Prehistorische kunst verwijst naar de beeldende kunstvormen die door mensen zijn gecreëerd in het tijdperk vóór de ontwikkeling van schrijfsystemen. Deze periode, die zich uitstrekt van ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden tot ongeveer 3000 v.Chr., was getuige van de creatie van kunst in vormen zoals grotschilderingen, sculpturen en houtsnijwerk. Deze kunstwerken bieden waardevolle inzichten in de levens, overtuigingen en omgevingen van vroege menselijke samenlevingen.
De vroegst bekende voorbeelden van artistieke expressie zijn terug te voeren op het paleolithicum, een periode die ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden begon en duurde tot ongeveer 10.000 v.Chr. Gedurende deze tijd creëerden vroege mensen eenvoudige gereedschappen van steen en begonnen zich uiteindelijk door middel van kunst uit te drukken. De eerste kunstwerken waren waarschijnlijk functionele objecten die geleidelijk decoratieve elementen kregen, wat een opkomend verlangen naar esthetische aantrekkingskracht weerspiegelde.
Een van de bekendste vormen van prehistorische kunst is grotschildering. Dit zijn schilderijen die je op de binnenmuren van grotten vindt en waarop vaak dieren, menselijke figuren en abstracte patronen zijn afgebeeld. De grotschilderingen van Lascaux in Frankrijk en Altamira in Spanje behoren tot de meest bekende voorbeelden. Schilderijen werden gemaakt met natuurlijke pigmenten zoals houtskool, oker en hematiet, gemengd met water, dierlijk vet of plantensap om een rudimentaire vorm van verf te creëren.
Naast grotschilderingen maakten prehistorische mensen ook driedimensionale sculpturen en beeldjes. Een van de oudst bekende sculpturen is de 'Lion Man' van de Hohlenstein-Stadel-grot in Duitsland, gesneden uit mammoetivoor en daterend van ongeveer 40.000 jaar oud. Venusbeeldjes, kleine sculpturen van vrouwelijke figuren met overdreven gelaatstrekken, zijn wijdverspreid in Europa en delen van Azië en dienen als bewijs van vruchtbaarheidsgerelateerde symboliek of godinnenverering in prehistorische samenlevingen.
Gravures en gravures op steen, bot en ivoor zijn andere belangrijke vormen van prehistorische kunst. Deze werken bevatten vaak dieren, jachttaferelen en geometrische patronen. Ze variëren van eenvoudige inkepingen en lijnen tot ingewikkelde afbeeldingen van bewegende dieren. Dergelijke kunst geeft aanwijzingen over de dieren die in de prehistorie leefden en het belang van de jacht in vroege menselijke samenlevingen.
Prehistorische kunst is niet louter decoratief; het heeft een diepgaande culturele en symbolische betekenis. Grotschilderingen kunnen bijvoorbeeld onderdeel zijn geweest van rituelen of ceremonies en dienden voor doeleinden die verband hielden met jachtmagie, religieuze overtuigingen of maatschappelijke cohesie. Beeldjes en sculpturen hebben mogelijk een rol gespeeld bij vruchtbaarheidsrituelen, voorouderverering of als totems die clanidentiteiten vertegenwoordigen.
De materialen die voor de prehistorische kunst werden gebruikt, waren afkomstig uit de natuurlijke omgeving. Pigmenten voor het schilderen waren afkomstig van mineralen en okers, terwijl sculpturen en houtsnijwerk werden gemaakt van stenen, botten en geweien. De technieken voor het maken van deze kunstwerken waren innovatief, zoals het blazen door holle botten om verf op grotwanden te spuiten of het gebruik van vuurstenen werktuigen om te snijden.
Met de komst van het Neolithicum, rond 10.000 vGT, ondergingen menselijke samenlevingen aanzienlijke veranderingen door de ontwikkeling van de landbouw en gevestigde gemeenschappen. Deze overgang is terug te vinden in de kunst uit die periode. Neolithische kunst omvat megalithische bouwwerken zoals Stonehenge in Engeland en grafheuvels die vaak uitgebreide grafgiften bevatten. Aardewerk, een nieuwe kunstvorm, werd gebruikt voor zowel functionele als ceremoniële doeleinden, versierd met ingewikkelde ontwerpen en patronen.
Prehistorische kunst biedt een kijkje in de hoofden en levens van onze vroege voorouders. Door hun creatieve uitingen vangen we een glimp op van hun worstelingen, overtuigingen en de evolutie van de menselijke samenleving. De studie van deze oude kunstwerken verrijkt niet alleen ons begrip van de menselijke geschiedenis, maar herinnert ons ook aan de universaliteit en tijdloosheid van de drang om via kunst te creëren en te communiceren.
