De laatmoderne periode, die zich uitstrekt van het einde van de 18e eeuw tot het begin van de 20e eeuw, markeert een cruciaal tijdperk in de menselijke geschiedenis dat wordt gekenmerkt door diepgaande transformaties op politiek, economisch, sociaal en technologisch gebied. Deze periode was getuige van het hoogtepunt van de Verlichting, de Industriële Revolutie en de opkomst van natiestaten, die de basis legden voor de hedendaagse wereld. Deze les onderzoekt de belangrijkste aspecten van de laatmoderne tijd, de belangrijke gebeurtenissen ervan en de blijvende impact ervan op de moderne geschiedenis.
De Verlichting, een filosofische beweging uit de 18e eeuw, legde de nadruk op de rede, het individualisme en het scepticisme van traditionele instellingen. Filosofen als John Locke, Voltaire en Jean-Jacques Rousseau pleitten voor de rechten van individuen en het concept van sociale contracten. Deze periode moedigde het stellen van vragen en kritisch denken aan en beïnvloedde verschillende politieke revoluties en hervormingen.
De industriële revolutie, die aan het eind van de 18e eeuw in Groot-Brittannië ontstond, markeerde een verschuiving van agrarische, ambachtelijke economieën naar economieën die werden gedomineerd door industrie en machinebouw. Deze transformatie werd gevoed door innovaties zoals de stoommachine, de draaiende jenny en het elektrische weefgetouw. Het verhoogde de productiviteit aanzienlijk, maar leidde ook tot sociale veranderingen, waaronder verstedelijking, en de opkomst van een fabrieksarbeidersklasse.
De laatmoderne tijd was een tijd van grote politieke onrust. De Amerikaanse Revolutie (1775-1783) en de Franse Revolutie (1789-1799) speelden een cruciale rol bij het bevorderen van ideeën over vrijheid, gelijkheid en broederschap. Deze revoluties inspireerden andere bewegingen over de hele wereld en gaven vorm aan het moderne concept van natiestaten, gebaseerd op gedeelde geschiedenis, cultuur en taal, in plaats van uitsluitend op de heerschappij van monarchen of rijken.
Tijdens de late 18e en 19e eeuw breidden Europese machten hun rijken uit en koloniseerden grote delen van Afrika, Azië en Amerika. Dit tijdperk van imperialisme werd gedreven door het verlangen naar hulpbronnen, markten voor industriële goederen en de verspreiding van westerse waarden. Het kolonialisme had diepgaande gevolgen voor de gekoloniseerde samenlevingen, waardoor hun economieën, sociale structuren en culturele praktijken opnieuw vorm kregen.
De laatmoderne tijd werd gekenmerkt door snelle technologische ontwikkelingen die het dagelijks leven veranderden. De telegraaf, uitgevonden in de jaren 1830, en de telefoon in de jaren 1870 zorgden voor een revolutie in de communicatie. De verbrandingsmotor, ontwikkeld aan het einde van de 19e eeuw, maakte de weg vrij voor auto's en vliegtuigen, waardoor het transport en de oorlogvoering veranderden. Deze innovaties hadden niet alleen geavanceerde economieën, maar hadden ook aanzienlijke sociale implicaties, waardoor levensstijlen en maatschappelijke normen veranderden.
Dit tijdperk zag ook baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen. De evolutietheorie van Charles Darwin, gepubliceerd in 1859, daagde traditionele opvattingen over biologie en menselijke oorsprong uit. Vooruitgang in de natuurkunde, met name de ontwikkeling van de elektromagnetismetheorie en het begin van de kwantummechanica, veranderde het begrip van de natuurlijke wereld. Deze wetenschappelijke vooruitgang legde de basis voor modern wetenschappelijk onderzoek en technologische innovatie.
De laatmoderne periode bracht aanzienlijke veranderingen teweeg in de cultuur en de kunst, die de bredere maatschappelijke verschuivingen weerspiegelden. De Romantische Beweging, die de nadruk legde op emotie en individualisme, was een reactie op de focus van de Verlichting op de rede. Later probeerden de realistische en modernistische bewegingen de realiteit van de industriële samenleving vast te leggen en nieuwe perspectieven in kunst, literatuur en muziek te verkennen. Deze periode van culturele verandering heeft bijgedragen aan het diverse landschap van de hedendaagse cultuur.
Het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw werd gekenmerkt door toenemend nationalisme en militaire allianties tussen grootmachten, die de weg vrijmaakten voor mondiale conflicten. Het hoogtepunt van deze spanningen was de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), een conflict waarbij veel van de grote machten van de wereld betrokken waren en dat tot belangrijke politieke veranderingen leidde, waaronder het einde van veel monarchieën en het hertekenen van nationale grenzen. Het Verdrag van Versailles, ondertekend in 1919, maakte formeel een einde aan de oorlog, maar legde ook de kiem voor toekomstige conflicten.
De laatmoderne periode heeft de loop van de moderne geschiedenis diepgaand beïnvloed en vorm gegeven aan de huidige politieke, economische, sociale en culturele landschappen. De concepten van democratie, industrialisatie, nationale identiteit en wetenschappelijk rationalisme, die in dit tijdperk naar voren kwamen of aanzienlijk werden ontwikkeld, blijven de mondiale aangelegenheden beïnvloeden. Op dezelfde manier zijn de gevolgen van het kolonialisme en de geopolitieke verschuivingen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog nog steeds voelbaar. Het begrijpen van de laatmoderne tijd is essentieel voor het begrijpen van de complexiteit van de hedendaagse wereld.
