Filozofia zachodnia odnosi się do myśli i twórczości filozoficznej świata zachodniego. Historycznie rzecz biorąc, termin ten odnosi się do filozoficznego myślenia cywilizacji zachodniej, począwszy od filozofii greckiej przedsokratyków, takich jak Tales, Sokrates, Platon i Arystoteles. Obejmuje szeroki zakres tematów i dyscyplin, stale ewoluujących i dostosowujących się na przestrzeni wieków aż do czasów współczesnych, obejmujących różne gałęzie, takie jak metafizyka, epistemologia, etyka, logika i filozofia polityczna.
Filozofia przedsokratejska to wczesna filozofia grecka sprzed Sokratesa. Filozofowie ci skupiali się przede wszystkim na kosmologii, ontologii i naturze bytu. Tales na przykład słynie z przekonania, że wszystko składa się z wody. Poszukiwał jednej, podstawowej zasady (archê), która mogłaby wyjaśnić różnorodność obserwowalnego świata.
Sokrates, w przeciwieństwie do Presokratyków, zwrócił filozofię w stronę człowieka i jego poszukiwania cnót. Opracował Metodę Sokratesa, formę argumentacyjnego dialogu między jednostkami, opartą na zadawaniu pytań i udzielaniu odpowiedzi, aby stymulować krytyczne myślenie i oświetlać pomysły. Sokrates był mniej zainteresowany światem fizycznym, a bardziej koncepcjami etycznymi i dążeniem do wiedzy.
Platon, uczeń Sokratesa, znany jest ze swojej teorii form (lub idei), która zakłada, że niematerialne abstrakcyjne formy reprezentują najdokładniejszą rzeczywistość. Według Platona świat materialny jest jedynie cieniem lub imitacją świata rzeczywistego. Teoria Form sugeruje, że wiedza o świecie materialnym jest z natury wadliwa, a prawdziwe zrozumienie można osiągnąć jedynie poprzez studiowanie Form. Na przykład koncepcja „piękna” istnieje jako idea, a wszystkie piękne rzeczy są jedynie odbiciem tej idealnej formy.
Arystoteles, uczeń Platona, nie zgodził się ze swoim nauczycielem w sprawie teorii form. Wierzył, że esencję przedmiotów można znaleźć w samych przedmiotach, a nie w jakiejś abstrakcyjnej sferze. Arystoteles jest często uważany za ojca biologii; obserwował i klasyfikował wiele gatunków, wnosząc znaczący wkład do nauk przyrodniczych. Wprowadził pojęcie przyczynowości, rozróżniając: \begin{itemize} \item Przyczyna materialna: z czego coś jest zrobione. \item Przyczyna formalna: Forma lub układ czegoś. \item Przyczyna skuteczna: Główne źródło zmiany lub odpoczynku. \item Przyczyna ostateczna: Cel lub cel czegoś. \end{itemize} Koncepcje te stanowiły kamień węgielny zachodnich badań naukowych.
W okresie hellenistycznym pojawiły się nowe szkoły filozoficzne. Stoicyzm, założony przez Zenona z Citium, nauczał, że cnota, najwyższe dobro, opiera się na wiedzy; mądrzy żyją w harmonii z boskim Rozumem (Logosem), który rządzi naturą i są obojętni na zmienne losy, przyjemności i bóle. Epikureizm, założony przez Epikura, sugerował, że szczęście można osiągnąć poprzez dążenie do przyjemności (określanej jako brak bólu) i kultywowanie prostego życia. Sceptycyzm, z postaciami takimi jak Pyrrho, argumentował, że ponieważ wiedza jest niepewna, powinniśmy zawiesić osąd i dążyć do spokoju psychicznego.
Filozofia średniowieczna, czyli filozofia średniowiecza, była świadkiem fuzji teologii chrześcijańskiej z filozofią arystotelesowską, czego efektem był rozwój filozoficzny w kontekście doktryn religijnych. Głównymi postaciami są św. Augustyn i Tomasz z Akwinu. Augustyn kładł nacisk na koncepcję grzechu pierworodnego i konieczność łaski Bożej do zbawienia. Akwinata natomiast starał się pogodzić chrześcijaństwo z logiką arystotelesowską, tworząc systematyczną teologię, która wyjaśniała istnienie Boga na pięć sposobów, w tym argument z ruchu i argument z przygodności.
Nowoczesna filozofia zaczyna się w XVII wieku, wraz z pojawieniem się myślicieli takich jak Kartezjusz, Locke i Kant. Racjonalizm i empiryzm stały się dwiema dominującymi szkołami myślenia. René Descartes, racjonalista, słynął z stwierdzenia „Myślę, więc jestem” ( \(Cogito, ergo sum\) ), podkreślając rolę rozumu w rozumieniu siebie i świata. Empirysta John Locke argumentował, że umysł od urodzenia jest tabula rasa (czystą kartą), a wiedza czerpie głównie z doświadczeń zmysłowych. Immanuel Kant podjął próbę pogodzenia tych punktów widzenia, proponując ramy, w których umysł aktywnie kształtuje doświadczenia, stwierdzając, że chociaż wiedza zaczyna się od zmysłów, na tym się nie kończy; kształtują go także nasze spostrzeżenia.
Filozofia zachodnia ewoluowała w różnych epokach, od naturalistycznych badań Presokratyków, poprzez etyczne poszukiwania Sokratesa i jego zwolenników, po badania epistemologiczne epoki nowożytnej. Położyła podwaliny pod wiele dziedzin ludzkich badań, w tym naukę, teorię polityczną, etykę i teologię. Filozofia zachodnia, rozwijając się, pozostaje kamieniem węgielnym naszego rozumienia świata i naszego w nim miejsca.
