Öğrenme Kavramını Anlamak
Öğrenme, yeni bilgiler edindiğimiz veya mevcut bilgileri, davranışları, becerileri, değerleri veya tercihleri değiştirdiğimiz temel bir süreçtir. Bu karmaşık süreç günlük deneyimlerimize kazınmış ve sadece dünyayı nasıl anladığımızı değil, aynı zamanda onunla nasıl etkileşime girdiğimizi de şekillendiriyor. Öğrenmenin nasıl gerçekleştiğinin incelikleri çeşitli disiplinler aracılığıyla araştırılabilirken, biz iki temel perspektife odaklanacağız: psikoloji ve bilgi.
Psikolojide Öğrenme
Psikolojide öğrenme genellikle davranışta veya deneyimden kaynaklanan potansiyel davranışta nispeten kalıcı bir değişiklik olarak tanımlanır. Bu disiplin, bilişsel süreçler, duygular ve çevresel etkiler de dahil olmak üzere öğrenmenin ardındaki çeşitli mekanizmaları araştırır. Psikolojide öğrenmenin farklı yönlerini açıklayan birkaç temel teori vardır.
- Davranışçılık: Bu teori gözlemlenebilir davranışlara ve bunların çevreden öğrenilme yollarına odaklanır. Klasik koşullanma (Pavlov'un köpek deneyi) ve edimsel koşullanma (BF Skinner'ın sıçan deneyleri), davranışçılık içinde, uyaranların ve sonuçların davranışı nasıl şekillendirdiğini açıklayan iki ana kavramdır.
- Bilişsel Öğrenme: Bu yaklaşım öğrenmede zihinsel süreçlerin rolünü vurgular. Bireylerin bilgiyi aktif olarak işlediğini ve öğrenmenin yeni bilgiyi anlamayı, uygulamayı ve bazen keşfetmeyi içerdiğini öne sürer. Bilişsel öğrenmeye bir örnek problem çözmedir.
- Sosyal Öğrenme: Albert Bandura tarafından önerilen bu teori, başkalarının davranışlarını, tutumlarını ve duygusal tepkilerini gözlemlemenin ve modellemenin önemini vurgulamaktadır. Bandura'nın ünlü Bobo Doll deneyi, çocukların saldırganlığı gözlem yoluyla nasıl öğrendiklerini gösteriyor.
Öğrenme ve Bilgi
Öğrenme ve bilginin kesiştiği noktada, bilgi edinmenin nasıl gerçekleştiğini ve öğrenmenin üretebileceği farklı bilgi türlerini araştırıyoruz. Bilgi genel olarak iki türe ayrılabilir: açık ve örtülü.
- Açık Bilgi: Bu tür bilgi kolayca iletilir ve paylaşılır. Yazılabilecek ve aktarılabilecek gerçekleri, teorileri ve becerileri içerir. Bir kitap okumak veya bir derse katılmak çoğu zaman açık bilgi kazanımlarına yol açar.
- Örtülü Bilgi: Bu bilgi kişiseldir, bağlama özgüdür ve sözlü olarak ifade edilmesi veya yazılması daha zordur. Bisiklete binmek veya kültürel nüansları anlamak gibi deneyim yoluyla öğrenilen şeyleri içerir. Örtülü bilgi genellikle kelimeler yerine modelleme ve uygulama yoluyla aktarılır.
Öğrenme aynı zamanda amacına veya sonucuna göre de ayırt edilebilir:
- Bildirime Dayalı Öğrenme: Gerçekleri ve rakamları elde etmeyi içerir. Örneğin Dünyanın Güneş etrafında döndüğünü öğrenmek.
- Prosedürel Öğrenme: Bir müzik enstrümanı çalmayı öğrenmek gibi becerilerin kazanılmasını ve görevlerin nasıl yerine getirileceğini ifade eder.
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
Çeşitli faktörler öğrenme sürecini etkileyerek onu daha fazla veya daha az etkili hale getirebilir. Bunlar şunları içerir:
- Motivasyon: Öğrenme arzusu çok önemlidir. Motive olmuş öğrencilerin materyalle ilgilenme ve bilgiyi akılda tutma olasılıkları daha yüksektir.
- Alıştırma ve Tekrarlama: Malzemeye tekrar tekrar maruz kalmak veya bir beceriyi uygulamak öğrenmeyi geliştirebilir.
- Geri Bildirim: Yapıcı geri bildirim, öğrencilerin neyi doğru yaptıklarını ve nelerin iyileştirilmesi gerektiğini anlamalarına yardımcı olur.
- Çevre: Destekleyici bir öğrenme ortamı öğrenme sürecini önemli ölçüde geliştirebilirken, yıkıcı bir ortam bunu engelleyebilir.
Deneyim ve Deneme Yoluyla Öğrenme
Deneyimsel öğrenme, öğrencilerin geleneksel akademik ortam dışındaki doğrudan deneyimlerden bilgi, beceri ve değerler geliştirdikleri bir süreçtir. Kolb'un Deneyimsel Öğrenme Teorisi, öğrenmenin dört aşamadan oluşan döngüsel bir süreç olduğunu öne sürüyor:
- Somut Deneyim: Yeni bir deneyim veya durumla meşgul olmak.
- Yansıtıcı Gözlem: Deneyim ve anlayış arasındaki tutarsızlıkları bulmak için deneyim üzerine düşünmek.
- Soyut Kavramsallaştırma: Yansımaya dayalı teori veya kavramların oluşturulması.
- Aktif Deney: Ne olacağını görmek için öğrenilenleri çevrelerindeki dünyaya uygulamak.
Örneğin, öğrencilerin önce bir tekniği gözlemlediği, kendisinin uyguladığı, deneyim üzerinde derinlemesine düşündüğü ve daha sonra bunu kendi yemeğini pişirirken uyguladığı bir yemek pişirme dersi bu öğrenme döngüsüne örnektir.
Çözüm
Öğrenme, psikolojik teorilerden ve takip edilen bilgi türünden etkilenen çok yönlü bir süreçtir. İster açık bilgiyi amaçlayan doğrudan öğretim yoluyla ister örtülü bilgi için gözlem ve uygulama yoluyla olsun, öğrenme yeteneklerimizi, davranışlarımızı ve dünyaya dair anlayışımızı şekillendirir. Öğrenmenin ardındaki mekanizmaları ve onu etkileyen faktörleri tanıyarak bireyler, kişisel ve mesleki gelişimlerini artırmak için öğrenme süreçlerine daha iyi katılabilirler.
