Cultureel landschap begrijpen
Cultureel landschap is een fundamenteel concept binnen de culturele geografie en biedt een unieke lens waarmee de interacties tussen menselijke samenlevingen en hun omgeving kunnen worden begrepen. Deze les onderzoekt de definitie, componenten, categorieën en betekenis van culturele landschappen en biedt inzicht in hoe de menselijke cultuur wordt gevormd door en vormgeeft aan de wereld om ons heen.
Wat is cultuurlandschap?
Een cultureel landschap verwijst naar de visuele weergave van de interacties tussen mensen en hun natuurlijke omgeving. Het omvat de fysieke veranderingen, praktijken en instituties die mensen aan hun omgeving opleggen en die culturele praktijken, waarden en sociale orde weerspiegelen. De Educatieve, Wetenschappelijke en Culturele Organisatie van de Verenigde Naties (UNESCO) erkent culturele landschappen als "culturele eigenschappen [die] de gecombineerde werken van de natuur en van de mens vertegenwoordigen".
Componenten van het cultuurlandschap
Het culturele landschap bestaat uit zowel materiële als immateriële elementen:
- Tastbare componenten : Deze omvatten de gebouwde omgeving (gebouwen, wegen en monumenten), gemodificeerde landschappen (landbouwvelden, tuinen) en artefacten (gereedschap, kleding).
- Immateriële componenten : dit zijn de praktijken, rituelen en folklore van een cultuur die het landschap vormen en weerspiegelen.
Categorieën cultuurlandschappen
UNESCO classificeert culturele landschappen in drie hoofdcategorieën:
- Duidelijk gedefinieerde landschappen : deze zijn opzettelijk ontworpen en gecreëerd door mensen, zoals tuinen en parken die specifieke vormen van culturele expressie weerspiegelen.
- Organisch geëvolueerde landschappen : Deze categorie komt voort uit een initiële sociale, economische, administratieve en/of religieuze imperatief en heeft zijn huidige vorm ontwikkeld door associatie met en als reactie op de natuurlijke omgeving. Dergelijke landschappen kunnen verder worden onderverdeeld in:
- Relict- (of fossiele) landschappen, waar op een bepaald moment in het verleden een evolutionair proces abrupt of gedurende een bepaalde periode tot een einde kwam. Hun onderscheidende kenmerk is dat ze over aanzienlijk materieel bewijs beschikken van hun evolutie in de loop van de tijd.
- Voortdurende landschappen, die een actieve sociale rol blijven spelen in de hedendaagse samenleving, nauw verbonden zijn met de traditionele manier van leven, en waarin het evolutionaire proces nog steeds gaande is. Ze vertonen aanzienlijk materieel bewijs van hun evolutie in de loop van de tijd.
- Associatieve cultuurlandschappen : Deze landschappen zijn van belang vanwege de ‘associatieve culturele betekenis’ die mensen eraan hechten, in plaats van materieel cultureel bewijsmateriaal, dat onbeduidend of zelfs afwezig kan zijn.
Betekenis van culturele landschappen
Culturele landschappen bieden waardevolle inzichten in de identiteit, praktijken en waarden van culturele groepen in de loop van de tijd. Zij:
- Help de symbiotische relatie tussen mensen en hun omgeving te begrijpen.
- Geef gemeenschappen een gevoel van plaats en identiteit.
- Laat de technologische, economische en esthetische vaardigheden van mensen uit verschillende perioden zien.
- Bijdragen aan de biodiversiteit door de integratie van duurzame traditionele praktijken.
Voorbeelden van culturele landschappen
Verschillende voorbeelden over de hele wereld demonstreren het concept van culturele landschappen:
- De rijstterrassen van de Filippijnse Cordilleras : een levend cultureel landschap en een UNESCO-werelderfgoedlocatie. Deze rijstterrassen weerspiegelen de harmonie tussen mensen en hun omgeving en tonen ingewikkelde landbouwpraktijken die van generatie op generatie zijn doorgegeven.
- Het wijngaardlandschap van Piemonte : Dit landschap in Italië is een voorbeeld van een aanhoudend landschap, met zijn historische wijngaarden die de evolutie van de wijnbereidingspraktijken in de regio door de eeuwen heen vertegenwoordigen.
- Uluru-Kata Tjuta National Park : Dit associatieve culturele landschap, gelegen in Australië, is heilig voor het Anangu-volk. De fysieke kenmerken van Uluru en Kata Tjuta zijn diep verweven met hun culturele overtuigingen en praktijken.
Conclusie
Het concept van culturele landschappen reikt verder dan de fysieke veranderingen van de omgeving door mensen en omvat de essentie van menselijke interactie met de aarde. Deze landschappen zijn levende getuigenissen van de diverse manieren waarop culturen zich hebben aangepast aan hun omgeving en deze vorm hebben gegeven, en bieden kritische inzichten in de duurzaamheid van menselijke praktijken, het behoud van cultureel erfgoed en het koesteren van de biodiversiteit. Het begrijpen van culturele landschappen biedt dus een essentiële basis voor het waarderen van de complexiteit van ons gedeelde erfgoed en het belang van het behoud ervan voor toekomstige generaties.
