Нүүрстөрөгчийн эргэлт нь дэлхийн гидросфер, геосфер, педосфер, шим мандал, агаар мандлын хооронд нүүрстөрөгч солилцох биогеохимийн мөчлөг юм. Нүүрстөрөгч нь биологийн нэгдлүүдийн гол бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд шохойн чулуу зэрэг олон ашигт малтмалын гол бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Нүүрстөрөгчийн эргэлт нь усны эргэлт ба азотын эргэлтийн хамт дэлхийг амьдралыг тэтгэх чадвартай болгоход чухал ач холбогдолтой үйл явдлын дарааллыг агуулдаг. Энэ мөчлөг нь дахин боловсруулах явцад нүүрстөрөгчийн хөдөлгөөнийг дүрсэлж, биосфер даяар дахин ашигладаг. Энэ нь мөн нүүрстөрөгчийг шингээх урт хугацааны үйл явцыг хамардаг.
Дэлхийн нүүрстөрөгчийн эргэлт нь солилцооны замаар харилцан уялдаатай нүүрстөрөгчийн өөр өөр томоохон нөөцүүдэд хуваагддаг.
Усан сангуудын хоорондох нүүрстөрөгчийн солилцоо нь янз бүрийн химийн, геологи, физик, биологийн үйл явцын улмаас үүсдэг. Далай нь дэлхийн гадаргын ойролцоо хамгийн том идэвхтэй нүүрстөрөгчийн санг агуулдаг. Агаар мандал, далай, хуурай газрын экосистем, хурдас хоорондын байгалийн нүүрстөрөгчийн урсгал нь хүний нөлөөгүйгээр нүүрстөрөгчийн атомууд ойролцоогоор тогтвортой байхын тулд нэлээд тэнцвэртэй байдаг.
УУР мандалд
Дэлхийн агаар мандалд нүүрстөрөгчийн хоёр үндсэн хэлбэр байдаг: нүүрстөрөгчийн давхар исэл ба метан . Эдгээр хий хоёулаа агаар мандалд дулааныг шингээж, хадгалж байдаг бөгөөд хүлэмжийн үр нөлөөг хэсэгчлэн хариуцдаг. Метан нь нүүрстөрөгчийн давхар исэлтэй харьцуулахад илүү их хүлэмжийн нөлөө үзүүлдэг. Гэсэн хэдий ч метан нь бага концентрацитай байдаг бөгөөд нүүрстөрөгчийн давхар ислийг бодвол богино хугацаанд амьдардаг. Тиймээс нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь энэ хоёр хүлэмжийн хийнээс илүү чухал юм.
Нүүрстөрөгчийн давхар ислийг гол төлөв фотосинтезийн замаар агаар мандлаас зайлуулж, далай, хуурай газрын шим мандалд ордог. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь усны биед (нуур, далай гэх мэт) шууд уусч, борооны дуслууд агаар мандалд ороход хур тунадасны үед уусдаг. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь усанд ууссан үед нүүрстөрөгчийн хүчил үүсгэдэг. Энэ нь далайн хүчиллэг байдалд хувь нэмэр оруулдаг.
ХУГАЦААНЫ БИОСФЕР
Газрын шим мандал нь газар дээр амьдардаг бүх организмын органик нүүрстөрөгчөөс бүрддэг. Үүнд амьд эсвэл үхсэн болон хөрсөнд хадгалагдсан нүүрстөрөгч орно. Газрын шим мандлын ихэнх нүүрстөрөгч нь органик нүүрстөрөгч бөгөөд хөрсний нүүрстөрөгчийн гуравны нэг орчим нь кальцийн карбонат гэх мэт органик бус хэлбэрээр хадгалагддаг. Органик нүүрстөрөгч нь дэлхий дээр амьдардаг бүх организмын гол бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Автотрофууд үүнийг агаараас нүүрстөрөгчийн давхар исэл болгон гаргаж аваад органик нүүрстөрөгч болгон хувиргадаг. Гетеротрофууд бусад организмыг хэрэглэснээр нүүрстөрөгчийг хүлээн авдаг.
ДАЛАЙ
Далайг гадаргуугийн давхарга, холимог давхарга, гүн давхарга гэж хувааж болно. Гадаргуугийн давхарга нь агаар мандалтай байнга харьцдаг давхарга юм. Нүүрстөрөгч нь агаар мандлаас нүүрстөрөгчийг уусгах замаар голчлон далайд ордог. Энэ нүүрстөрөгчийн багахан хэсэг нь карбонат болж хувирдаг. Нүүрстөрөгч нь ууссан органик нүүрстөрөгч хэлбэрээр гол мөрөнөөр дамжин далайд ордог. Энэ нь фотосинтезийн үйл явцаар бие махбодид органик нүүрстөрөгч болж хувирдаг бөгөөд хүнсний гинжин хэлхээгээр бүхэлд нь солилцох эсвэл далайн гүн давхаргад тунадасждаг.
ХУРААНГУЙ
Бид үүнийг сурсан:
