18-ci əsrin sonlarından 20-ci əsrin əvvəllərini əhatə edən son müasir dövr, siyasi, iqtisadi, sosial və texnoloji sahələrdə dərin dəyişikliklərlə səciyyələnən bəşər tarixində mühüm bir dövrü qeyd edir. Bu dövr Maarifçiliyin, Sənaye İnqilabının və milli dövlətlərin yüksəlişinin kulminasiya nöqtəsi oldu və müasir dünyanın əsasını qoydu. Bu dərs son müasir dövrün əsas aspektlərini, onun mühüm hadisələrini və müasir tarixə davamlı təsirini araşdırır.
18-ci əsrin fəlsəfi cərəyanı olan Maarifçilik ağıla, fərdiyyətçiliyə və ənənəvi institutlara şübhə ilə yanaşdı. John Locke, Voltaire və Jean-Jacques Rousseau kimi filosoflar fərdlərin hüquqlarını və sosial müqavilələr konsepsiyasını müdafiə etdilər. Bu dövr müxtəlif siyasi inqilablara və islahatlara təsir edərək sorğu-sual və tənqidi təfəkkürə təkan verdi.
18-ci əsrin sonlarında Böyük Britaniyada yaranan Sənaye İnqilabı aqrar, sənətkarlıq iqtisadiyyatlarından sənaye və maşın istehsalının üstünlük təşkil etdiyi iqtisadiyyatlara keçidi qeyd etdi. Bu transformasiya buxar mühərriki, fırlanan Cenni və elektrik dəzgahı kimi innovasiyalardan qaynaqlandı. Bu, məhsuldarlığı əhəmiyyətli dərəcədə artırdı, eyni zamanda sosial dəyişikliklərə, o cümlədən urbanizasiyaya və fabrikdə işləyən işçi sinfinin yüksəlməsinə səbəb oldu.
Son müasir dövr əhəmiyyətli siyasi təlatümlər dövrü idi. Amerika İnqilabı (1775-1783) və Fransız İnqilabı (1789-1799) azadlıq, bərabərlik və qardaşlıq ideyalarının təbliğində əsas rol oynadı. Bu inqilablar təkcə monarxların və ya imperiyaların hakimiyyətinə deyil, ortaq tarixə, mədəniyyətə və dilə əsaslanan müasir milli dövlətlər konsepsiyasını formalaşdıraraq, dünya miqyasında digər hərəkatları ruhlandırdı.
18-ci əsrin sonu və 19-cu əsrlərdə Avropa dövlətləri öz imperiyalarını genişləndirərək Afrika, Asiya və Amerika qitəsinin böyük hissələrini müstəmləkə etdilər. Bu imperializm erası qaynaqlar, istehsal olunan mallar üçün bazarlar və Qərb dəyərlərinin yayılması istəyi ilə idarə olunurdu. Müstəmləkəçilik müstəmləkə edilmiş cəmiyyətlərə dərin təsir göstərdi, onların iqtisadiyyatlarını, sosial strukturlarını və mədəni təcrübələrini yenidən formalaşdırdı.
Son müasir dövr gündəlik həyatı dəyişdirən sürətli texnoloji irəliləyişlərlə yadda qaldı. 1830-cu illərdə icad edilən teleqraf və 1870-ci illərdə telefon rabitədə inqilab etdi. 19-cu əsrin sonlarında inkişaf etdirilən daxili yanma mühərriki nəqliyyat və müharibəni dəyişdirərək avtomobillər və təyyarələr üçün yol açdı. Bu yeniliklər təkcə inkişaf etmiş iqtisadiyyatlar deyil, həm də həyat tərzini və ictimai normaları dəyişdirərək əhəmiyyətli sosial təsirlərə malik idi.
Bu dövr həm də əsaslı elmi kəşflərə şahid oldu. Çarlz Darvinin 1859-cu ildə nəşr olunan təkamül nəzəriyyəsi biologiya və insanın mənşəyi ilə bağlı ənənəvi baxışlara qarşı çıxdı. Fizikadakı irəliləyişlər, xüsusən də elektromaqnetizm nəzəriyyəsinin inkişafı və kvant mexanikasının başlanğıcı təbii dünya haqqında anlayışı dəyişdi. Bu elmi nailiyyətlər müasir elmi axtarış və texnoloji innovasiyalar üçün zəmin yaratdı.
Son müasir dövr daha geniş ictimai dəyişiklikləri əks etdirən mədəniyyət və incəsənətdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu. Emosiya və fərdiyyətçiliyi vurğulayan Romantik Hərəkat Maarifçiliyin ağıl üzərindəki diqqətinə cavab idi. Daha sonra realist və modernist cərəyanlar sənaye cəmiyyətinin reallıqlarını tutmağa, incəsənət, ədəbiyyat və musiqidə yeni perspektivləri kəşf etməyə çalışdılar. Bu mədəni dəyişiklik dövrü müasir mədəniyyətin müxtəlif mənzərəsinə töhfə verdi.
19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəlləri artan millətçilik və böyük dövlətlər arasında hərbi ittifaqlar, qlobal münaqişələrə zəmin yaratmaqla xarakterizə olunurdu. Bu gərginliklərin kulminasiya nöqtəsi Birinci Dünya Müharibəsi (1914-1918) oldu, bu münaqişə dünyanın bir çox böyük dövlətlərini əhatə etdi və bir çox monarxiyaların sonu və milli sərhədlərin yenidən cızılması da daxil olmaqla əhəmiyyətli siyasi dəyişikliklərə səbəb oldu. 1919-cu ildə imzalanmış Versal müqaviləsi rəsmi olaraq müharibəni bitirdi, həm də gələcək münaqişələr üçün toxum səpdi.
Son müasir dövr müasir tarixin gedişatına dərindən təsir göstərmiş, bugünkü siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni mənzərələri formalaşdırmışdır. Bu dövrdə yaranmış və ya əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmiş demokratiya, sənayeləşmə, milli kimlik və elmi rasionalizm anlayışları qlobal işlərə təsir etməkdə davam edir. Eynilə, müstəmləkəçiliyin nəticələri və Birinci Dünya Müharibəsindən yaranan geosiyasi dəyişikliklər bu gün də hiss olunur. Son müasir dövrü dərk etmək müasir dünyanın mürəkkəbliklərini dərk etmək üçün vacibdir.
