Filozofia perëndimore i referohet mendimit dhe punës filozofike të botës perëndimore. Historikisht, termi i referohet të menduarit filozofik të qytetërimit perëndimor, duke filluar me filozofinë greke të para-sokratikëve si Thales, Sokrati, Platoni dhe Aristoteli. Ai mbulon një gamë të gjerë temash dhe disiplinash, duke u zhvilluar dhe përshtatur vazhdimisht gjatë shekujve deri në ditët moderne, duke përfshirë degë të ndryshme si metafizika, epistemologjia, etika, logjika dhe filozofia politike.
Filozofia para-Sokratike është filozofia e hershme greke para Sokratit. Këta filozofë u fokusuan kryesisht në kozmologji, ontologji dhe natyrën e qenies. Thales, për shembull, është i famshëm për besimin e tij se gjithçka është bërë nga uji. Ai kërkoi një parim të vetëm themelor (archê) që mund të shpjegonte diversitetin e botës së vëzhgueshme.
Sokrati, ndryshe nga para-sokratikët, e ktheu filozofinë drejt qenieve njerëzore dhe kërkimit të tyre për virtyt. Ai zhvilloi Metodën Sokratike, një formë e dialogut argumentues midis individëve, bazuar në pyetjet dhe përgjigjet për të nxitur të menduarit kritik dhe për të ndriçuar idetë. Sokrati ishte më pak i shqetësuar për botën fizike dhe më shumë i interesuar për konceptet etike dhe kërkimin e dijes.
Platoni, një student i Sokratit, është i njohur për teorinë e tij të Formave (ose Ideve), e cila pohon se format abstrakte jomateriale përfaqësojnë realitetin më të saktë. Sipas Platonit, bota materiale është vetëm një hije ose imitim i botës reale. Teoria e Formave nënkupton që njohja e botës materiale është në thelb e metë dhe kuptimi i vërtetë mund të arrihet vetëm duke studiuar Format. Për shembull, koncepti i "bukurisë" ekziston si një ide, dhe të gjitha gjërat e bukura janë vetëm reflektime të kësaj forme ideale.
Aristoteli, një student i Platonit, nuk u pajtua me mësuesin e tij për teorinë e formave. Ai besonte se esenca e objekteve mund të gjendej brenda vetë atyre objekteve dhe jo në ndonjë sferë abstrakte. Aristoteli shpesh konsiderohet si babai i biologjisë; ai vëzhgoi dhe klasifikoi specie të shumta, duke dhënë kontribut të rëndësishëm në shkencat natyrore. Ai prezantoi konceptin e kauzalitetit, duke bërë dallimin midis: \begin{itemize} \item Shkaku material: Nga çfarë përbëhet diçka. \item Shkak formal: Forma a rregullimi i diçkaje. \item Shkaku efikas: Burimi kryesor i ndryshimit ose pushimit. \item Shkaku përfundimtar: Qëllimi ose qëllimi i diçkaje. \end{itemize} Këto koncepte formuan gurthemelin e kërkimit shkencor perëndimor.
Periudha helenistike pa shfaqjen e shkollave të reja filozofike. Stoicizmi, i themeluar nga Zeno i Citium, mësoi se virtyti, e mira më e lartë, bazohet në njohuri; të mençurit jetojnë në harmoni me arsyen hyjnore (Logos) që drejton natyrën dhe janë indiferentë ndaj peripecive të fatit, ndaj kënaqësisë dhe dhimbjes. Epikureanizmi, i themeluar nga Epikuri, sugjeroi se lumturia mund të arrihej përmes ndjekjes së kënaqësisë (e përcaktuar si mungesë e dhimbjes) dhe kultivimit të një jete të thjeshtë. Skepticizmi, me figura si Pirroja, argumentoi se për shkak se dija është e pasigurt, ne duhet të pezullojmë gjykimin dhe të përpiqemi për paqe mendore.
Filozofia mesjetare, ose filozofia e mesjetës, dëshmoi shkrirjen e teologjisë së krishterë me filozofinë aristoteliane, duke rezultuar në zhvillimin filozofik brenda kontekstit të doktrinave fetare. Shën Agustini dhe Thomas Aquinas janë figurat kryesore. Agustini theksoi konceptin e mëkatit origjinal dhe domosdoshmërinë e hirit hyjnor për shpëtim. Akuini, nga ana tjetër, u përpoq të pajtonte krishterimin me logjikën aristoteliane, duke krijuar një teologji sistematike që shpjegonte ekzistencën e Zotit përmes pesë mënyrave, duke përfshirë argumentin nga lëvizja dhe argumentin nga rastësia.
Filozofia moderne fillon në shekullin e 17-të, me shfaqjen e mendimtarëve si Dekarti, Loku dhe Kanti. Racionalizmi dhe empirizmi u bënë dy shkollat mbizotëruese të mendimit. René Descartes, një racionalist, deklaroi në mënyrë të famshme, "Unë mendoj, prandaj jam" ( \(Cogito, ergo sum\) ), duke theksuar rolin e arsyes në të kuptuarit e vetvetes dhe botës. John Locke, një empirist, argumentoi se mendja është një tabula rasa (propozim bosh) në lindje, dhe njohuria rrjedh kryesisht nga përvoja shqisore. Immanuel Kant u përpoq të pajtonte këto pikëpamje, duke propozuar një kornizë ku mendja formëson në mënyrë aktive përvojat, duke deklaruar se ndërsa dija fillon me shqisat, ajo nuk përfundon këtu; ajo formësohet edhe nga perceptimet tona.
Filozofia perëndimore ka evoluar nëpër epoka të ndryshme, nga kërkimet natyraliste të para-sokratikëve, përmes eksplorimeve etike të Sokratit dhe ndjekësve të tij, deri te hetimet epistemologjike të epokës moderne. Ajo ka hedhur themelet për shumë fusha të kërkimit njerëzor, duke përfshirë shkencën, teorinë politike, etikën dhe teologjinë. Ndërsa vazhdon të evoluojë, filozofia perëndimore mbetet një gur themeli i të kuptuarit tonë për botën dhe vendin tonë brenda saj.
