Opera to forma sztuk performatywnych, która łączy muzykę, dramat, a czasem taniec w jedno dzieło sztuki. Powstało we Włoszech pod koniec XVI wieku i od tego czasu stało się znaczącą formą sztuki na całym świecie. Opera składa się z kilku elementów, w tym śpiewaków, orkiestry i często chóru, które współpracują, aby opowiedzieć historię poprzez muzykę i libretto (tekst opery).
Korzenie opery sięgają okresu renesansu we Włoszech, gdzie eksperymenty w łączeniu muzyki i dramatu doprowadziły do rozwoju tej wyjątkowej formy. Pierwszą uznaną operą była „Dafne” skomponowana przez Jacopo Peri w 1598 r. Gatunek szybko ewoluował, a Claudio Monteverdi był kolejnym wczesnym i wpływowym kompozytorem, szczególnie dzięki swojemu dziełu „L'Orfeo” z 1607 r. Opera rozprzestrzeniła się po całej Europie, w każdym narodzie dostosowania go do własnych gustów kulturowych.
Muzyka jest sercem opery, a orkiestra odgrywa kluczową rolę w nadaniu emocjonalnego tonu i wspieraniu śpiewaków. Muzyka jest pisana przez kompozytora i jest ściśle powiązana z emocjami i wydarzeniami zachodzącymi na scenie.
Libretto to tekst lub scenariusz opery, obejmujący wszystkie dialogi i teksty śpiewane przez wykonawców. Jest dostosowany do skomponowanej muzyki i pomaga przekazać narrację historii.
Śpiewacy w operze pełnią różne role, z których każda charakteryzuje się odrębnym zakresem wokalnym, takim jak sopran, mezzosopran, tenor, baryton i bas. Styl śpiewania w operze jest skomplikowany i wymaga rygorystycznego szkolenia.
Na przestrzeni wieków opera ewoluowała w kierunku różnych stylów i gatunków, odzwierciedlając zmiany w gustach muzycznych, preferencjach kulturowych i normach społecznych.
Charakteryzuje się wyszukaną dekoracją muzyczną i skomplikowaną maszynerią sceniczną, rozkwitł w XVII i na początku XVIII wieku. W tej epoce wybitni byli kompozytorzy tacy jak George Frideric Handel.
Koncentrując się na harmonii i przejrzystości, w epoce klasycznej pod koniec XVIII wieku powstały opery seria (opera poważna) i opera buffa (opera komiczna), z Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem jako kluczową postacią.
Ten styl, oznaczający po włosku „piękny śpiew”, podkreśla piękno ludzkiego głosu i charakteryzuje się wirtuozowskim śpiewem. Gioachino Rossini, Vincenzo Bellini i Gaetano Donizetti byli głównymi kompozytorami.
Trend końca XIX wieku skupiający się na realizmie, ukazujący życie codzienne i jego zmagania. Przykładami są „Cavalleria rusticana” Pietro Mascagniego i „Pagliacci” Ruggero Leoncavallo.
Wiele oper przetrwało próbę czasu, stając się ikonami w świecie muzyki klasycznej i sztuk performatywnych.
Znane z „La Traviata”, „Aida” i „Rigoletto” dzieła Verdiego słyną z emocjonalnej głębi i złożonych postaci.
Wagner przyjął kompleksowe podejście do opery, starając się zsyntetyzować wszystkie sztuki w swoich dziełach, takich jak „Cykl Pierścienia” i „Tristan i Izolda”, wprowadzając koncepcję Gesamtkunstwerk (dzieła sztuki totalnej).
Opery Pucciniego, takie jak „Cyganeria”, „Tosca” i „Madama Butterfly”, słyną z melodyjnych partytur i przejmujących historii.
Produkcja opery wymaga wielu elementów artystycznych i technicznych, tworząc spektakl angażujący zarówno zmysły słuchowy, jak i wzrokowy.
Wizja reżysera dotycząca prezentacji opery obejmuje oprawę, blokowanie i interakcję między postaciami. Nowoczesne produkcje mogą zmieniać scenerię, aby wprowadzić nowe interpretacje klasycznych dzieł.
Projektanci tworzą elementy wizualne pasujące do okresu, lokalizacji i nastroju opery, jeszcze bardziej zanurzając widza w opowieści.
Orkiestra odgrywa kluczową rolę, a dyrygent dba o harmonię między muzykami i wokalistami, starannie równoważąc dźwięk, aby wspierać śpiewaków, ale ich nie przytłaczać.
W epoce nowożytnej opera nadal się rozwija, na całym świecie wykonywane są uznane dzieła, a współcześni kompozytorzy dodają do repertuaru nowe opery. Postęp technologiczny, taki jak napisy i innowacyjne techniki inscenizacji, sprawił, że opera stała się bardziej przystępna dla szerszej publiczności. Co więcej, inicjatywy takie jak transmisje kinowe na żywo i transmisja cyfrowa zapewniają, że opera pozostanie istotną częścią globalnego krajobrazu kulturalnego.
Opera, jako synteza sztuk performatywnych, oferuje niezrównane doświadczenie opowiadania historii za pomocą muzyki, głosu, dramatu i artyzmu wizualnego. Jego ewolucja na przestrzeni wieków odzwierciedla zmiany w trendach społecznych, kulturowych i muzycznych, jednak jego podstawowe elementy pozostają takie same: wywoływanie emocji i opowiadanie historii, które przemawiają do odbiorców w każdym wieku i o każdym pochodzeniu.
