Оваа лекција е за вистината. Ќе научиме што значи вистината и различните начини на кои луѓето размислуваат за вистината. Истражуваме идеи од област наречена епистемологија . Епистемологијата значи учење за тоа како ги познаваме работите. На оваа лекција ќе користиме едноставен јазик и лесни примери од секојдневниот живот.
Вистината е она што е вистинско и точно. Кога нешто е вистина, тоа се совпаѓа со она што навистина е таму. На пример, кога ќе видите црвено јаболко на маса, вистина е дека јаболкото е црвено затоа што вашите очи можат да го видат. Вистината значи факти. Тоа е како да се гледате во огледало кое ви го покажува реалниот свет.
Епистемологијата е голем збор што означува проучување на знаењето. Поставува прашања како: „Како знаеме дека нешто е вистина?“ и „Што го прави фактот вистинит?“ Кога ќе научите да ги поставувате овие прашања, ќе станете подобри во разбирањето на светот. На пример, ако видите дождовни облаци, знаете дека наскоро може да врне. Го користите она што го гледате за да утврдите што е реално. Ова е еден начин да се пронајде вистината.
Теоријата за кореспонденција е еден начин да се размислува за вистината. Таа вели дека исказот е точен ако се совпаѓа со фактите од реалниот свет. Замислете дека велите: „Сината топка е на подот“. Ако погледнете и видите дека сината топка е навистина на подот, вашата изјава е точна. Таа се совпаѓа со реалноста што ја набљудувате. Оваа идеја е како игра на спојување. Кога зборовите се совпаѓаат со светот, исказот е точен. На пример, ако кажете: „Небото е сино“ и видите сино небо, вашата реченица добро се вклопува со она што е реално.
Теоријата на кохерентност ни кажува дека едно тврдење е точно ако добро се вклопува со други верувања што веќе ги знаеме. Замислете го тоа како вклопување парчиња во сложувалка. Секое парче од сложувалката мора да се спои со другите за да формира слика. Ако дознаете дека вашиот пријател сака јаболка, а потоа слушнете дека вашиот пријател јадел јаболко, идејата се вклопува со она што веќе го знаете. Ова го прави верувањето да се чувствува вистинито. Кога сите делови или верувања добро се вклопуваат, тие ви помагаат да ја видите јасната вистина за ситуацијата.
Прагматичната теорија на вистината е за тоа што функционира во вашиот живот. Таа вели дека тврдењето е точно ако е корисно или помага во решавањето проблеми. На пример, ако направите хартиен чамец и тој плови по вода, тогаш идејата „овој чамец може да плови“ е практично точна бидејќи функционира во реалниот живот. Кога ја користите вистината за да ви помогне да правите работи, како што е решавање на загатка или решавање на проблем, го користите прагматичниот поглед. Ни кажува дека вистината не е само за совпаѓање на фактите, туку и за давање смисла во нашиот секојдневен живот.
Дефлациската или минималистичка теорија на вистината е едноставна. Таа вели дека зборот „вистина“ не додава дополнително значење на исказот. Ако кажете: „Вистина е дека цветот е светол“, едноставно велите: „Цветот е светол“. Оваа идеја ни кажува дека вистината е основен начин да се согласиме со исказот. Не бара долго објаснување. Кога го користите зборот „вистина“, само потврдувате она што веќе го гледате или знаете.
Друга идеја е теоријата на консензус. Оваа теорија вели дека нешто е вистина ако многу луѓе се согласуваат за тоа. На пример, ако скоро сите во вашиот клас велат дека одморот е најдобриот дел од денот, тогаш тоа го сметаат за вистина многу луѓе. Сепак, дури и ако многу луѓе се согласуваат, добро е да го проверите сопственото искуство. Понекогаш многу луѓе можат да се согласат за нешто што можеби не се совпаѓа со фактите. Оваа теорија ни покажува дека вистината може да дојде од мешавина од лично искуство и она што многу луѓе го делат.
Секојдневните примери можат да ни помогнат да ја разбереме вистината. Размислете кога велите: „Ја направив домашната задача“. Оваа изјава е точна ако навистина сте ја направиле домашната задача. Вашиот наставник може да ја провери вашата работа. Кога ќе видите пријател како ја дели својата ужина, и знаете дека навистина ја споделил, тоа е вистина што секој може да ја види. Кажувањето на вистината ни помага да си веруваме еден на друг и го олеснува секојдневниот живот. Кога ја дознаваме вистината, знаеме како да се однесуваме, да споделуваме и да се забавуваме со нашите пријатели.
Приказните и бајките исто така можат да нè научат за вистината. Во една приказна, можеби ќе слушнете за храбар витез кој го спасува денот. Кога приказната вели: „Витезот им помогна на селаните“, овој дел од приказната се третира како вистински дел од улогата на ликот. Дури и ако станува збор за измислен свет, идејата за вистината ни помага да разбереме лекции за храброста и љубезноста. Исто како и во нашите животи, приказните ја користат вистината за да споделат важни вредности.
Понекогаш, луѓето веруваат во различни работи. Не секоја идеја е целосно точна. На пример, некој може да каже: „Сите птици можат да летаат“. Кога ќе видите пингвин, забележувате дека не летаат сите птици. Ова ви помага да научите дека треба да проверите што слушате и гледате. Прашањето „Од каде знам?“ е важно кога испитувате некое верување. Го споредувате она што некој го кажува со вашето сопствено искуство и фактите што ги гледате околу вас. Ова е забавен начин да учиме и да бидеме внимателни во што веруваме.
Поставувањето прашања ви помага да ја пронајдете вистината. Кога прашувате: „Дали е ова вистина?“ или „Како да знам дека е ова точно?“, го користите вашиот мозок за да ги проверите фактите. Замислете дека играте игра и прашувате: „Дали ова правило важи за сите?“. Кога поставувате паметни прашања, учите повеќе за тоа како работите навистина функционираат. Оваа навика на поставување прашања ве прави внимателен и промислен ученик. Секој пат кога поставувате прашање, барате индиции и докази, исто како детектив кој бара навестувања.
Во науката, пронаоѓањето на вистината е многу важно. Научниците прават тестови и експерименти за да видат дали нивните идеи се совпаѓаат со она што е реално. Кога правите едноставен експеримент во училиште, како што е мешање бои за да се види нова боја, ја проверувате вистината за тоа што се случува. Работата на научникот е слична на теоријата за кореспонденција: тие проверуваат дали нивните идеи се совпаѓаат со реалниот свет. Науката нè учи дека вистината доаѓа од внимателно набљудување и тестирање на работите многу пати. Секое набљудување и експеримент додава делче од сложувалката на она што го знаеме за природата.
Секојдневно користиме идеи за вистина. Кога гледате во часовник, знаете дека времето е точно бидејќи часовникот покажува што се случува. Кога ја преминувате улицата, им верувате на семафорите. Овие секојдневни дејства користат идеи слични на филозофските теории за вистината. На пример, теоријата за кореспонденција се користи кога гледате дека екранот на компјутерот го покажува времето, а гледате надвор за да се согласите. Прагматичната теорија е на дело кога правилото ви помага да бидете безбедни додека играте. На овие начини, идеите за вистината ни помагаат да ја разбереме нашата околина и да донесуваме добри одлуки.
Понекогаш, луѓето кажуваат работи што не се вистинити. Ова се нарекува лаги. Ако пријател ви каже: „Имам огромно колаче“, но вие гледате само мало колаче, тогаш изјавата не се совпаѓа со фактите. Важно е да научите да правите разлика помеѓу вистината и лагата. Кога се кажува лага, таа не се совпаѓа со она што го гледаме или она што го знаеме. Со проверка на фактите и деталите, можете да одлучите дали нешто е вистина или само грешка. Ова е како повторно да ги составите парчињата од сложувалка. Со споредување на она што е кажано со она што го доживувате, учите повеќе за искреноста и довербата.
Вистината е основа на многу работи во животот. Кога ја учите вистината, градите силна основа за вашите идеи и постапки. Во училиште, учењето на вистинските факти ви помага подобро да ја разберете темата. Во вашето семејство и со пријателите, кажувањето на вистината гради доверба. Довербата е важна за среќни и здрави врски. Без разлика дали учите од книга, од наставник или од вашите родители, вистината е она што го прави учењето цврсто и сигурно.
Да ги разгледаме идеите што ги научивме:
Секоја од овие теории ни помага да разбереме што е вистината на различен начин. Тие се како различни алатки во кутија со алатки што можеме да ги користиме за да ја пронајдеме вистината секој ден.
Да разгледаме неколку едноставни и интересни примери:
Овие примери покажуваат дека вистината не е само во фактите, туку и во тоа како идеите функционираат во нашиот секојдневен живот. Секој пат кога ќе видите или направите нешто, користете ги овие едноставни тестови за да одлучите дали е вистина.
Знаењето за вистината може да ви помогне на многу начини. Во училиште, ќе научите повеќе предмети и ќе треба да проверите дали вашите информации се точни. Дома, можеби ќе прашате: „Дали е ова вистина?“ кога некој ќе ви раскаже приказна. Кога си играте со пријателите, учите да имате доверба знаејќи кој е искрен. Дури и кога ќе пораснете, разбирањето на вистината ќе ви помогне да донесувате добри одлуки. Секогаш запомнете да проверувате факти, да поставувате прашања и да учите од вистинско искуство.
Ценењето на вистината значи грижа за она што е вистинско, а што точно. Кога ја цените вистината, правите избори што ви помагаат да учите и да растете. Да бидете искрени со себе и со другите ги зајакнува вашите пријателства. Вистината ви помага да изградите доверба дома и во училиште. Тоа е како да имате цврст мост што ги поврзува вашите идеи со фактите што ги гледате секој ден. Држењето на вистината блиску до вашето срце ќе ве води во вашите студии и во вашата игра.
Вистината значи дека нешто е реално и точно. Тоа е она што можете да го видите, слушнете и почувствувате во реалниот свет.
Епистемологијата е наука за тоа како ги познаваме работите. Таа ни помага да откриеме дали нешто е навистина вистина.
Теоријата на кореспонденција проверува дали исказот се совпаѓа со фактите. На пример, ако кажете „Топката е црвена“ и топката е црвена, тогаш тоа е вистина.
Теоријата на кохерентност покажува дека едно тврдење е точно кога добро се вклопува со други идеи. Тоа е како спојување парчиња од сложувалка.
Прагматичката теорија ни кажува дека ако нешто функционира во реалниот живот, може да се смета за вистина бидејќи ни помага да решаваме проблеми.
Дефлациската теорија нè потсетува дека тврдењето дека нешто е вистина е само едноставен начин да се потврди некој факт.
Теоријата на консензус објаснува дека согласувањето на многу луѓе за нешто може да биде знак за вистина, но сепак е важно сами да ги проверите фактите.
Секоја теорија ни помага да ја видиме вистината од различен агол. Во нашиот секојдневен живот, без разлика дали сме дома, во училиште или си играме со пријателите, ги користиме овие идеи. Проверката на фактите, поставувањето прашања и споредувањето на она што го знаеме со она што го гледаме се начини да се пронајде вистината.
Запомнете, вистината е како доверлив пријател. Таа ви помага да научите нови работи и да донесувате паметни одлуки. Секогаш бидете љубопитни и прашајте се: „Како знам дека ова е вистина?“ Ова ви помага да израснете во паметна и искрена личност.
