Bukuria është diçka që e shohim dhe e ndiejmë kudo përreth nesh. Ajo mund të gjendet në natyrë, art dhe madje edhe tek njerëzit. Në këtë mësim, do të mësojmë rreth dy mënyrave të të kuptuarit të bukurisë. Disa njerëz besojnë se bukuria bazohet në ndjenjat dhe shijet personale. Kjo mënyrë e të parit të bukurisë quhet pikëpamje subjektive . Të tjerë besojnë se ka rregulla që e bëjnë diçka të bukur, një pikëpamje e njohur si pikëpamje objektive . Të dyja idetë na ndihmojnë të kuptojmë se si e shijojmë artin dhe botën.
Kur flasim për bukurinë, mendojmë për gjëra që na kënaqin sytë, na bëjnë zemrat të lumtura ose na bëjnë të ndihemi të qetë. Edhe gjërat e thjeshta si një ylber pas shiut ose një fytyrë e qeshur mund të shihen si të bukura. Në këtë mësim, do të shqyrtojmë se çfarë e bën diçka të bukur nga të dyja këndvështrimet. Do të përdorim fjalë të thjeshta dhe shembuj të përditshëm. Kjo do t'i ndihmojë të gjithë, veçanërisht nxënësit e vegjël, të kuptojnë dhe vlerësojnë mënyrat e shumta se si e shohim bukurinë.
Ndonjëherë, idetë tona për bukurinë mund të jenë shumë personale. Është si kur zgjedh ngjyrën ose lodrën tënde të preferuar. Ajo që ti e konsideron të bukur mund të jetë e ndryshme nga ajo që shoku/shoqja jote mendon se është e bukur. Në raste të tjera, njerëzit bien dakord që disa gjëra janë të bukura, edhe nëse arsyet e tyre mund të jenë të ndryshme. Le të zhytemi më thellë në këto ide.
Bukuria do të thotë gjëra të bukura, simpatike ose tërheqëse. Mund të shihet në një lule të ndritshme, një vizatim të bukur apo edhe në një akt mirësjelljeje. Bukuria na prek zemrat në mënyra të ndryshme. Ndonjëherë, ne e shijojmë diçka sepse na bën të mendojmë për kujtime të lumtura. Në raste të tjera, bukuria mund të gjendet në rregull dhe ekuilibër, si për shembull në një kopsht të rregulluar mirë.
Një mënyrë për të menduar për bukurinë është të kujtojmë shprehjen: “Bukuria është në sytë e atij që e sheh”. Kjo do të thotë që ajo që një person e gjen të bukur mund të jetë e ndryshme nga ajo që një person tjetër e gjen të bukur. Kjo ide na çon te pikëpamja subjektive e bukurisë.
Shumë artistë, shkrimtarë dhe madje edhe shkencëtarë kanë gjetur mënyra të ndryshme për të kuptuar bukurinë. Ata bëjnë pyetje si "Çfarë e bën diçka të bukur?" dhe "Pse na pëlqejnë disa gjëra më shumë se të tjerat?" Në art dhe në jetë, njerëzit përdorin si zemrën ashtu edhe mendjen e tyre për të vendosur se çfarë është e bukur. Mbi të gjitha, bukuria është një ide e rëndësishme sepse na ndihmon të vlerësojmë artin, natyrën dhe madje edhe njerëzit e tjerë.
Pikëpamja subjektive e bukurisë do të thotë që bukuria është një përvojë personale. Kur thua se një vizatim, një këngë ose një histori është e bukur, po ndan ndjenjat e tua. Mendimi yt mund të jetë i ndryshëm nga mendimi i një personi tjetër, dhe kjo është në rregull. Secili ka shije dhe përvoja të ndryshme. Për shembull, ti mund të mendosh se një mollë e kuqe e ndezur është fruti më i bukur, ndërsa shoku yt mund të preferojë një mollë jeshile.
Kjo pikëpamje është si të zgjedhësh shijen tënde të preferuar të akullores. Disa fëmijë e duan çokollatën dhe të tjerët vaniljen. Nuk ka përgjigje të saktë ose të gabuar, dhe arsyeja pse zgjedh një shije është personale. Në të njëjtën mënyrë, ajo që mendon se është e bukur vjen nga zemra dhe përvojat e tua.
Kur shohim një pikturë me ngjyra të theksuara, mund ta gjeni emocionuese dhe të lumtur. Një person tjetër mund ta shohë të njëjtën pikturë dhe të ndihet i qetë dhe paqësor. Ajo që e bën njërën nga këto pamje më të mirë nuk është një aftësi apo një rregull - janë thjesht ndjenjat tona personale. Përvojat, kujtimet dhe idetë tona unike ndihmojnë në formësimin e asaj që e shohim si të bukur.
Meqenëse të gjithë kanë ide të ndryshme rreth asaj që duket bukur, pikëpamja subjektive e bukurisë ka të bëjë tërësisht me ndjenjat. Kjo mënyrë e të menduarit na mëson të respektojmë ndryshimet. Na ndihmon të kuptojmë se, edhe pse mund të mos biem dakord për gjithçka, të gjitha mendimet rreth bukurisë janë të rëndësishme.
Për të dhënë një shembull të thjeshtë: Imagjino sikur po shikon një lule. Mund t’i duash petalet e kuqe sepse të kujtojnë një ditë të ngrohtë vere. Shoku/shoqja jote mund të preferojë petalet e verdha sepse të duken të ndritshme dhe të gëzuara. Të dy e shihni lulen të bukur, por në mënyra të ndryshme. Kjo është thelbi i pikëpamjes subjektive të bukurisë.
Pikëpamja objektive e bukurisë është e ndryshme. Ajo sugjeron që disa gjëra janë të bukura sepse ndjekin rregulla ose kanë veti të veçanta për të cilat shumica e njerëzve mund të bien dakord. Kjo pikëpamje ka të bëjë me idenë se bukuria mund të matet me anë të rendit, ekuilibrit dhe modeleve të qarta. Kur shikojmë një ndërtesë të projektuar mirë ose një pikturë të pikturuar me kujdes, mund të vërejmë se ka simetri ose harmoni. Shumë njerëz mund t'i shohin këto cilësi si të bukura.
Ky këndvështrim nuk varet aq shumë nga ndjenjat personale. Në vend të kësaj, ai shqyrton tiparet që mund të vihen re nga pothuajse të gjithë. Për shembull, shumë njerëz pajtohen se një flutur me krahë shumëngjyrësh ose një perëndim dielli me shumë nuanca portokalli dhe rozë është i bukur për shkak të ekuilibrit dhe dritës së tij. Edhe pse njerëzit ende kanë reagimet e tyre, këto tipare mund të diskutohen në një mënyrë që shumë njerëz mund t'i shohin në mënyrë të ngjashme.
Një mënyrë për të menduar për bukurinë objektive është të kujtojmë disa modele në natyrë. Merrni parasysh një guaskë spirale ose gjethe simetrike në një bimë. Këto modele ndjekin rregullat e natyrës. Shumë njerëz i gjejnë këto modele të këndshme sepse krijojnë një ndjenjë rregulli. Kur shohim një model që shumë mund ta përshkruajnë ose matin, është më e lehtë të flasim për bukurinë e tij në terma objektivë.
Disa artistë dhe mendimtarë besojnë se përmasa të caktuara e bëjnë një vepër arti të bukur. Ata mund të shohin format, vijat dhe ngjyrat për të shpjeguar se si funksionon bukuria. Për shembull, ideja e "raportit të artë" në art është një mënyrë se si njerëzit përpiqen të shpjegojnë pse disa piktura dhe ndërtesa duken shumë të ekuilibruara dhe tërheqëse. Edhe pse shpjegimi i kësaj mund të tingëllojë pak i avancuar, ideja është e thjeshtë: Kur gjërat janë në përmasa të mira, shumë njerëz i shohin ato si të bukura.
Ndërsa pikëpamja objektive na ndihmon të flasim për bukurinë duke përdorur arsyen dhe vëzhgimin, është e rëndësishme të dimë se ajo funksionon edhe me ndjenjat personale. Rregullat objektive na ftojnë të shohim detajet dhe të vlerësojmë modelet me të cilat shumë njerëz bien dakord. Kjo na ndihmon të shohim se ka shumë mënyra për të admiruar bukurinë - jo vetëm përmes ndjenjave tona, por edhe duke parë atë që është e përbashkët dhe e ekuilibruar në botë.
Tani që i kemi parë si pikëpamjet subjektive ashtu edhe ato objektive, le t’i krahasojmë ato. Pikëpamja subjektive ka të bëjë me zemrën dhe shijen tonë personale. Na tregon se bukuria është e ndryshme për të gjithë. Kur thua se një këngë ose fotografi është e bukur, shpesh kjo ndodh sepse të bën të ndihesh diçka e veçantë, si lumturi ose qetësi.
Nga ana tjetër, pikëpamja objektive e shikon bukurinë duke kontrolluar ekuilibrin dhe rregullat. Ajo pyet: "A ka kjo pikturë një formë të bukur? A është e organizuar mirë?" Edhe nëse ndiheni më pak të entuziazmuar për një pikturë, prapëseprapë mund të thoni se është e bukur sepse është e rregullt ose e ekuilibruar.
Të dyja pikëpamjet janë të rëndësishme. Pikëpamja subjektive na mëson se ndjenjat e të gjithëve janë të vlefshme kur bëhet fjalë për bukurinë. Pikëpamja objektive na ndihmon të kuptojmë se ka cilësi të përbashkëta që shumë njerëz i vlerësojnë. Kur mësojmë për të dyja mënyrat, bëhemi më të mirë në kuptimin e artit dhe të botës përreth nesh.
Ja një listë e thjeshtë për të treguar ndryshimet:
Edhe pse këto ide ndryshojnë, ato shpesh funksionojnë së bashku. Për shembull, një kënd lojërash i projektuar bukur mund të pëlqehet sepse është argëtues (subjektiv) dhe gjithashtu sepse ka strukturë dhe siguri të duhur (objektiv). Duke parë të dyja anët, mund ta vlerësojmë më mirë se nga vjen bukuria dhe pse ka rëndësi për ne.
Jeta e përditshme është plot me gjëra që mund t’i quajmë të bukura. Le të shohim disa shembuj për të kuptuar më qartë idetë e bukurisë subjektive dhe objektive.
Imagjinoni sikur po ecni në një kopsht. Shikoni shumë lule shumëngjyrëshe, secila me formë të veçantë. Mund të ndiheni të lumtur sepse ngjyrat ju kujtojnë një ditë të këndshme në park. Kjo ndjenjë është subjektive. Në të njëjtën kohë, mund të vini re se lulet janë të rregulluara në rreshta të rregullt dhe vijnë në çifte. Ky renditje shpesh vlerësohet nga shumë njerëz, duke treguar bukuri objektive.
Një shembull tjetër mund të gjendet në klasën tuaj. Muret mund të jenë të zbukuruara me art dhe postera. Një nxënës mund ta gjejë të bukur një poster sepse ka personazhin e tij të preferuar vizatimor. Ky është një këndvështrim subjektiv. Një nxënës tjetër mund ta admirojë një poster sepse është vizatuar me kujdes me vija të qarta dhe ngjyra të ekuilibruara. Kjo tregon një këndvështrim objektiv.
Edhe objektet e thjeshta mund të tregojnë të dyja pamjet. Një kartolinë e punuar me dorë nga një mik ka bukuri në dy mënyra. Është e bukur sepse ndihesh i dashur nga miku yt kur e sheh. Mund të ketë gjithashtu modele dhe ngjyra të bukura që ndjekin rregulla të vogla dizajni. Në këtë mënyrë, kartolina është e bukur si subjektivisht ashtu edhe objektivisht.
Sa herë që shihni diçka të bukur, mendoni pse ju bën të ndiheni mirë. Pyeteni veten nëse janë ngjyrat, forma apo diçka e veçantë që ju kujton që e bën atë tërheqëse. Ky mendim ju afron më shumë me kuptimin e dallimeve midis bukurisë subjektive dhe objektive.
Në botën e artit dhe të bukurisë, shumë mendimtarë të mëdhenj kanë bërë pyetje të thella: "Çfarë e bën artin të bukur? A mund të matet bukuria?" Këto pyetje i përkasin një fushe të quajtur filozofia e artit dhe e bukurisë . Edhe pse këto ide mund të duken të ndërlikuara, ne mund t'i kuptojmë ato me fjalë të thjeshta.
Filozofia ka të bëjë me bërjen e pyetjeve të mëdha dhe me të menduarit me kujdes për përgjigjet. Kur filozofët flasin për artin dhe bukurinë, ata eksplorojnë si mënyrën se si ndihemi për artin (subjektivisht) ashtu edhe atë që mund të shohim që e bën artin të këndshëm (objektivisht). Ata pyesin veten nëse ekziston një përkufizim i vetëm i bukurisë apo nëse ai ndryshon nga personi në person.
Shumë artistë përdorin të dyja pikëpamjet kur krijojnë veprat e tyre. Një artist mund të zgjedhë ngjyra që shprehin një ndjenjë lumturie, e cila është ana subjektive e bukurisë. Në të njëjtën kohë, ata i kushtojnë vëmendje mënyrës se si piktura e tyre është e ekuilibruar dhe e organizuar, gjë që është një ide objektive. Ky kombinim ndihmon që arti të shijohet nga shumë njerëz.
Historikisht, kultura të ndryshme kanë pasur ide të ndryshme rreth bukurisë. Në disa pjesë të botës, ngjyrat e ndritshme dhe format e theksuara shihen si të bukura. Në vende të tjera, preferohen dizajne të thjeshta dhe të qeta. Filozofët dhe artistët kanë diskutuar se si këto dallime vijnë nga traditat kulturore dhe përvojat personale.
Të kuptuarit e filozofisë së artit dhe bukurisë na ndihmon të mësojmë se arti nuk është vetëm diçka për t’u parë, por edhe diçka për t’u ndjerë. Na tregon se bukuria është një urë lidhëse midis zemrave dhe mendjeve tona. Ky kuptim mund të na bëjë më të sjellshëm dhe më të respektueshëm ndaj mendimeve të njëri-tjetrit.
Ndjenjat tona luajnë një rol të madh në mënyrën se si e shohim bukurinë. Kur shikoni foton tuaj të preferuar ose dëgjoni një këngë të bukur, ju po shijoni bukurinë përmes ndjenjave tuaja. Kjo është ana subjektive. Zemra juaj ju thotë se diçka është e bukur sepse ju bën të ndiheni të lumtur, të qetë ose të emocionuar.
Nga ana tjetër, mendimet tona na ndihmojnë të vërejmë detajet në art dhe natyrë. Kur shihni një ndërtesë me forma të bukura ose një kopsht të rregulluar në rreshta perfektë, mendja juaj vëren rendin dhe ekuilibrin. Kjo është ana objektive e bukurisë. Edhe nëse nuk ndjeni një emocion të fortë, mund të thoni: "Kjo është e bukur dhe e bërë mirë".
Si ndjenjat ashtu edhe mendimet janë të rëndësishme. Ato punojnë së bashku për të na ndihmuar të shijojmë artin. Dashuria juaj për një vizatim shumëngjyrësh mund të fillojë me një ndjenjë dhe më pas të rritet ndërsa vini re vijat e thjeshta dhe të ekuilibruara që ka përdorur artisti. Kjo tregon se bukuria është e pasur dhe plot kuptime të ndryshme.
Kur ndan mendimet e tua për një fotografi të bukur me një mik, mund të mësosh diçka të re. Miku yt mund të shohë detaje që ti nuk i ke vënë re. Kjo mund t'ju ndihmojë të dyve ta vlerësoni artin edhe më shumë. Është një mënyrë argëtuese për të mësuar së bashku dhe për të kuptuar se bukuria mund të jetë shumë gjëra në të njëjtën kohë.
Bukuria nuk është vetëm në piktura apo këngë. Ajo është në shumë pjesë të jetës sonë të përditshme. Vini re buzëqeshjen në fytyrën e dikujt, mirësinë që ndahet midis miqve ose mënyrën se si dielli shkëlqen përmes pemëve. Të gjitha këto janë shembuj të bukurisë.
Në shtëpi, mënyra se si familja juaj shtron tryezën ose rregullon lulet në vazo mund të tregojë bukuri. Këto gjëra ndjekin modele ose ide që shumë njerëz i gjejnë të këndshme. Ato përziejnë si ndjenjën subjektive të ngrohtësisë ashtu edhe ndjenjën objektive të rendit.
Në shkollë, mund të shihni projekte arti të bëra me dashuri dhe kujdes. Një nxënës mund të krijojë një vizatim sepse ndihet i frymëzuar, ndërsa një tjetër mund të rregullojë format me kujdes në një poster. Çdo projekt tregon bukurinë në mënyrën e vet, falë ndjenjave personale dhe dizajnit të menduar mirë.
Kur e shikojmë natyrën, shohim shumë shembuj të bukurisë. Ana objektive është e dukshme në modelet përsëritëse të gjetheve në një pemë ose në simetrinë e qetë të një liqeni. Ana subjektive është në mënyrën se si të bën të ndihesh një fllad i lehtë ose një lindje e ndritshme e diellit. Të dyja e bëjnë natyrën një vend të mrekullueshëm për t'u eksploruar dhe shijuar.
Duke i kushtuar vëmendje mjedisit tonë të përditshëm, mësojmë se bukuria është kudo përreth nesh. Është në botë, në art dhe në zemrat tona. Kjo na ndihmon të jemi më vëzhgues dhe mirënjohës për gjërat e vogla që e bëjnë jetën të veçantë.
Shumë njerëz e mendojnë bukurinë si diçka që e shohim me sytë tanë. Megjithatë, bukuria ka të bëjë edhe me atë që ndiejmë dhe madje edhe me atë që bëjmë. Një fjalë e mirë, një përqafim i ngrohtë ose një veprim i menduar mirë mund të jetë i bukur. Kjo tregon se bukuria nuk ka të bëjë vetëm me format, ngjyrat ose modelet. Ka të bëjë edhe me emocionet dhe veprimet.
Për shembull, kur ndihmon një mik ose ndan një lodër, vetë akti i mirësisë është i bukur. Kjo bukuri vjen nga zemra juaj e mirë dhe lumturia që i sillni dikujt tjetër. Është një lloj bukurie që mund të ndihet, jo vetëm të shihet. Momente të tilla janë shumë të veçanta sepse na kujtojnë se bukuria dhe mirësia shkojnë dorë për dore.
Arti tregon gjithashtu se bukuria mund të përjetohet në shumë mënyra të ndryshme. Një histori që të bën të qeshësh ose një këngë që të bën të kërcesh ka një lloj bukurie që qëndron në ndjenjat që krijojnë. Edhe pse mund të mos e shihni me sy, mund ta ndjeni në zemrën tuaj. Si pikëpamja subjektive ashtu edhe ajo objektive na ndihmojnë të kuptojmë se bukuria vjen në shumë forma.
Kjo ide na ndihmon të shohim se të gjithë mund të krijojnë dhe të ndajnë bukurinë. Pavarësisht nëse ju pëlqen të pikturoni një pikturë, të tregoni një histori apo thjesht të ndihmoni dikë, ju po i shtoni bukuri botës. Është një kujtesë se bukuria nuk kufizohet vetëm në atë që mund të masim, por edhe në atë që mund të ndiejmë thellë brenda.
Le të shqyrtojmë atë që kemi mësuar rreth pikëpamjeve subjektive dhe objektive të bukurisë:
Mbani mend se bukuria është një përzierje e asaj që ju bën të ndiheni mirë dhe asaj që është e rregullt dhe e ekuilibruar. Të dyja mënyrat e të parit të bukurisë janë të rëndësishme. Ato na mësojnë të shijojmë artin, të respektojmë idetë e ndryshme dhe të vërejmë mrekullitë e vogla të botës sonë.
Ndërsa vazhdoni të eksploroni artin dhe natyrën, pyeteni veten pse diçka ju bën të ndiheni të lumtur ose të qetë. Mendoni si për pamjen e saj ashtu edhe për ndjenjat që sjell. Duke vepruar kështu, do të shihni se bukuria është kudo dhe ju jeni pjesë e saj.
Ky mësim tregon se bukuria nuk është një rregull i rreptë, por një kombinim i shijes personale dhe modeleve të zakonshme. Si pikëpamjet subjektive ashtu edhe ato objektive na ndihmojnë ta shohim botën në më shumë se një mënyrë. Ne mësojmë të vlerësojmë mendimet e ndryshme dhe të respektojmë faktin se ajo që është e bukur për një person mund të jetë ndryshe për një tjetër.
Në jetën tonë të përditshme, lejoni që sytë dhe zemra juaj t'ju udhëheqin. Qoftë nëse i doni ngjyrat e ndezura të një vizatimi sepse ju bëjnë të buzëqeshni, qoftë nëse admironi ekuilibrin në një plan urbanistik sepse ju bën të ndiheni të qetë, të dyja pikëpamjet e bukurisë janë të rëndësishme. Ato na kujtojnë se arti nuk ka të bëjë vetëm me ndjekjen e rregullave, por edhe me ndjenjën e gëzimit dhe mrekullisë.
Në fund të fundit, të kuptuarit e pikëpamjeve subjektive dhe objektive të bukurisë na ndihmon të bëhemi më kreativë dhe më të menduar. Mësojmë se idetë tona kanë rëndësi dhe se çdo person mund ta shohë bukurinë në mënyrën e vet të veçantë. Ndërsa rriteni dhe eksploroni botën përreth jush, vazhdoni të vini re detajet e bukura, si të mëdha ashtu edhe të vogla, dhe ndani zbulimet tuaja me të tjerët.
Përmbledhje: Bukuria është kudo përreth nesh. Pikëpamja subjektive na tregon se bukuria është ajo që ndiejmë dhe duam në zemrat tona. Pikëpamja objektive shpjegon se bukuria shihet nga shumë njerëz përmes rendit dhe ekuilibrit. Të dyja idetë punojnë së bashku për të na ndihmuar të vlerësojmë artin, natyrën dhe veprimet e mira. Mos harroni të shijoni bukurinë në çdo formë dhe respekt, pasi secili ka mënyrën e vet të të parit të botës.
