در این درس دانش آموزان یاد خواهند گرفت
سیستم ایمنی دفاع بدن در برابر عفونت هاست. سیستم ایمنی به میکروب ها حمله می کند و به حفظ سلامتی ما کمک می کند.
پاتوژن ها می توانند به سرعت تکامل یافته و سازگار شوند. این به آنها کمک می کند تا از شناسایی و خنثی شدن توسط سیستم ایمنی جلوگیری کنند. با این حال، مکانیسم‌های دفاعی مختلفی به منظور شناسایی و خنثی کردن پاتوژن‌ها تکامل یافته‌اند. سیستم ایمنی بدن حتی توسط ارگانیسم های تک سلولی ساده مانند باکتری ها به شکل آنزیم هایی برای محافظت از آنها در برابر عفونت های باکتریوفاژ در اختیار است. برخی از مکانیسم‌های ایمنی اولیه در یوکاریوت‌های باستانی تکامل یافته‌اند و هنوز در فرزندان امروزی آنها مانند بی‌مهرگان و گیاهان باقی مانده‌اند. برخی از این مکانیسم ها فاگوسیتوز، سیستم مکمل و پپتیدهای ضد میکروبی معروف به دفنسین ها هستند. مهره داران آرواره مانند انسان مکانیسم های دفاعی پیچیده تری دارند که شامل توانایی سازگاری با زمان و تشخیص موثرتر پاتوژن های خاص است.
به طور عمده، انسان ها دو نوع مصونیت دارند - ذاتی و تطبیقی. نوع دیگری از مصونیت موقت وجود دارد که به نام ایمنی «غیرفعال» شناخته می شود که در ادامه توضیح خواهیم داد.
مصونیت ذاتی
ایمنی ذاتی سیستم ایمنی بدن شماست و عمدتاً شامل موانعی در داخل و روی بدن است که تهدیدات خارجی را از خود دور می کند. اجزای ایمنی ذاتی شامل پوست، اسید معده، آنزیم های موجود در اشک و روغن های پوست، مخاط و رفلکس سرفه است. همچنین اجزای شیمیایی ایمنی ذاتی وجود دارد، از جمله موادی به نام اینترفرون و اینترلوکین-1. مصونیت ذاتی غیر اختصاصی است، به این معنی که در برابر هیچ تهدید خاصی محافظت نمی کند.
مصونیت ذاتی شامل موارد زیر است:
مصونیت تطبیقی
ایمنی تطبیقی یا اکتسابی تهدیدات خاصی را برای بدن هدف قرار می دهد. ایمنی تطبیقی پیچیده تر از ایمنی ذاتی است. در ایمنی انطباقی، تهدید باید توسط بدن پردازش و شناسایی شود و سپس سیستم ایمنی پادتن هایی را به طور خاص برای تهدید ایجاد می کند. پس از خنثی شدن تهدید، سیستم ایمنی تطبیقی آن را «به یاد می آورد» که باعث می شود پاسخ های آینده به همان میکروب کارآمدتر شود. هنگامی که در معرض بیماری ها قرار می گیریم یا زمانی که با واکسن ها در برابر آن ها ایمن می شویم، ایمنی تطبیقی ایجاد می کنیم.
| سیستم ایمنی ذاتی | سیستم ایمنی تطبیقی |
|
|
|
|
|
|
|
|
ایمنی غیرفعال
ایمنی غیرفعال از منبع دیگری "قرض گرفته شده" است و برای مدت کوتاهی دوام می آورد. به عنوان مثال، آنتی بادی های موجود در شیر مادر به کودک ایمنی موقت در برابر بیماری هایی می دهد که مادر در معرض آن قرار گرفته است.
گلبول های سفید خون
بسیاری از سلول ها و اندام ها برای محافظت از بدن با هم کار می کنند. گلبول های سفید که به آنها لکوسیت نیز می گویند نقش مهمی در سیستم ایمنی دارند. برخی از انواع گلبول های سفید خون به نام فاگوسیت ها موجودات مهاجم را می جوند. برخی دیگر به نام لنفوسیت به بدن کمک می کنند تا مهاجمان را به خاطر بسپارد و آنها را از بین ببرد.
یکی از انواع فاگوسیت ها نوتروفیل است که با باکتری ها مبارزه می کند. هنگامی که فردی ممکن است عفونت باکتریایی داشته باشد، پزشکان می‌توانند آزمایش خون را برای بررسی اینکه آیا این باعث شده است بدن تعداد زیادی نوتروفیل داشته باشد یا خیر، درخواست کنند. انواع دیگر فاگوسیت ها وظایف خود را انجام می دهند تا مطمئن شوند که بدن به مهاجمان پاسخ می دهد.
دو نوع لنفوسیت لنفوسیت های B و لنفوسیت های T هستند. لنفوسیت ها از مغز استخوان شروع می شوند و یا در آنجا می مانند و به سلول های B بالغ می شوند یا به غده تیموس می روند تا به سلول های T بالغ شوند. لنفوسیت های B مانند سیستم اطلاعات نظامی بدن هستند - آنها اهداف خود را پیدا می کنند و دفاعی را برای قفل کردن روی آنها ارسال می کنند. سلول های T مانند سربازان هستند - آنها مهاجمانی را که سیستم اطلاعاتی پیدا می کند از بین می برند.
آنتی بادی ها
آنتی بادی ها به بدن کمک می کنند تا با میکروب ها یا سموم (سموم) تولید شده توسط آنها مبارزه کند. آنها این کار را با شناسایی موادی به نام آنتی ژن در سطح میکروب یا در مواد شیمیایی که تولید می کنند انجام می دهند که میکروب یا سم را به عنوان خارجی نشان می دهد. سپس آنتی بادی ها این آنتی ژن ها را برای تخریب علامت گذاری می کنند. سلول ها، پروتئین ها و مواد شیمیایی زیادی در این حمله دخیل هستند.
سیستم لنفاوی
این شبکه ای از لوله های ظریف در سراسر بدن است. نقش های اصلی سیستم لنفاوی عبارتند از:
سیستم لنفاوی از موارد زیر تشکیل شده است:
طحال
طحال یک اندام تصفیه کننده خون است که میکروب ها را از بین می برد و گلبول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده را از بین می برد. همچنین اجزای سیستم ایمنی (از جمله آنتی بادی ها و لنفوسیت ها) را برای مبارزه با بیماری می سازد.
مغز استخوان
مغز استخوان بافت اسفنجی است که در داخل استخوان های شما یافت می شود. گلبول‌های قرمز خونی که بدن ما برای حمل اکسیژن به آن نیاز دارد، گلبول‌های سفیدی که برای مبارزه با عفونت استفاده می‌کنیم و پلاکت‌هایی که برای کمک به لخته شدن خون به آن نیاز داریم تولید می‌کند.
آویشن
تیموس محتوای خون شما را فیلتر و کنترل می کند. گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت های T را تولید می کند.
انواع سلول های ایمنی
سیستم ایمنی دارای سلول هایی است که وظایف خاصی را انجام می دهند. این سلول ها در جریان خون یافت می شوند و گلبول های سفید نامیده می شوند.
سلول های B - به سلول های B لنفوسیت B نیز گفته می شود. این سلول ها آنتی بادی هایی تولید می کنند که به آنتی ژن ها متصل می شوند و آنها را خنثی می کنند. هر سلول B یک نوع خاص از آنتی بادی می سازد. به عنوان مثال، یک سلول B خاص وجود دارد که به مبارزه با آنفولانزا کمک می کند.
سلول های T - به سلول های T لنفوسیت T نیز گفته می شود. این سلول ها به خلاص شدن از شر سلول های خوب که قبلاً آلوده شده اند کمک می کنند.
سلول های T کمکی - سلول های T کمکی به سلول های B می گویند که شروع به ساخت آنتی بادی کنند یا به سلول های T کشنده دستور حمله می دهند.
سلول های T کشنده - سلول های T کشنده سلول هایی را که توسط مهاجم آلوده شده اند را از بین می برند.
سلول های حافظه - سلول های حافظه آنتی ژن هایی را که قبلاً به بدن حمله کرده اند به خاطر می آورند. آنها به بدن کمک می کنند تا با هرگونه حمله جدید توسط یک آنتی ژن خاص مقابله کند.
افزایش دمای بدن یا تب می تواند با برخی عفونت ها اتفاق بیفتد. این در واقع یک پاسخ سیستم ایمنی است. افزایش دما می تواند برخی از میکروب ها را از بین ببرد. تب همچنین روند ترمیم بدن را آغاز می کند.
هنگامی که بدن مواد خارجی به نام آنتی ژن را حس می کند، سیستم ایمنی برای شناسایی آنتی ژن ها و خلاص شدن از شر آنها کار می کند.
دفاع لایه ای نوعی دفاع است که در آن از موانع فیزیکی برای جلوگیری از ورود یک موجود زنده از عوامل بیماری زا مانند ویروس ها و باکتری ها به یک موجود زنده استفاده می شود. در صورتی که یک پاتوژن این موانع را بشکند، سیستم ایمنی ذاتی یک پاسخ فوری و غیر اختصاصی می دهد. سیستم ایمنی ذاتی در همه حیوانات و گیاهان وجود دارد. در صورتی که پاتوژن ها از پاسخ ذاتی فرار کنند، مهره داران دارای لایه حفاظتی دوم هستند که به نام سیستم ایمنی تطبیقی شناخته می شود. این با پاسخ ذاتی فعال می شود.
لنفوسیت های B برای تولید آنتی بادی تحریک می شوند. این پروتئین های تخصصی روی آنتی ژن های خاص قفل می شوند. آنتی بادی ها در بدن فرد باقی می مانند. به این ترتیب، اگر سیستم ایمنی دوباره با آن آنتی ژن مواجه شود، آنتی بادی ها آماده انجام کار خود هستند. به همین دلیل است که فردی که به بیماری مانند آبله مرغان مبتلا می شود، معمولاً دوباره از آن بیمار نمی شود.
همچنین ایمن سازی (واکسن) از برخی بیماری ها جلوگیری می کند. ایمن سازی بدن را با یک آنتی ژن آشنا می کند به گونه ای که فرد را بیمار نمی کند. اما به بدن اجازه می دهد تا آنتی بادی هایی بسازد که از فرد در برابر حملات بعدی میکروب محافظت می کند.
اگرچه آنتی بادی ها می توانند یک آنتی ژن را شناسایی کرده و روی آن قفل کنند، اما بدون کمک نمی توانند آن را از بین ببرند. این کار سلول های T است. آنها آنتی ژن های برچسب گذاری شده توسط آنتی بادی ها یا سلول هایی را که آلوده شده اند یا به نحوی تغییر کرده اند را از بین می برند. سلول‌های T همچنین می‌توانند به سلول‌های دیگر (مانند فاگوسیت‌ها) برای انجام وظایف خود کمک کنند.
آنتی بادی ها نیز می توانند
این سلول ها و بخش های تخصصی سیستم ایمنی بدن را در برابر بیماری ها محافظت می کنند. این محافظت را مصونیت می گویند.
واکسن ها میکروب هایی را معرفی می کنند که قبلاً کشته یا اصلاح شده اند تا ما بیمار نشویم. با این حال، سیستم ایمنی بدن این را نمی داند. دفاع و آنتی بادی در برابر بیماری ایجاد می کند. هنگامی که بیماری واقعی سعی می کند حمله کند، بدن ما آماده است و می تواند به سرعت آنتی ژن ها را خنثی کند.
معمولاً افراد دارای سیستم ایمنی بیش از حد یا ضعیف هستند.
فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، از جمله
کم کاری سیستم ایمنی که به آن نقص ایمنی نیز می گویند
سیستم ایمنی ضعیف عمل نمی کند و افراد را در برابر عفونت ها آسیب پذیر می کند. در موارد شدید می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
افرادی که پیوند عضو داشته اند برای جلوگیری از حمله بدن به اندام پیوندی نیاز به درمان سرکوب سیستم ایمنی دارند.
