Epoka e Iluminizmit, e njohur gjithashtu si Epoka e Arsyes, ishte një periudhë në histori që përfshiu shekujt 17 dhe 18, ku intelektualët dhe filozofët në Evropë mbrojtën arsyen si burimin kryesor të autoritetit dhe legjitimitetit. Kjo epokë shënoi një ndryshim të rëndësishëm në mendim, duke sfiduar doktrinat tradicionale në shkencë, politikë dhe shoqëri. Ndikimi i Iluminizmit ishte i thellë, duke ndikuar në qeveritë moderne demokratike, etikën dhe madje edhe fetë.
Iluminizmi u shfaq si një përgjigje ndaj sistemeve shtypëse të monarkisë dhe autoritetit fetar që kontrollonte pjesën më të madhe të shoqërisë. Ajo u nxit nga Rilindja, një rilindje e të mësuarit dhe zbulimit, dhe revolucioni shkencor, i cili prezantoi një mënyrë të re të të menduarit për botën natyrore përmes vëzhgimit dhe eksperimentimit. Mendimtarët iluministë besonin se njerëzimi mund të përmirësohej nëpërmjet ndryshimit racional dhe përparimit shkencor.
Disa figura kyçe kontribuan në zhvillimin dhe përhapjen e ideve të iluminizmit. Disa nga më të dukshmet përfshijnë:
Iluminizmi nuk e transformoi vetëm filozofinë dhe politikën; pati një ndikim të thellë edhe në fushën e shkencës. Kërkimi dhe eksperimentimi shkencor u bënë mjete për të kuptuar botën. Kjo çoi në zbulime të rëndësishme në fizikë, matematikë, kimi dhe biologji. Për shembull, ligjet e lëvizjes së Isaac Njutonit dhe gravitacioni universal ofruan një përshkrim matematikor të lëvizjes së planetëve në sistemin diellor, i cili ishte një largim rrënjësor nga shpjegimet fetare të përhapura në atë kohë.
Idetë politike të Iluminizmit nxitën revolucionet në Amerikë dhe Francë. Deklarata Amerikane e Pavarësisë në 1776 dhe Revolucioni Francez në 1789 u ndikuan shumë nga idetë e Iluminizmit. Deklarata e Pavarësisë, për shembull, pasqyron filozofinë e John Locke-it për të drejtat natyrore dhe qeverisjen me pëlqim. Këto ngjarje shënuan fillimin e një zhvendosjeje globale drejt qeverisjes moderne demokratike.
Idetë iluministe ndikuan gjithashtu në artin dhe kulturën, duke çuar në atë që njihet si neoklasicizëm. Kjo lëvizje u përpoq të imitonte idealet e antikitetit klasik, duke u fokusuar në simetrinë, thjeshtësinë dhe harmoninë. Në letërsi, periudha pa ngritjen e romanit si një formë argëtimi dhe komenti shoqëror. Shkrimtarë si Daniel Defoe dhe Jane Austen e përdorën romanin për të eksploruar natyrën njerëzore dhe shoqërinë.
Iluminizmi la një trashëgimi të qëndrueshme në botën moderne, duke hedhur bazat për nocionet bashkëkohore të të drejtave të njeriut, qeverisjen laike dhe arsyetimin shkencor. Megjithatë, ajo është përballur edhe me kritika. Disa argumentojnë se theksi i Iluminizmit mbi arsyen çoi në zhvlerësimin e emocioneve dhe spiritualitetit. Të tjerë theksojnë se pavarësisht se mbrojnë lirinë dhe barazinë, shumë mendimtarë të iluminizmit ishin bashkëpunëtorë në praktika si skllavëria dhe kolonializmi.
Epoka e Iluminizmit ishte një periudhë transformuese që riformësoi shumë aspekte të mendimit dhe shoqërisë njerëzore. Duke përkrahur arsyen, lirinë dhe shkencën, mendimtarët iluministë ndihmuan në krijimin e botës moderne. Pavarësisht të metave dhe kontradiktave të saj, trashëgimia e Iluminizmit vazhdon të ndikojë sot në mendimin politik, shkencor dhe filozofik.
