Deti Baltik, i vendosur në Evropën Veriore, është një det i njelmët i lidhur me Detin e Veriut përmes ngushticave daneze. Ajo është e rrethuar nga vende duke përfshirë Suedinë, Finlandën, Rusinë, Estoninë, Letoninë, Lituaninë, Poloninë, Gjermaninë dhe Danimarkën. Vendndodhja dhe karakteristikat e tij unike gjeografike kontribuojnë në veçoritë e tij biologjike, gjeografike dhe klimatike, duke e bërë atë një temë interesante studimi.
Deti Baltik mbulon një sipërfaqe prej rreth 377,000 kilometra katrorë, duke e bërë atë një nga trupat më të mëdhenj të ujit të njelmët në botë. Deti është relativisht i cekët, me një thellësi mesatare rreth 55 metra, dhe thellësia maksimale e tij është rreth 459 metra. Deti Baltik është i ndarë në disa pellgje, secili me karakteristika të veçanta. Gjiret kryesore të detit përfshijnë Gjirin e Bothnisë, Gjirin e Finlandës dhe Gjirin e Rigës. Ishujt kryesorë të tij përfshijnë Gotland, Öland dhe Saaremaa.
Lidhja e Detit Baltik me Detin e Veriut është thelbësore për rinovimin e ujit. Uji i kripur nga Deti i Veriut derdhet në Detin Baltik përmes ngushticave daneze, ndërsa ujërat e ëmbla nga lumenjtë dhe reshjet hollojnë ujin e detit, duke çuar në natyrën e tij të njelmët.
Kripësia e Detit Baltik ndryshon si horizontalisht ashtu edhe vertikalisht. Përgjithësisht zvogëlohet nga ngushticat daneze në pjesët veriore dhe nga sipërfaqja në shtresat e poshtme. Kripësia mesatare e sipërfaqes është rreth 7-8 PSU (Njësitë Praktike të Kripësisë), shumë më e ulët se kripësia mesatare e oqeanit prej rreth 35 PSU. Ky gradient ndikon në biodiversitetin e detit, pasi mund të gjenden specie detare dhe të ujërave të ëmbla, megjithëse diversiteti i specieve është më i ulët se ai i mjediseve plotësisht detare.
Klima e Detit Baltik ndikohet nga vendndodhja e tij gjeografike, ku pjesët veriore përjetojnë temperatura më të ftohta dhe pjesët jugore kanë kushte relativisht më të buta. Dimrat mund të jenë të ashpër, me një pjesë të konsiderueshme të detit që ngrin, veçanërisht në Gjirin Bothnian dhe Gjirin e Finlandës. Anijet që thyejnë akullin shpesh kërkohen për të ruajtur rrugët e transportit gjatë muajve të dimrit.
Pavarësisht kripësisë së tij të ulët, Deti Baltik mbështet një gamë të ndryshme organizmash. Deti është shtëpia e llojeve të ndryshme të peshqve, të tilla si harenga, merluci dhe këpurdha, të cilat janë të rëndësishme si për ekosistemin ashtu edhe për peshkimin rajonal. Fokat dhe zogjtë e detit janë gjithashtu të zakonshme, të cilët ushqehen me rezervat e bollshme të peshkut.
Algat dhe planktoni formojnë bazën e rrjetës ushqimore, duke mbështetur nivele më të larta trofike. Megjithatë, eutrofikimi, i shkaktuar kryesisht nga rrjedhjet bujqësore, ka çuar në lulëzimin e algave që mund të varfërojnë nivelet e oksigjenit në ujë, duke rezultuar në "zona të vdekura" ku pak organizma mund të mbijetojnë.
Deti Baltik është një nga zonat detare më të ngarkuara në botë, me transport të rëndësishëm tregtar, peshkim dhe aktivitete rekreative. Këto aktivitete, së bashku me rrjedhjet industriale dhe bujqësore, kanë çuar në ndotje dhe stres mjedisor. Ndotësit organikë të qëndrueshëm, metalet e rënda dhe lëndët ushqyese të tepërta janë ndër shqetësimet kryesore mjedisore.
Janë bërë përpjekje për të mbrojtur Detin Baltik nëpërmjet bashkëpunimit ndërkombëtar. Komisioni i Helsinkit (HELCOM) është një organizatë ndërqeveritare e dedikuar për mbrojtjen e mjedisit detar të Detit Baltik. Nismat e HELCOM fokusohen në uljen e ndotjes, mbrojtjen e biodiversitetit dhe menaxhimin e aktiviteteve njerëzore për të minimizuar ndikimin e tyre në det.
Deti Baltik është një mjedis unik detar me natyrën e tij të njelmët, ekosistemet e dallueshme dhe ndikimin e rëndësishëm njerëzor. Ujërat e tij të cekëta, kripësia e ndryshme dhe mbulesa e akullit sezonal e dallojnë atë nga detet e tjera. Pavarësisht përballjes me sfida ekologjike si ndotja dhe eutrofikimi, përpjekjet për të ruajtur dhe mbrojtur Detin Baltik vazhdojnë të jenë një prioritet për vendet përreth. Të kuptuarit e kompleksitetit të këtij mjedisi detar është thelbësor për ruajtjen dhe përdorimin e qëndrueshëm të tij.
