Hepimiz embriyo gelişim sürecinden geçtik. Bu dersin sonunda, ilk hücrelerden blastosiste kadar embriyonun gelişimini anlatacak ve insan embriyosunun farklı aşamalardaki yapıları, gelişimi hakkında tüm detayları anlayacaksınız.
Bir embriyo, diploid, çok hücreli bir ökaryotik organizmanın döllenmiş yumurtasının (zigot) gelişiminin en erken aşamasıdır. Bitkilerde ilk hücre bölünmesinden doğuma, yumurtadan çıkışa veya çimlenmeye kadar her türlü hayvan veya bitki için kullanılan terimdir.
İnsanlarda döllenmeden yaklaşık sekiz hafta sonrasına kadar embriyo, doğumdan itibaren ise fetüs olarak adlandırılır. Embriyonun gelişimine embriyogenez, embriyoların incelenmesine de embriyoloji denir.
Genellikle eşeyli üreyen organizmalarda bir zigot gelişerek bir embriyoya dönüşür. Zigot, dişinin yumurta hücresinin, erkeğin sperm hücresi ile döllenmesi sonucu oluşan tek bir hücredir. Bir zigot, her iki ebeveynden de DNA'nın yarısını almıştır. Bazı protistlerde, hayvanlarda ve bitkilerde zigot, çok hücreli bir organizmanın üretimine yol açan mitoz yoluyla bölünmeye başlar. Bu bir embriyo ile sonuçlanır.
Zigottan bir embriyonun gelişimi, organogenez, blastula ve gastrula'nın belirli aşamalarında gerçekleşir.
İlk aşama blastula aşamasıdır. Blastocoel olarak adlandırılan sıvı dolu bir boşluk ile karakterize edilir. Bunun etrafında, blastomerler olarak adlandırılan bir hücre küresi vardır. Plasentalı memelilerde, yumurtanın döllenmesi, yumurtanın uterusa hareket ettiği fallop tüpünde gerçekleşir. Fetüs kelimesi, daha gelişmiş bir embriyonun yumurtadan çıkana veya başka bir şekilde doğuma kadar devam eden gelişim aşamasına atıfta bulunmak için kullanılır. Bu, insanlarda gebeliğin on birinci haftasından itibaren ortaya çıkar. Hayvanlarda ise yumurtaların gelişimi annenin vücudu dışında gerçekleşir, gelişimleri boyunca embriyo olarak adlandırılırlar. Örneğin, civciv embriyoları, gelişim evreleri ne olursa olsun civciv ceninleri olarak adlandırılmaz.
İkinci aşama olan gastrulasyon sırasında, blastula hücreleri, hücre bölünmesinin koordineli süreçlerinden geçer. Hücre bölünmesi sürecinin yanı sıra, iki veya üç doku tabakasının oluşumuna yol açan istila ve göç gibi başka işlemlerden de geçerler. İki tabaka oluştuğunda diploblastik , üç tabaka oluştuğunda ise triploblastik olarak adlandırılır. Triploblastik olan organizmalarda germ tabakaları endoderm, mezoderm ve ektodermdir. Germ tabakasının konumu ve düzeni büyük ölçüde türe özgüdür ancak bu, üretilen embriyonun türüne bağlıdır. Omurgalılarda Nöral tepe olarak adlandırılan özel bir embriyonik hücre popülasyonu bulunur. Önerildikten sonra artık dördüncü mikrop tabakasıdır. Kafa yapısının evriminde önemli olduğuna inanılıyor.
Üçüncü aşamada, organogenez, eşey tabakaları arasındaki hücresel ve moleküler etkileşimler, hücrelerin gelişimsel potansiyeli ile birleştiğinde, yanıt verme yetkinliği, organa özgü hücre tiplerinin daha fazla farklılaşmasına yol açar. Örneğin, nörojenez sürecinde, hücrelerin bir ektoderm alt popülasyonu, periferik sinirler, omurilik ve beyin olmak üzere farklılaşır. Modern biyoloji, kondrogenez (kıkırdak oluşumu), osteogenez (kemik oluşumu), miyogenez (kas oluşumu) ve anjiyogenez (önceden var olanlardan yeni kan damarları oluşumu) dahil olmak üzere tüm organogenez türlerinin moleküler temelini anlamaya çalışmaktadır.
