در پایان این درس، شما قادر خواهید بود:
سیستم گردش خون سیستمی است که خون و مواد مغذی را در سراسر بدن به حرکت در می آورد. سیستم گردش خون به نام سیستم عروقی یا سیستم قلبی عروقی نیز شناخته می شود.
قلب و همه رگ های خونی سیستم گردش خون را تشکیل می دهند. رگ های خونی که خون را از قلب دور می کنند شریان هستند. شریان ها با دور شدن از قلب کوچکتر می شوند. شریان های کوچکتری که به مویرگ ها متصل می شوند، شریان نامیده می شوند.
به غیر از قلب و عروق خونی، سیستم گردش خون شامل سیستم لنفاوی نیز می شود که شامل شبکه ای از لوله های به هم پیوسته به نام رگ های لنفاوی است که مایع شفافی به نام لنف را به سمت قلب حمل می کند. سیستم لنفاوی یا سیستم لنفاوی بخشی از سیستم گردش خون و سیستم ایمنی است. گفته می شود که عبور لنف بسیار بیشتر از عبور خون طول می کشد.
خون مایعی است که از پلاکت ها، گلبول های سفید، پلاسما و گلبول های قرمز تشکیل شده است. توسط قلب از طریق سیستم عروقی مهره داران به گردش در می آید و مواد مغذی و اکسیژن را به تمام بافت های بدن می رساند و مواد را از آن دور می کند.
لنف پلاسمای خون اضافی پس از فیلتر شدن از مایع بینابینی بازیافت می شود و به سیستم لنفاوی باز می گردد.
رگ های خونی که خون را به سمت قلب می برند سیاهرگ هستند. رگها با رفتن به سمت قلب بزرگتر می شوند. کوچکترین وریدها ونول نامیده می شوند. مویرگ ها بین شریان ها و سیاهرگ ها قرار می گیرند. مویرگ ها بسیار نازک هستند، از این رو نام آن از کلمه لاتین "capillus" به معنای مو گرفته شده است.
بنابراین، خون از قلب به شریان، شریان به شریان، شریان به مویرگ، مویرگ به ونول، ونول به ورید و ورید به قلب حرکت می کند.
به این میگن گردش. دو گردش خون متفاوت در سیستم گردش خون وجود دارد.
قلب از بافت ماهیچه ای قلب ساخته شده است که به آن اجازه می دهد به عنوان یک پمپ در داخل سیستم گردش خون عمل کند. قلب انسان به چهار حفره تقسیم می شود. در هر طرف قلب یک دهلیز و یک بطن وجود دارد. دهلیزها خون را دریافت می کنند و بطن ها خون را پمپاژ می کنند.
سیستم گردش خون انسان از چندین مدار تشکیل شده است:
قلب مسئول پمپاژ خون اکسیژن به بدن و خون بدون اکسیژن به ریه ها است. قلب دارای چهار حفره است: دهلیز چپ، دهلیز راست، بطن چپ، و بطن راست . دهلیز راست در سمت راست و بالای قلب قرار دارد. خون بدون اکسیژن را از بدن به قلب دریافت می کند. این خون به بطن راست منتقل می شود تا از طریق شریان ریوی به ریه ها پمپ شود تا اکسیژن رسانی شود و دی اکسید کربن حذف شود. دهلیز چپ خون اکسیژن دار را از ریه ها از طریق ورید ریوی دریافت می کند، سپس به بطن چپ قوی منتقل می شود و در آنجا از طریق آئورت به تمام اندام های بدن پمپ می شود.
خون از قلب با استفاده از رگ های خونی به سراسر بدن پمپاژ می شود. شریان ها خون را از قلب دور می کنند و به مویرگ ها می رسانند و اکسیژن و سایر مواد مغذی را به بافت و سلول ها می رسانند. هنگامی که اکسیژن خارج می شود، خون به ریه ها باز می گردد و در آنجا دوباره اکسیژن می شود و توسط وریدها به قلب باز می گردد. شریان اصلی مدار سیستمیک آئورت است که به شریان های دیگر منشعب می شود و خون را به قسمت های مختلف بدن می رساند.
خون اکسیژن دار در حالی که از بطن چپ خارج می شود، از طریق دریچه نیمه قمری آئورت وارد گردش خون سیستمیک می شود. بخش اولیه گردش خون سیستمیک آئورت است، یک شریان با دیواره ضخیم. قوس‌های آئورت شاخه‌هایی می‌دهند که قسمت بالایی بدن را پس از عبور از دهانه آئورت تامین می‌کنند. آئورت دارای دیواره های کشسانی است تا فشار خون را در سراسر بدن حفظ کند. آئورت حدود 5 لیتر خون از قلب دریافت می کند و مسئول فشار خون ضربان دار است.
گفته می‌شود که شریان‌ها به مسیرهای کوچکتری به نام شریان‌ها و سپس به مویرگ‌ها منشعب می‌شوند. مویرگ ها به هم می رسند و با هم ترکیب می شوند تا خون را وارد سیستم وریدی کنند.
مویرگ ها به هم می پیوندند و ونول هایی را تشکیل می دهند که به هم می پیوندند و سیاهرگ ها را تشکیل می دهند. سیستم وریدی به دو ورید اصلی تغذیه می کند: ورید اجوف فوقانی که عمدتاً بافت های بالای قلب را تخلیه می کند و ورید اجوف تحتانی که عمدتاً بافت های زیر قلب را تخلیه می کند. 2 سیاهرگ بزرگ بالا به دهلیز راست قلب تخلیه می شود.
خونی که از سمت چپ قلب می آید پر از اکسیژن و مواد مغذی است. مواد مغذی موادی هستند که بدن شما برای زندگی به آنها نیاز دارد، مانند پروتئین، چربی، کربوهیدرات ها، ویتامین ها و مواد معدنی. خون اکسیژن و مواد مغذی را به بدن شما می رساند. این خون در شریان های سیستمیک که مملو از اکسیژن و مواد مغذی است، خون شریانی سیستمیک است. گاهی اوقات فقط خون شریانی نامیده می شود. بزرگترین شریان سیستمیک در خون آئورت است. این رگ خونی بزرگی است که از قلب خارج می شود. شریان های کوچکتر از آئورت منشعب می شوند. این شریان ها شریان های کوچکتری دارند که از آنها منشعب می شود. کوچکترین سرخرگ ها به شریان تبدیل می شوند. کوچکترین رگ های خونی مویرگ ها هستند. شریان های سیستمیک به مویرگ ها تبدیل می شوند. خون از شریان ها به مویرگ ها می رود. در آنجا اکسیژن و مواد مغذی از خون به بافت اطراف مویرگ ها می رود. خون همچنین دی اکسید کربن و مواد زائد را از بافت می گیرد. شبکه مویرگ هایی که خون را به ناحیه ای می رساند، بستر مویرگی نامیده می شود.
در انتهای دیگر مویرگ، به یک ونول تبدیل می شود. وریدها کوچکترین رگها هستند. وریدها خون را به قلب برمی‌گردانند. با بازگشت رگ ها به قلب، بزرگتر می شوند. بزرگ ترین سیاهرگ های سیستمیک بدن ورید اجوف است. دو ورید اجوف وجود دارد - ورید اجوف تحتانی و ورید اجوف فوقانی.
همین حرکت خون از طریق ریه ها در گردش خون ریوی می رود. خونی که ورید ورید اجوف به قلب می برد پر از دی اکسید کربن است. نسبت به خون شریانی سیستمیک، اکسیژن بسیار کمتری دارد. سمت راست قلب خون وریدی را به داخل شریان ریوی هل می دهد. شریان ریوی خون را به ریه ها می برد. در ریه ها، خون از بستر مویرگ ریوی عبور می کند. در اینجا اکسیژن بیشتری دریافت می کند. همچنین دی اکسید کربن را از بین می برد. پس از بستر مویرگی ریوی، خون به وریدهای ریوی می رود. این خون وریدی ریوی اکنون پر از اکسیژن است. وریدهای ریوی خون را به سمت چپ قلب می برند. سپس خون دوباره به گردش خون سیستمیک می رود.
