Ayrıntılı ve karmaşık uygarlıklarıyla tanınan Aztekler, özellikle klasik sonrası dönemde Orta Amerika kültürünü ve tarihini şekillendirmede önemli bir rol oynadı. Bu derste Azteklerin iktidara yükselişi, toplumsal yapıları, dini inançları ve sonunda İspanyol istilacıların eline düşmeleri incelenecektir.
Aztekler veya kendilerine verdikleri adla Meksika, kuzey Meksika'da göçebe bir kabile olarak başladı. Efsaneye göre, 1325 yılında başkentleri Tenochtitlan'ı, bir kaktüsün üzerinde yılan yiyen bir kartal buldukları yere yerleşmeleri talimatını veren bir kehanetin ardından, Texcoco Gölü'ndeki bir adada kurdular. Bu konum daha sonra günümüzün Mexico City'si olacaktı. Aztekler, askeri fetihler ve stratejik ittifaklar yoluyla topraklarını hızla genişlettiler ve 15. yüzyılın başlarında Orta Amerika'nın büyük bir kısmına hakim olan müthiş bir imparatorluk kurdular.
Aztek toplumu oldukça tabakalı ve karmaşıktı. Zirvede mutlak gücü elinde bulunduran imparator veya 'tlatoani' vardı. İmparatorun altında sırasıyla yönetimde, dinde ve savaşta önemli roller oynayan soylular, rahipler ve askeri liderler vardı. Nüfusun çoğunluğu çiftçi, zanaatkâr ve tüccarlardan oluşan halktan oluşuyordu. En altta, esas olarak savaş esirleri olan veya borç nedeniyle kendilerini köle olarak satan kişiler olan köleler vardı.
Din, Aztek yaşamında politikayı, tarımı ve eğitimi etkileyerek merkezi bir rol oynadı. Aztekler, her biri evrenin farklı yönlerini ve insan çabalarını denetleyen çok sayıda tanrı ve tanrıçaya tapıyorlardı. Meksika'nın güneş tanrısı ve koruyucu tanrısı Huitzilopochtli'ye özellikle saygı duyuldu. Aztekler, güneşin hareketini ve dünyanın devamını sağlamak için insan kurban etmeye inanıyorlardı; bu, onların en kötü şöhretli miraslarından biri haline geldi. Aztek kozmolojisi, evrenin on üç gök ve dokuz yeraltı dünyasından oluştuğunu tasavvur ediyordu. Yaşam ve ölüm döngüsel kabul ediliyordu; ölüm yalnızca başka bir varoluş biçimine geçişti. Bu inanç, Aztek kültürünün sanattan ritüellere kadar birçok yönünü etkiledi.
Aztek toplumunda eğitime değer veriliyordu; çocuklar evde temel eğitim alıyor ve erkek çocuklar için 15 yaşından itibaren zorunlu askeri eğitim alıyorlardı. Aztekler aynı zamanda matematik ve astronomideki ilerlemeleriyle de biliniyordu. Hesaplamalar için vigesimal (20 tabanlı) bir sayı sistemi kullandılar ve takvim sistemlerine entegre ettikleri gök hareketlerini anlama konusunda ustaydılar. Aztek takvimi, tarımsal ve dini faaliyetler için çok önemli olan 260 günlük ritüel döngü ile 365 günlük güneş döngüsünün karmaşık bir birleşimiydi.
Aztek ekonomisi canlıydı ve tarımın omurgasını oluşturuyordu. Gelişmiş tarım teknikleri geliştirdiler; en önemlisi, mahsul yetiştirmek için verimli topraklar sağlayan göl alanlarında oluşturulan insan yapımı adalar olan chinampalar veya "yüzen bahçeler". Aztekler ayrıca hem imparatorluk içinde hem de komşu bölgelerle obsidiyen, yeşim, kakao çekirdekleri, kumaş ve değerli metaller gibi malların ticaretini yaparak yoğun ticaretle uğraştı.
Hernán Cortés liderliğindeki İspanyol fetihçilerinin 1519'da gelişi, Aztek İmparatorluğu için sonun başlangıcı oldu. Başlangıçta barışçıl bir şekilde karşılanmasına rağmen, Aztekler ve İspanyollar arasında gerilim kısa sürede tırmandı. Önemli an, 1521'de, uzun bir kuşatmanın ardından Tenochtitlan'ın, Azteklere düşman olan diğer yerli gruplarla yapılan ittifakların yardımıyla İspanyol kuvvetlerinin eline geçmesiyle geldi. Tenochtitlan'ın düşüşü, Aztek İmparatorluğu'nun çöküşüne etkili bir şekilde işaret ederek, İspanyol kolonizasyonunun ve Hıristiyanlığın Orta Amerika'da yayılmasının önünü açtı.
Aztekler, Orta Amerika'da muazzam karmaşıklığa ve nüfuza sahip bir medeniyetti; anıtsal mimarileri, karmaşık toplumsal yapıları ve derin dini inançlarıyla hatırlanıyorlardı. İspanyol istilacıların elindeki düşüşlerine rağmen Aztekler, modern Meksika'nın tarihi ve kültüründe silinmez bir iz bıraktı; mirasları ülkenin sanatında, dilinde ve geleneklerinde yaşamaya devam etti.
