Su üç müxtəlif formada mövcuddur: bərk (buz), maye (su) və ya qaz (su buxarı).
Buxarlanma və kondensasiya suyun bir vəziyyətdən digərinə keçdiyi iki prosesdir. Bütün maddələr molekullar adlanan kiçik hərəkət edən hissəciklərdən ibarətdir. Bu molekullar istilik şəklində enerji qazandıqda və ya itirdikdə buxarlanma və kondensasiya baş verir.
Məsələn, bir qabda su götürün və suyun səviyyəsini göstərmək üçün bir xətt çəkin. İndi bu su qabını günəş işığına qoyun. Bir müddət sonra qabdakı suyun səviyyəsini müşahidə edin. Suyun səviyyəsinin aşağı düşdüyünü görəcəksiniz. Qabdakı su hara gedir? Günəşin istiliyindən buxara çevrilmişdir. Bu buxarlanmadır.
Eyni şəkildə, qazanda su qaynadıqca suyun səviyyəsi aşağı düşür. Su sanki yoxa çıxır, amma əslində su buxarı adlanan qaz kimi havaya keçir.
Buxarlanma maye qızdırıldığı zaman baş verir. İstilik mayenin molekullarına daha çox enerji verir. Bu enerji molekulların daha sürətli hərəkət etməsinə səbəb olur. Kifayət qədər enerji qazansalar, səthə yaxın olan molekullar parçalanır. Bu molekullar mayedən qaçaraq qaz halında havaya daxil olurlar. Bitkilərdən buxarlanmaya transpirasiya deyilir.
Buxarlanma zamanı su maye haldan qaz halına keçir.
Kondensasiya buxarlanmanın əksidir. Bir stəkana buz kublarını tökəndə onun xarici səthində nə baş verdiyini düşünün? Şüşənin xarici səthində görünən kiçik su damcılarını görürsünüzmü? Havada olan su buxarları şüşənin soyuq səthinə toxunduqda birləşərək damcı əmələ gətirir. Bu proses kondensasiya adlanır.
Kondensasiya istilik itkisi nəticəsində yaranır. Kondensasiya qazdakı molekullar soyuduqda baş verir. Molekullar istilik itirdikcə enerji itirirlər. Nəticədə yavaşlayırlar. Onlar digər qaz molekullarına yaxınlaşırlar. Nəhayət, bu molekullar bir araya toplanır və maye əmələ gətirir.
Kondensasiya zamanı su qazdan maye halına keçir.
Günəş gölməçədə, göldə, çayda və ya digər su obyektlərində suyu qızdırdıqca su su buxarlarına çevrilir və atmosferə keçir. Bu proses buxarlanma adlanır. Su buxarları atmosferin yuxarı təbəqələrinə çatdıqda aşağı temperaturdan kondensasiya olunur, buludlar əmələ gətirir və yağış, qar, dolu, bəzən isə şeh və duman şəklində yenidən yerə düşür.
Səhər temperaturu çox aşağı olan qışda su damcıları kondensasiya olunur və duman şəklində atmosferdə asılı qalır. Gecədə otların üzərində əmələ gələn şeh kondensasiyanın başqa bir nümunəsidir. Güclü soyuq günlərdə bu su damlaları şaxta kimi düşür.
Su buxarlanma və kondensasiya yolu ilə su dövriyyəsində daim təkrar emal olunur. Bu, təbiətin yer üzündəki bitkilərin, heyvanların və insanların həyatını təmin etmək üçün suyu bütün yerə paylayır.
