Xalq musiqasi o‘z zamirida odamlarning kundalik kechinmalari, kurashlari va hikoyalarining musiqiy ifodasi bo‘lib, ko‘pincha og‘zaki avloddan avlodga o‘tib keladi. U jamiyatning an’analari, tarixi va ijtimoiy dinamikasini o‘zida mujassam etgan madaniy merosning muhim qismini tashkil etadi. Ushbu darsda xalq musiqasining mohiyati, uning xususiyatlari va turli madaniyatlardagi ahamiyati o'rganiladi.
Xalq musiqasini keng ma’noda og‘zaki an’analar orqali avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan an’anaviy musiqa deb ta’riflash mumkin. U ko'pincha ma'lum bir hududdagi odamlarning hayotini aks ettiradi, sevgi va quvonchdan tortib to mashaqqat va yo'qotishlarni qamrab oladi. Xalq musiqasida ishlatiladigan asboblar odatda mahalliy yoki oson yasaladigan asboblar, masalan, naylar, barabanlar va gitara va skripka kabi torli asboblardir.
Xalq musiqasi soddaligi bilan ajralib turadi. Ohanglar sodda bo'lib, ularni eslab qolish va uzatishni osonlashtiradi. Harmoniyalar mavjud bo'lganda, odatda murakkab emas. Lirika ko'pincha hikoya qiladi yoki kundalik hayot, tabiat va jamiyatning his-tuyg'ulari va kurashlarini tasvirlaydi. Ko'pgina xalq qo'shiqlari takrorlanuvchi tuzilishga ega bo'lib, ularning xabarlarini ta'kidlash uchun xorlar yoki ma'lum satrlar takrorlanadi.
Xalq musiqasi statik emas; u avloddan-avlodga o'tib, yangi g'oyalar, asboblar va janrlar bilan uyg'unlashib rivojlanadi. Ushbu moslashuvchanlik xalq musiqasiga dolzarb bo'lib qolishiga va kantri va blyuzdan tortib rok va popgacha bo'lgan ko'plab musiqa janrlariga ta'sir o'tkazish imkonini berdi. Xalq musiqasi taraqqiyoti ham jamiyat, siyosat va atrof-muhitdagi o‘zgarishlarni aks ettirib, uni insoniyat tarixining jonli tarixiga aylantiradi.
Har bir madaniyatning o'ziga xos xalq musiqa shakllari mavjud bo'lib, ularning har biri mahalliy muhit, tarix va ijtimoiy sharoitlar bilan shakllangan o'ziga xos xususiyatlarga ega. Mana bir nechta misollar:
20-asrda xalq musiqasi, xususan, AQSh va Buyuk Britaniyada jonlandi va u erda ijtimoiy faollik va sharhlar bilan bog'liq bo'ldi. Bob Dilan, Vudi Gutri va Pit Siger kabi rassomlar xalq musiqasidan siyosiy norozilikni ifodalash va fuqarolik huquqlari va ekologik sabablarni himoya qilish uchun foydalanganlar. Bu davr xalq musiqasining nafaqat madaniy ifoda shakli, balki ijtimoiy o‘zgarishlarning katalizatori sifatidagi kuchini ham namoyon etdi.
Xalq musiqasi musiqa janridan ko'proq narsadir; u jamiyat hayoti va ruhining ko'zgusidir. Uning soddaligi, hikoyasi va hissiy chuqurligi odamlarni avlodlar va geografiyalar bo'ylab bog'laydi. Musiqa ishlab chiqarish va tarqatish sohasidagi yutuqlarga qaramay, xalq musiqasining mohiyati - uning inson tajribasi bilan bog'liqligi - abadiy va universal bo'lib qolmoqda.
