمان مدرسه استفاده کرده‌اید و آن را در موقعیت خود به کار برده‌اید.
هنگام انجام یک بازی با قوانین واضح، شما از استدلال قیاسی نیز استفاده می‌کنید. اگر می‌دانید که یک قانون بازی می‌گوید «هر حرکت باید از ترتیب داده شده پیروی کند»، قبل از بازی از آن قانون استفاده می‌کنید. این عادت به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های خوبی داشته باشید و یک حل‌کننده قوی مسئله باشید.
مثال دیگر در زندگی روزمره، پیروی از دستورالعمل‌های مسواک زدن است. اگر والدین شما بگویند «دندان‌هایت را دو دقیقه مسواک بزن»، شما هر روز از آن قانون واضح استفاده می‌کنید. پیروی دقیق از این دستورالعمل‌ها نشان می‌دهد که چگونه استدلال قیاسی در انجام کارهای روزمره به ما کمک می‌کند.
استدلال استقرایی در زندگی روزمره نیز بسیار رایج است. تصور کنید متوجه می‌شوید که ابرهای تیره اغلب به معنای باران هستند. پس از چند بار دیدن این، ممکن است بگویید: «باران خواهد بارید زیرا ابرها تیره هستند.» حدس شما بر اساس چیزی است که قبلاً دیده‌اید و این استدلال استقرایی است.
مثال دیگر زمانی است که دوستتان را پس از دریافت هدیه لبخند می بینید. اگر این اتفاق چندین بار رخ دهد، ممکن است فکر کنید که هدایا همیشه مردم را خوشحال می کنند. استفاده از این لحظات کوچک برای شکل گیری یک ایده کلی، روش دیگری برای استفاده از استدلال استقرایی است.
استدلال استقرایی به ما کمک می‌کند تا یاد بگیریم و کاوش کنیم. اگرچه ممکن است همیشه بی‌نقص نباشد، حدس زدن از مشاهدات به ما راهی برای تفکر در مورد جهان می‌دهد. این به ما نشان می‌دهد که حتی ایده‌ها و الگوهای ساده می‌توانند به ما در درک چیزهای پیچیده‌تر در آینده کمک کنند.
تفاوت‌های واضحی بین استدلال قیاسی و استقرایی وجود دارد. درک این تفاوت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین روش برای تفکر در مورد یک مسئله را انتخاب کنید.
استدلال قیاسی: این روش با یک قانون بزرگ شروع می‌شود. این قانون برای همه چیزهای یک گروه صادق است. سپس شما از آن قانون برای تصمیم‌گیری در مورد یک مورد انتخاب شده استفاده می‌کنید. برای مثال، وقتی می‌گویید \(\textrm{اگر همه پرندگان پر دارند، پس گنجشک هم پر دارد}\) ، شما از استدلال قیاسی استفاده می‌کنید.
استدلال استقرایی: این روش با چندین مثال شروع می‌شود. از روی این مثال‌ها، شما در مورد یک گروه بزرگتر حدس می‌زنید. برای مثال، اگر سه یا چهار پرنده را ببینید که پرواز می‌کنند، ممکن است حدس بزنید: «همه پرندگان می‌توانند پرواز کنند». اگرچه این حدس ممکن است بسیار محتمل به نظر برسد، اما بر اساس مشاهدات متعدد ساخته شده است، نه یک قانون سختگیرانه.
هر دو نوع استدلال کاربردهای خاص خود را دارند. استدلال قیاسی وقتی یک قاعده قوی دارید، پاسخی بسیار قطعی به شما می‌دهد. استدلال استقرایی به شما امکان می‌دهد وقتی مجبورید به مثال‌ها تکیه کنید، ایده‌های جدید را بررسی و درک کنید.
بیایید به چند مثال واضح‌تر از استدلال قیاسی نگاهی بیندازیم تا این ایده را بهتر درک کنیم:
در هر یک از این مثال‌ها، ما با یک قاعده که قطعاً درست است شروع می‌کنیم و سپس از آن برای تصمیم‌گیری در مورد چیزی خاص استفاده می‌کنیم. این فرآیند واضح، استدلال قیاسی را بسیار قابل اعتماد می‌کند.
حالا، بیایید چند مثال دیگر از استدلال استقرایی را ببینیم تا به شما در درک نحوه‌ی عملکرد این نوع تفکر کمک کنیم:
این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه استدلال استقرایی بر اساس آنچه دیده‌اید یا تجربه کرده‌اید، بنا شده است. آنها به شما کمک می‌کنند از جهان بیاموزید، حتی اگر مطمئن نیستید که هر مورد دقیقاً یکسان است.
گاهی اوقات می‌توانید همزمان از استدلال قیاسی و استقرایی استفاده کنید. وقتی یک قانون دارید و مشاهداتی نیز انجام می‌دهید، یک روش قوی برای تفکر ایجاد می‌کنید.
برای مثال، ممکن است شما قانون \(\textrm{همه گیاهان برای رشد به آب نیاز دارند}\) بدانید (استدلال قیاسی). سپس گیاه خود را پژمرده می‌بینید و فکر می‌کنید، "شاید به آب بیشتری نیاز دارد" (استدلال استقرایی). با استفاده از این قانون و آنچه در باغ خود مشاهده می‌کنید، می‌توانید تصمیم بگیرید که چه چیزی به سلامت گیاه شما کمک می‌کند.
این روش استفاده از هر دو روش بسیار مفید است. این نشان می‌دهد که استدلال ابزاری انعطاف‌پذیر است. ترکیب یک قانون واضح با مشاهده دقیق، تفکر شما را حتی قوی‌تر می‌کند.
استدلال قیاسی و استقرایی فقط در مدرسه استفاده نمی‌شوند. آنها ابزارهایی هستند که بسیاری از افراد در زندگی واقعی از آنها استفاده می‌کنند. بزرگسالان هر روز در بسیاری از مشاغل از این مهارت‌ها استفاده می‌کنند.
برای مثال، مهندسان هنگام ساخت پل‌ها از استدلال قیاسی استفاده می‌کنند. آنها از قوانین روشن و حقایق علمی پیروی می‌کنند تا مطمئن شوند که پل‌ها ایمن و محکم هستند. وقتی پزشکی بیماری را می‌بیند که حالش خوب نیست، اغلب قبل از اینکه تصمیم بگیرد چه چیزی ممکن است مشکل داشته باشد، با بررسی علائم متعدد از استدلال استقرایی استفاده می‌کند. هر دو روش استدلال در حل مسائل روزمره مهم هستند.
در خانه، ممکن است هنگام آشپزی از یک دستور غذا پیروی کنید. دستور غذا مانند یک قانون است. وقتی از آن پیروی می‌کنید، می‌دانید که یک غذای خوشمزه درست خواهید کرد. از طرف دیگر، اگر شروع به امتحان کردن مواد مختلف برای ساندویچ خود کنید، از استدلال استقرایی استفاده می‌کنید. می‌بینید چه چیزی بهتر جواب می‌دهد و در مورد غذای بعدی خود حدس می‌زنید. این مثال‌ها نشان می‌دهند که تفکر منطقی در همه جا مفید است.
شما می‌توانید با توجه به معماها و انتخاب‌های روزمره، استفاده از استدلال قیاسی و استقرایی را تمرین کنید. وقتی اتفاقی می‌افتد، سعی کنید در مورد دلیل وقوع آن فکر کنید. از خود بپرسید که آیا قانون یا الگویی وجود دارد که آن را توضیح دهد.
با دوستان یا خانواده‌تان درباره چیزهایی که اطرافتان می‌بینید صحبت کنید. می‌توانید بگویید: «متوجه شدم هر وقت هوا ابری می‌شود، تقریباً باران می‌بارد.» این بحث ساده به شما کمک می‌کند از استدلال استقرایی استفاده کنید. وقتی یک دستورالعمل واضح، مانند «اسباب‌بازی‌هایت را قبل از شام جمع کن» را می‌شنوید، از استدلال قیاسی استفاده می‌کنید تا دقیقاً بدانید چه کاری باید انجام دهید.
پازل‌ها یا چیستان‌های ساده همچنین می‌توانند به شما در تمرین تفکر منطقی کمک کنند. هر بار که یکی از آنها را حل می‌کنید، مغز شما کمی بیشتر در مورد استفاده از سرنخ‌ها و قوانین یاد می‌گیرد. با گذشت زمان، شما قادر خواهید بود الگوها و قوانین را در بسیاری از بخش‌های زندگی ببینید. این باعث می‌شود شما متفکر و حل‌کننده‌ی بهتری برای مسائل باشید.
تفکر انتقادی یعنی پرسیدن سوال و جستجوی پاسخ. وقتی یک داستان یا کارتون تماشا می‌کنید، سعی کنید بپرسید: «چرا این اتفاق افتاد؟» یا «از کجا می‌دانم که این درست است؟»
برای مثال، اگر شخصیتی در یک داستان همیشه به دیگران کمک می‌کند، بپرسید: «چه قوانینی به آنها کمک می‌کند تا این کار را انجام دهند؟» وقتی این کار را می‌کنید، از استدلال قیاسی و استقرایی هر دو استفاده می‌کنید. شما به مثال‌ها توجه می‌کنید و سپس در مورد ایده‌های کلی فکر می‌کنید.
پازل‌ها، بازی‌ها و حتی داستان‌های ساده به شما فرصتی می‌دهند تا از این مهارت‌های استدلالی استفاده کنید. وقتی بازی‌های حافظه انجام می‌دهید یا معماها را امتحان می‌کنید، یاد می‌گیرید که گام به گام سرنخ‌ها را دنبال کنید. با بزرگ شدن، این فعالیت‌های سرگرم‌کننده به مغز شما کمک می‌کنند تا قوی‌تر شود.
فکر کردن به این روش مانند ورزش دادن یک عضله است. هر چه بیشتر تمرین کنید، در حل مشکلات و درک جهان قوی‌تر می‌شوید.
در مدرسه، وقتی معلمتان ایده‌های جدید را توضیح می‌دهد، با دقت گوش دهید. اگر در مورد چیزی مطمئن نیستید، سؤال بپرسید. وقتی از مهارت‌های تفکر واضح خود استفاده می‌کنید، آنچه را که یاد می‌گیرید، خیلی بهتر به خاطر می‌سپارید.
وقتی روی تکالیفتان کار می‌کنید، سعی کنید سرنخ‌هایی را در مسائلی که داده می‌شود، پیدا کنید. اگر مسئله‌ای به شما یک قانون می‌دهد، از استدلال قیاسی برای دنبال کردن آن استفاده کنید. اگر در حال بررسی یک ایده یا الگوی جدید هستید، از استدلال استقرایی برای حدس زدن آنچه ممکن است درست باشد، استفاده کنید.
در خانه، به ترتیب روزتان فکر کنید. ممکن است متوجه شوید که هر روز صبح با یک روال شروع می‌کنید: بیدار شدن، مسواک زدن و صبحانه خوردن. دیدن این الگو نمونه‌ای از استدلال استقرایی است. وقتی سپس از یک قانون پیروی می‌کنید، مانند تمیز کردن اتاقتان بعد از بازی، این نمونه‌ای از استدلال قیاسی است.
صحبت کردن با والدین یا خواهر و برادرتان در مورد روزتان می‌تواند به شما در تمرین استدلال نیز کمک کند. از آنها بپرسید که چرا اتفاقی افتاده است و ایده‌های خودتان را به اشتراک بگذارید. این به اشتراک گذاشتن افکار، مهارت‌های تفکر انتقادی شما را حتی بهتر می‌کند.
در اینجا چند نکته مهم وجود دارد که باید در مورد استدلال قیاسی و استقرایی در نظر داشته باشید:
بیایید به چند مثال عملی روزمره نگاهی بیندازیم تا این ایده‌ها را در عمل ببینیم:
اگر از خواب بیدار شوید و ببینید که آسمان تاریک است، ممکن است حدس بزنید که به زودی باران خواهد بارید. این نمونه‌ای از استدلال استقرایی است زیرا شما از تجربیات گذشته خود برای حدس زدن استفاده می‌کنید. سپس، اگر به یاد بیاورید که معلم شما گفته است "وقتی آسمان تاریک است، باید چتر حمل کنیم"، می‌توانید از استدلال قیاسی برای تصمیم‌گیری در مورد برداشتن چتر استفاده کنید.
مثال دیگر زمانی است که با بلوک‌های ساختمانی بازی می‌کنید. فرض کنید از یک قانون کلاس درس می‌دانید که \(\textrm{تمام بلوک‌های قرمز بزرگ هستند}\) وقتی یک بلوک قرمز را در دست دارید، می‌توانید نتیجه بگیرید که بزرگ است. بعداً، اگر متوجه شوید که هر بار که رنگ‌ها را مطابقت می‌دهید، قطعات بهتر در جای خود قرار می‌گیرند، ممکن است فکر کنید: «تطابق رنگ‌ها برج را محکم می‌کند.» به این ترتیب، شما از استدلال قیاسی و استقرایی با هم استفاده می‌کنید.
همچنین ممکن است متوجه چیزهای کوچکی شوید. برای مثال، وقتی می‌بینید حیوان خانگی‌تان وقتی به خانه می‌آیی هیجان‌زده می‌شود، یاد می‌گیرید که شادی حیوان خانگی نشانه عشق است. اگرچه همه حیوانات خانگی را ندیده‌اید، مشاهدات شما به شما کمک می‌کند تا این ایده کلی را درک کنید.
تفکر منطقی فقط برای حل معماهای مدرسه نیست. این مهارتی است که به تصمیمات روزمره کمک می‌کند. وقتی به این فکر می‌کنید که چه بپوشید، ممکن است به بیرون نگاه کنید و هوا را ببینید. اگر آفتابی باشد، لباس‌های سبک انتخاب می‌کنید. اگر بارانی باشد، چیزی گرم برمی‌دارید و چتر برمی‌دارید. این تصمیم‌گیری متفکرانه از استفاده از استدلال استقرایی ناشی می‌شود. سپس، اگر معلم شما به شما یادآوری کند که "هر دانش‌آموز باید ساعت 8 تکالیف خود را آماده کند"، از استدلال قیاسی برای اطمینان از بسته بودن کوله پشتی خود استفاده می‌کنید.
در آشپزخانه، وقتی به والدینتان در پخت کیک کمک می‌کنید، از یک دستور پخت پیروی می‌کنید. دستور پخت، ترتیب مراحل مشخصی را به شما ارائه می‌دهد. این یک نمونه قوی از استدلال قیاسی است. اما وقتی میوه‌های مختلف را برای مخلوط کردن در کیک امتحان می‌کنید و تصمیم می‌گیرید کدام یک خوشمزه‌تر است، با یافتن الگویی از تجربه چشایی خود، از استدلال استقرایی استفاده می‌کنید.
این درس به شما نشان داد که استدلال قیاسی و استقرایی چگونه کار می‌کنند. بیایید نکات اصلی را مرور کنیم:
با یادگیری و تمرین این روش‌ها، می‌توانید به یک حل‌کننده‌ی بهتر مسائل تبدیل شوید. گاهی اوقات شما تمام حقایق را در اختیار دارید و از استدلال قیاسی استفاده خواهید کرد. گاهی اوقات، متوجه الگوها یا سرنخ‌هایی در زندگی خود خواهید شد و از استدلال استقرایی استفاده خواهید کرد. هر دو به شما کمک می‌کنند تا دنیای خود را بهتر درک کنید.
استدلال قیاسی:
استدلال استقرایی:
همیشه به یاد داشته باشید که هر دو نوع استدلال مهم هستند. استدلال قیاسی وقتی قوانین خوبی داشته باشید، پاسخ‌های مطمئنی به شما می‌دهد. استدلال استقرایی به شما امکان می‌دهد جزئیات کوچک اطراف خود را کشف کرده و از آنها درس بگیرید. با تمرین این روش‌ها، می‌توانید تصمیمات هوشمندانه‌ای بگیرید و از حل مشکلات در مدرسه و خانه لذت ببرید.
به پرسیدن سوال ادامه دهید، با دقت به اتفاقات نگاه کنید و سپس تصمیم بگیرید که آیا قانون یا الگویی وجود دارد یا خیر. با گذشت زمان، تفکر شما دقیق‌تر و متفکرانه‌تر خواهد شد. از آنچه امروز آموخته‌اید استفاده کنید تا به شما کمک کند دنیای خود را هر روز کمی بهتر درک کنید.
این درس مقدمه‌ای قوی بر استدلال قیاسی و استقرایی به شما ارائه داد. دفعه‌ی بعد که با یک معما یا مسئله مواجه شدید، سعی کنید فکر کنید که آیا می‌توانید از یک قانون برای حل آن استفاده کنید یا اینکه ابتدا باید به مثال‌ها نگاه کنید. از یادگیری و کاوش با ابزارهای جدید تفکر انتقادی خود لذت ببرید!
