Агрономич бол хүнс, түлш, эслэг, нөхөн сэргээлт зэрэгт ургамал үйлдвэрлэх, ашиглах шинжлэх ухаан, технологид чиглэсэн хөдөө аж ахуйн салбар юм. Энэ нь ургамлын генетик, ургамлын физиологи, цаг уур, хөрс судлалын салбар дахь ажлыг хамардаг. Агрономчид хүн, малын хүнсний ургацын чанар, тоо хэмжээг сайжруулах чиглэлээр ажилладаг.
Хөрс нь газар тариалангийн үндэс суурь бөгөөд эрүүл ургамал ургахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Энэ нь ашигт малтмалын тоосонцор, органик бодис, ус, агаараас бүрдэнэ. Хөрсний эрүүл мэнд нь ургамлын амьдрах чадвар, биологийн олон янз байдлаас хамаардаг. Хөрсний эрүүл мэндийг түүний бүтэц, рН, үржил шим, биологийн идэвхээр хэмжиж болно.
Хөрсний эрүүл мэндийг хадгалахын тулд газар тариалангийн эргэлт, хучилттай тариалалт, хөрсний боловсруулалтыг багасгах зэрэг дадлыг хэрэгжүүлж болно. Газар тариалангийн эргэлт нь хортон шавьжийн хуримтлалаас урьдчилан сэргийлэх, хөрсний элэгдлийг бууруулах, хөрсний үржил шимийг сайжруулахад тусалдаг. Хошоонгор эсвэл хөх тариа зэрэг үр тариаг тогтмол тариалах мөчлөгийн хооронд тариалах нь хөрсийг элэгдлээс хамгаалж, хөрсний бүтцийг сайжруулахад тусалдаг. Газар тариалангийн талбайг багасгасан буюу үржил шимгүй тариалан эрхлэх нь хөрсний чийгийг хадгалах, органик бодисыг хадгалахад тусалдаг.
Ургамлын генетик, үржлийн ажил нь илүү үржил шимтэй, тэжээллэг, өвчин, хортон шавьжид тэсвэртэй таримал сортуудыг гаргахад агрономийн чухал ач холбогдолтой. Уламжлалт үржлийн арга техник, генийн өөрчлөлтийн тусламжтайгаар агрономчид тодорхой цаг агаар, хөрсний төрөлд илүү тохирсон, эсвэл бусад хүссэн шинж чанартай ургамлыг бий болгож чадна.
Тухайлбал, ганд тэсвэртэй таримал сортуудыг хөгжүүлснээр хөдөө аж ахуй дахь усны хэрэглээг эрс бууруулж, хуурай бүс нутгийн хүнсний аюулгүй байдлыг хангах боломжтой. Үүний нэгэн адил хортон шавьжийг эсэргүүцэхийн тулд генетикийн хувьд өөрчлөгдсөн үр тариа нь химийн хортон шавьж устгах бодисын хэрэгцээг бууруулж, хүрээлэн буй орчны нөлөөллийг багасгадаг.
Ус бол хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн амин чухал нөөц боловч дэлхийн олон оронд усны хомсдол нь тогтвортой хөдөө аж ахуйд ихээхэн бэрхшээл учруулж байна. Усны ашиглалтын үр ашгийг дээд зэргээр нэмэгдүүлэх, үр тариаг зөв цагт нь зөв хэмжээгээр авахын тулд усны менежментийн үр ашигтай туршлагууд чухал юм.
Дуслын усалгаа, шүршигч систем зэрэг техникүүд нь үерийн усалгааны уламжлалт аргуудтай харьцуулахад усны хаягдлыг эрс багасгадаг. Эдгээр систем нь усыг хамгийн их хэрэгцээтэй ургамлын үндэс рүү шууд хүргэж, ууршилт, урсацыг багасгадаг.
Шим тэжээлийн менежмент гэдэг нь таримал ургамлыг ургахад шаардлагатай шим тэжээлийг авахын тулд зөв төрөл, хэмжээгээр бордоог зөв цагт нь хэрэглэх үйл явц юм. Ургамалд шаардлагатай үндсэн тэжээллэг бодисууд нь азот (N), фосфор (P), кали (K) бөгөөд үүнийг ихэвчлэн NPK гэж нэрлэдэг.
Тариалангийн шим тэжээлийн хэрэгцээг тодорхойлохын тулд хөрсний шинжилгээ хийх нь түгээмэл арга юм. Үүнд хөрсний дээжийг шинжлэх, рН-ийн түвшин болон шим тэжээлийн бодисыг хэмжих шаардлагатай. Үр дүнд үндэслэн тариалангийн тодорхой хэрэгцээнд нийцүүлэн бордооны хөтөлбөрийг боловсруулж болно.
Бордоог хэтрүүлэн хэрэглэх нь шим тэжээлийн бодисыг уусгахад хүргэдэг бөгөөд шим тэжээл нь усны биед нэвтэрч, бохирдуулдаг. Үүнээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд агрономчид химийн бордоог бордоо, ногоон бордоо зэрэг органик бодистой хослуулан, газар тариалангийн тэжээлийг оновчтой болгож, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг багасгах шим тэжээлийн нэгдсэн менежментийг зөвлөж байна.
Хортон шавьжийн нэгдсэн менежмент (IPM) нь эдийн засаг, эрүүл мэнд, байгаль орчны эрсдлийг багасгах арга замаар биологи, соёл, физик, химийн хэрэгслийг хослуулан хортон шавьжтай тэмцэх тогтвортой арга юм. IPM нь биологийн хяналт, амьдрах орчныг зохицуулах, соёлын практикт өөрчлөлт оруулах, тэсвэртэй сортуудыг ашиглах зэрэг аргуудыг хослуулан хортон шавьж, тэдгээрийн гэмтлээс удаан хугацаанд урьдчилан сэргийлэхэд чиглэгддэг.
Жишээлбэл, хортон шавьжид тэсвэртэй таримал сорт тарих нь химийн хортон шавьж устгах бодисын хэрэгцээг бууруулдаг. Ойролцоох янз бүрийн үр тариа тариалах нь хортон шавьж, өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Хортон шавьжны байгалийн махчин амьтдыг экосистемд нэвтрүүлэх зэрэг биологийн хяналтын аргууд нь хортон шавьжийн популяцийг химийн бодис хэрэглэхгүйгээр хянахад тусалдаг.
Уур амьсгалын өөрчлөлт нь хур тунадасны хэв маягийн өөрчлөлт, цаг агаарын эрс тэс үзэгдлийн давтамж нэмэгдэх, газар тариалангийн ургалтын улирлын өөрчлөлт зэрэг хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлд томоохон сорилтуудыг бий болгож байна. Агрономчид уур амьсгалын өөрчлөлтийн хөдөө аж ахуйд дасан зохицох, нөлөөллийг бууруулах стратеги боловсруулахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг.
Дасан зохицох стратеги нь халуун, ган, үерт илүү тэсвэртэй үржлийн үр тариаг агуулж болно; цаг уурын өөрчлөлттэй уялдуулан тариалалтын хуваарийг өөрчлөх; ус хэмнэсэн усалгааны техникийг нэвтрүүлэх. Нөлөөллийг бууруулах стратегид азотын ислийн ялгарлыг бууруулахын тулд азотын ашиглалтын үр ашгийг дээшлүүлэх, хөрсний нүүрстөрөгчийн хуримтлалыг нэмэгдүүлэхийн тулд байгаль хамгаалалтай хөрс боловсруулах зэрэг хөдөө аж ахуйгаас үүдэлтэй хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах туршлагыг багтааж болно.
Эдгээр агрономийн зарчим, практикийг ойлгож, хэрэгжүүлснээр бид дэлхийн өсөн нэмэгдэж буй хүн амыг тэжээхийн зэрэгцээ байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг багасгах чадвартай, илүү тогтвортой, бүтээмжтэй хөдөө аж ахуйн тогтолцооны төлөө ажиллаж чадна.
