De kruistochten waren een reeks religieuze oorlogen die in de middeleeuwen door de Latijnse Kerk werden geïnitieerd, ondersteund en soms geleid. De meest bekende kruistochten waren de campagnes in het oostelijke Middellandse Zeegebied die gericht waren op het herstellen van het Heilige Land van de islamitische heerschappij, maar de term 'kruistochten' wordt ook toegepast op andere door de kerk gesanctioneerde campagnes. Deze werden om verschillende redenen uitgevochten, waaronder de onderdrukking van heidendom en ketterij, de oplossing van conflicten tussen rivaliserende rooms-katholieke groepen, of voor politiek en territoriaal voordeel.
Het idee van een kruistocht werd in de 11e eeuw ontwikkeld als reactie op de islamitische veroveringen, die delen van het Byzantijnse rijk hadden bereikt, waaronder belangrijke christelijke heilige plaatsen in het Midden-Oosten. In 1095 riep paus Urbanus II de Eerste Kruistocht uit met als doel deze landen weer onder christelijke controle te brengen. Zijn oproep werd met enthousiasme ontvangen door zowel ridders als gewone mensen, grotendeels vanwege de belofte van spirituele verdienste en de vooruitzichten op territoriumwinst of economisch voordeel.
Tussen de 11e en 16e eeuw werden meerdere kruistochten gelanceerd. De meest opvallende zijn:
De kruistochten hadden verstrekkende politieke, economische en sociale gevolgen. Ze vergemakkelijkten de integratie van West-Europa in een groter economisch raamwerk, dat het Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten omvatte. De kruistochten verscherpten ook de betrekkingen tussen christenen en moslims, maar bevorderden ook de culturele uitwisseling en de overdracht van kennis tussen het Oosten en het Westen. Door deze interacties zijn bijvoorbeeld veel oude Griekse teksten bewaard gebleven en uiteindelijk opnieuw geïntegreerd in West-Europa.
Bovendien hadden de kruistochten aanzienlijke gevolgen voor de macht van het pausdom, waardoor het pauselijke gezag werd versterkt. Ze leidden ook tot de oprichting van militaire ordes zoals de Tempeliers, de Hospitaalridders en de Duitse Ridders. Deze ordes speelden gedurende de middeleeuwen een sleutelrol in de Europese politiek en economie.
Het financieren van de kruistochten was een monumentale taak. Er waren enorme hoeveelheden geld nodig om grote legers te vervoeren, te bevoorraden en uit te rusten. De Kerk en verschillende Europese vorsten ontwikkelden verschillende methoden om geld in te zamelen. Deze omvatten belastingen, zoals de "Saladin-tiende", en aflaten, waarbij de gelovigen geld konden bijdragen in ruil voor spirituele voordelen. Bovendien verkochten of verhypothekeerden veel deelnemers hun eigendommen om hun reis naar het Oosten te financieren.
De kruistochten zijn een complex fenomeen dat, afhankelijk van het perspectief, op verschillende manieren kan worden begrepen. Vanuit religieus oogpunt werden ze gezien als heilige oorlogen tegen vijanden van het geloof. Politiek gezien waren ze een manier voor de Latijnse Kerk en de Europese monarchen om hun invloed uit te breiden. Vanuit cultureel oogpunt vertegenwoordigden zij een belangrijke periode van interactie tussen de islamitische en de christelijke wereld, die zowel conflicten als samenwerking met zich meebracht.
Ondanks hun uiteindelijke onvermogen om Jeruzalem te heroveren en te behouden, vormen de kruistochten een cruciale episode in de wereldgeschiedenis. Ze omvatten de ijver, ambitie en complexiteit van de middeleeuwse wereld en benadrukken tegelijkertijd de onderlinge verbondenheid van geloof, politiek en economie tijdens deze periode.
