Czarna śmierć, znana również jako dżuma dymienicza, to jedna z najbardziej niszczycielskich pandemii w historii ludzkości. Miało to miejsce w epoce postklasycznej, uderzając w Europę, Azję i Afrykę w XIV wieku i wywarło głęboki wpływ na bieg historii świata. Szacuje się, że zginęło od 75 do 200 milionów ludzi. Zrozumienie czarnej śmierci wymaga zbadania jej przyczyn, rozprzestrzeniania się, skutków i reakcji społeczeństw na tę katastrofę.
Czarną śmierć wywołała bakteria Yersinia pestis, która zazwyczaj przenoszona jest na ludzi poprzez ukąszenia zakażonych pcheł żyjących na czarnych szczurach. Choroba może objawiać się trzema postaciami: dymieniczą, posocznicową i płucną. Najpowszechniejsza była postać dymienicza, charakteryzująca się obrzękiem węzłów chłonnych (dymieniami), natomiast postać płucna mogła przenosić się z osoby na osobę drogą kropelkową.
Czarna śmierć rozprzestrzeniła się wzdłuż szlaków handlowych. Uważa się, że pochodzi z Azji i przedostał się do Europy Jedwabnym Szlakiem i statkami. Ruch armii, ucieczka zarażonych ludzi i transport towarów ułatwiły szybkie rozprzestrzenianie się choroby. Brak wiedzy na temat przenoszenia chorób w tamtym czasie zaostrzył sytuację, umożliwiając zarazie szybkie zdziesiątkowanie populacji.
Czarna śmierć wywarła dalekosiężny wpływ na społeczeństwa, których dotknęła, znacząco zmieniając bieg historii Europy. Niektóre z tych skutków obejmują:
Społeczeństwa reagowały na czarną śmierć na różne sposoby, często pod wpływem braku zrozumienia mechanizmów przenoszenia choroby. Niektóre odpowiedzi obejmują:
Czarna śmierć była kluczowym wydarzeniem w historii postklasycznej, prowadzącym do znaczących zmian w społeczeństwie, gospodarce i kulturze. Podkreśliła wzajemne powiązania świata poprzez handel i podatność społeczeństw ludzkich na pandemie. Lekcje płynące z czarnej śmierci, w tym znaczenie środków w zakresie zdrowia publicznego i niebezpieczeństwa bycia kozłem ofiarnym w czasach kryzysu, są nadal aktualne.
