سلسله هان، از 206 قبل از میلاد تا 220 پس از میلاد، یکی از دوران طلایی تمدن چین را نشان می دهد. اغلب از نظر نفوذ و دستاوردهایش در زمینه های مختلف مانند سیاست، فرهنگ و فناوری با امپراتوری روم مقایسه می شود. این درس به بررسی سلسله هان در زمینه تاریخ باستان می پردازد و سهم قابل توجه و تأثیر ماندگار آن بر چین و جهان را برجسته می کند.
سلسله هان توسط لیو بانگ، که بعدها به امپراتور گائوزو معروف شد، پس از سقوط سلسله کین تأسیس شد. دوره هان به دو بخش تقسیم می شود: هان غربی (206 پ. تحت حکومت امپراتوران توانا مانند وو از هان، این سلسله مرزهای خود را از طریق فتوحات نظامی و دیپلماسی گسترش داد و مناطقی مانند کره، ویتنام و آسیای مرکزی را در حوزه نفوذ خود گنجاند.
در طول سلسله هان، پیشرفت های قابل توجهی در کشاورزی، که ستون فقرات اقتصاد بود، حاصل شد. ترویج ابزار آهنی و اختراع گاوآهن گاودار به طور قابل توجهی بهره وری را افزایش داد. جاده ابریشم که در این دوره به وجود آمد، تجارت با امپراتوری روم و سایر بخش‌های آسیا را تسهیل کرد و امکان تبادل کالا، فرهنگ و فناوری را فراهم کرد.
سلسله هان سیستم بوروکراتیک معرفی شده توسط سلسله کین را اصلاح کرد و یک دولت متمرکز ایجاد کرد. امتحانات خدمات کشوری بر اساس متون کنفوسیوس برای انتخاب مقامات دولتی ایجاد شد. این سیستم مبتنی بر شایستگی، امکان حکمرانی شایسته‌تر را فراهم کرد و از نفوذ اشراف در امور عمومی بکاهد. قانون حقوقی هان نسبت به قانون شین سخت‌تر بود و بر تربیت اخلاقی و فرزند پرستی به عنوان ستون‌های اجتماعی تأکید داشت.
سلسله هان شاهد دستاوردهای قابل توجهی در علم و فناوری بود. کاغذ در این زمان توسط Cai Lun اختراع شد و ثبت و انتشار اطلاعات را متحول کرد. از دیگر اختراعات مهم می توان به لرزه نگار که برای تشخیص زمین لرزه های دور استفاده می شد و پیشرفت در فلزکاری و کشتی سازی اشاره کرد. ستاره شناسان هان مدل های دقیقی از تقویم قمری و خورشیدی ساختند که برنامه ریزی کشاورزی را بهبود بخشید.
سلسله هان همچنین به دلیل تحولات فرهنگی خود شناخته شده است. کنفوسیوسیسم به عنوان فلسفه دولتی تأسیس شد و ارزش های اخلاقی و اجتماعی جامعه چین را برای هزاران سال تحت تأثیر قرار داد. ادبیات با گردآوری متون تاریخی مانند «سوابق مورخ اعظم» سیما کیان که تاریخ جامعی از چین تا آن دوران ارائه می‌کرد، رونق گرفت. این دوره همچنین شاهد پیشرفت هایی در هنر، با تولید کنده کاری های پیچیده یشم، سفال و توسعه خوشنویسی بود.
افول سلسله هان را می توان به عوامل مختلفی از جمله فساد، دخالت خواجه ها در دولت و بار مالیاتی سنگین بر مردم عادی که منجر به شورش های گسترده دهقانان شد نسبت داد. برجسته ترین آنها شورش عمامه زرد بود که به طور قابل توجهی دولت مرکزی را تضعیف کرد. پس از یک دوره جنگ سالاری، سلسله هان در نهایت از هم پاشید و به دوره سه پادشاهی منتهی شد.
میراث سلسله هان عمیق است و تمدن چین را در جنبه های متعدد تحت تأثیر قرار داده است. دوره هان پایه های فرهنگ سنتی چین از جمله ادبیات، فلسفه و ساختارهای قانونی و دولتی را پایه گذاری کرد. نام "هان" هنوز برای اشاره به اکثریت قومی چینی ها استفاده می شود که تأثیر پایدار این سلسله را برجسته می کند.
سلسله هان دوره ای مهم در تاریخ چین بود که با پیشرفت های چشمگیری در حکومت، فرهنگ، علم و فناوری مشخص شد. نفوذ آن فراتر از دوره تاریخی آن است و چارچوب فرهنگی و اجتماعی چین را شکل می دهد. میراث سلسله هان گواهی بر اهمیت آن در درک پیچیدگی و دستاوردهای تمدن چین باستان است.
