Përpjekja për Afrikën, që u zhvillua nga afërsisht 1881-1914, ishte një periudhë e kolonizimit të shpejtë të kontinentit afrikan nga fuqitë evropiane. Kjo ngjarje bie në periudhën e vonë moderne të historisë dhe përfaqëson një kapitull kyç në historinë moderne, pasi ndikoi ndjeshëm në peizazhin politik, social dhe ekonomik të Afrikës dhe botës.
Para Përplasjes për Afrikën, pjesa më e madhe e kontinentit kontrollohej në mënyrë të pavarur nga udhëheqësit dhe shoqëritë lokale. Nga mesi deri në fund të shekullit të 19-të, vendet evropiane fituan interes për Afrikën për arsye të ndryshme, duke përfshirë dëshirën për tregje të reja, kërkimin për burime dhe ndjenjën e krenarisë kombëtare dhe konkurrencës midis fuqive evropiane. Inovacionet në teknologji dhe mjekësi, të tilla si zhvillimi i kininës si një trajtim parandalues për malarien, bënë të mundur eksplorimin dhe kolonizimin më të thellë.
Ngjarja e rëndësishme që shënoi fillimin e përleshjes ishte Konferenca e Berlinit e 1884-1885, ku kombet evropiane u mblodhën për të përcaktuar rregullat për ndarjen e Afrikës. Konferenca e udhëhequr nga Otto von Bismarck, kancelari i Gjermanisë, kishte për qëllim parandalimin e konfliktit midis kombeve evropiane mbi territoret afrikane. U vendos që një fuqi evropiane mund të pretendonte vetëm një pjesë të Afrikës nëse kontrollonte në mënyrë efektive zonën. Ky "parim i pushtimit efektiv" e përshpejtoi përleshjen ndërsa kombet nxituan të vendosnin praninë e tyre në Afrikë.
Kolonizimi pati ndikime të thella dhe shpesh shkatërruese në shoqëritë afrikane. Strukturat tradicionale të qeverisjes u zëvendësuan ose u minuan, ekonomitë lokale u ndërprenë dhe sistemet ligjore dhe sociale evropiane u imponuan. Kolonizimi çoi gjithashtu në ndryshime të rëndësishme kulturore dhe demografike, duke përfshirë punën e detyruar dhe zhvendosjen e njerëzve afrikanë.
Shoqëritë afrikane nuk e pranuan në mënyrë pasive kolonizimin evropian. Pati raste të shumta rezistence dhe rebelimi kundër sundimit kolonial. Një nga shembujt më të njohur është Beteja e Adwas në 1896, ku forcat etiopiane, nën udhëheqjen e perandorit Menelik II, mposhtën me sukses një pushtim italian, duke siguruar sovranitetin e Etiopisë. Rezistenca të tjera të dukshme përfshijnë Rebelimin Maji Maji në Afrikën Lindore Gjermane (Tanzania e sotme) dhe Kryengritja Mau Mau në Kenia Britanike.
Fuqitë evropiane shfrytëzuan burimet afrikane në mënyrë dramatike gjatë Përpjekjes për Afrikën. Pasuria e kontinentit në lëndë të para, si goma, ari, diamante dhe fildishi, nxirrej pa marrë parasysh mirëqenien e popullsisë vendase. Për shembull, në shtetin e lirë të Kongos, shfrytëzimi i mbretit Leopold II të Belgjikës çoi në abuzime të tmerrshme dhe në vdekjen e miliona njerëzve kongolez. Strukturat ekonomike të krijuara gjatë kësaj periudhe u fokusuan kryesisht në nxjerrjen për eksport, duke lënë ndikime të qëndrueshme në ekonomitë afrikane.
Në fillim të shekullit të 20-të, Afrika u nda midis fuqive evropiane, me vetëm Liberinë dhe Etiopinë që mbetën të pavarura. Kufijtë e tërhequr gjatë kësaj periudhe shpesh i kushtonin pak vëmendje ndarjeve kulturore ose politike paraekzistuese, duke çuar në tensione të qëndrueshme gjeopolitike. Për shembull, kufijtë artificialë të tërhequr në rajonet e Saharasë dhe Sahelit nuk pasqyronin stilin e jetesës nomade të popullatave lokale, duke kontribuar në konfliktet bashkëkohore.
Trashëgimia e Përpjekjes për Afrikën mbetet e dukshme sot. Nxitimi për të dekolonizuar Afrikën pas Luftës së Dytë Botërore çoi në tranzicione të shpejta, ndonjëherë të trazuara drejt pavarësisë. Shumë nga kufijtë arbitrarë të tërhequr gjatë periudhës koloniale vazhdojnë të ndikojnë në marrëdhëniet politike dhe shoqërore në kontinent. Për më tepër, shfrytëzimi ekonomik dhe sistemet e krijuara gjatë kolonizimit kanë pasur efekte të qëndrueshme në ekonomitë afrikane dhe trajektoret e zhvillimit.
Përpjekja për Afrikën përfaqëson një periudhë kritike në historinë e kontinentit afrikan dhe të botës më gjerë. Ai jo vetëm që riformoi peizazhin gjeopolitik të Afrikës, por gjithashtu pati ndikime të gjera në politikën, ekonominë dhe shoqëritë globale. Kuptimi i kësaj periudhe është thelbësor për të kuptuar çështjet bashkëkohore me të cilat përballet kontinenti afrikan dhe marrëdhëniet e tij me pjesën tjetër të botës.
