Сумерыг ойлгох нь: Соёл иргэншлийн үүр
Сумер нь Месопотамийн өмнөд хэсэг буюу орчин үеийн Иракт оршдог хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн эртний соёл иргэншлийн нэг гэж ихэвчлэн магтдаг. Энэхүү эртний соёл иргэншил нь МЭӨ 4500-аас МЭӨ 1900 он хүртэл цэцэглэн хөгжиж, хотын амьдрал, худалдаа, засаглал, бичгийн үндэс суурийг тавихад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Шумерчуудын шинэлэг санаа, нийгмийн бүтцэд хандах хандлага нь дараагийн соёл иргэншилд гүн гүнзгий нөлөөлсөн өв үлдээсэн. Газарзүйн болон хүрээлэн буй орчны нөхцөл байдал
Сумер нь Тигр, Евфрат зэрэг хүчирхэг голуудын хооронд оршдог байсан бөгөөд энэ нь жил бүр үржил шимт шаварлаг хөрсийг үерт автуулж, бүс нутгийг хөдөө аж ахуйн төв болгон өөрчилдөг байв. Байгаль орчны урамшуулал нь Шумерчуудад илүүдэл хүнсний үйлдвэрлэл эрхлэх боломжийг олгосон бөгөөд энэ нь эцэстээ хотууд болон цогц нийгэмлэгүүдийн өсөлтийг дэмжсэн юм. Хотын мужуудын өсөлт
Шумерын соёл иргэншлийн өвөрмөц онцлог нь Урук, Ур, Эриду, Лагаш зэрэг хот-улсуудын хөгжил байв. Эдгээр хот-улсууд нь тус бүрийг захирагчаараа удирдаж, бурхадаараа хамгаалагдсан бие даасан улс төрийн байгууллагууд байв. Хотын төвүүд нь дурсгалт архитектур, тэр дундаа зиггуратууд (шаталсан сүмийн тавцан) зэрэг нь мөргөл үйлдэх, олон нийтийн цугларалт хийх газруудаар үйлчилдэг байв. Шумерийн нийгмийн бүтэц
Нийгэм нь шаталсан бүтэцтэй бөгөөд дээд талд нь хаан эсвэл лугал, дараа нь тахилч нар, бичээч, худалдаачид, гар урчууд, тариачид ордог байв. Энэхүү нийгмийн пирамидын ёроолд боолууд, ялангуяа дайны олзлогдогсод байв. Давхардсан нийгмийн тогтолцоо нь Шумерын хот мужуудын үйл ажиллагаа, дэг журмыг хадгалахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Бичгийн инноваци: Cuneiform
Шумерчуудын дэлхийн соёл иргэншилд оруулсан хамгийн гайхалтай хувь нэмэр бол МЭӨ 3200 онд дөрвөлжин бичгийг зохион бүтээсэн явдал юм. Анхлан нягтлан бодох бүртгэлийн зорилгоор зохион бүтээсэн дөрвөлжин бичиг нь хууль тогтоомж, үлгэр домог, өдөр тутмын үйл явдлыг баримтжуулах болгон хувиргасан. Үүнийг зэгсэн зүүг ашиглан шавар хавтан дээр сийлсэн нь хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн эртний бичгийн хэлбэрүүдийн нэг болжээ. Дугуй болон бусад технологийн дэвшил
Шумерчуудыг мөн МЭӨ 3500 оны орчим дугуй зохион бүтээсэн нь тээвэр, вааран эдлэлийн үйлдвэрлэлд хувьсгал хийсэн гэж үздэг. Тэд усжуулалт, металл боловсруулах, архитектурын нарийн төвөгтэй бүтээлүүд, тэр дундаа нуман хаалга, багана, налуу зам зэрэг инженерийн өндөр ур чадвараа харуулсан ур чадвар эзэмшсэн. Шашин ба домог зүй
Шашин нь Шумерчуудын амьдралын гол цөм байсан бөгөөд хот-муж бүр өөрийн ивээн тэтгэгч бурхандаа шүтэн биширдэг, бурхад, бурхадын хамт шүтэж байв. Эдгээр бурханлаг биетүүд нь байгаль, хүний хувь заяаны элементүүдийг хянадаг гэж үздэг байв. "Гильгамешийн туульс" зэрэг туульсууд нь Шумерчуудын итгэл үнэмшил, үнэт зүйлсийн талаар ойлголт өгөхөөс гадна түүхэн дэх хамгийн эртний уран зохиолын зарим бүтээлийг төлөөлдөг. Эрх зүйн тогтолцоо ба засаглал
Ур-Наммугийн хууль, магадгүй дэлхийн хамгийн эртний хууль тогтоомж нь МЭӨ 2100-2050 онуудад хамааралтай. Энэ нь шударга ёсны зарчим нь хариу арга хэмжээ авах эсвэл нөхөн олговор олгоход үндэслэсэн хуулийн тогтолцооны хууль тогтоомж, шийтгэлийг тодорхойлсон. Хаан эдгээр хуулиудыг орон нутгийн засаг дарга нар, түшмэдүүдийн тусламжтайгаар хэрэгжүүлж, хот-муж доторх дэг журмыг хангажээ. Шумерын өв
МЭӨ 1900 онд Шумерын соёл иргэншил уналтад орсон нь байгалийн гамшиг, газрын нөөцийг хэтрүүлэн ашиглах, хөрш зэргэлдээх нийгэмлэгүүдийн түрэмгийлэл зэрэгтэй холбоотой юм. Гэсэн хэдий ч Шумерын өв нь цаг хугацааны тухай ойлголтоос (60 нэгжид хуваагдсан) үндсэн домог, түүх хүртэл орчин үеийн соёл иргэншлийн янз бүрийн чиглэлд харагдаж байна. Месопотамийн дараагийн соёл иргэншил, тэр дундаа Аккадчууд, Вавилончууд, Ассиричууд Шумерын соёлын нөлөөнд автаж, тэдний хэл, бичиг үсэг, шашны итгэл үнэмшил, хууль тогтоомж, технологийн шинэчлэлийг хүлээн авч, өөрчилсөн. Шумерын түүх бол соёл иргэншлийн эхэн үед хүн төрөлхтний оюун ухаан, байгаль орчин, технологи, нийгэм хоёрын ээдрээтэй харилцан үйлчлэлийн гэрч юм. Өнөөдөр Шумерчууд байхгүй ч тэдний оруулсан хувь нэмэр одоог хүртэл мэдрэгдсээр байгаа нь хүн төрөлхтний түүхийн замнал дахь эртний соёл иргэншлийн үр нөлөөг онцолж байна.
