رفتار انسان یک اثر متقابل پیچیده از عواملی از جمله ژنتیک، محیط و تجربیات شخصی است. این درس مفاهیم اساسی رفتار انسان را بررسی می‌کند و بر ادغام دیدگاه‌های روان‌شناختی، اجتماعی و بیولوژیکی تأکید می‌کند.
در ابتدایی ترین سطح، رفتار انسان را می توان از دریچه روانشناسی ، جامعه شناسی و زیست شناسی درک کرد. این رشته‌ها چارچوبی برای درک اینکه چرا افراد تحت شرایط مختلف به روشی که انجام می‌دهند عمل می‌کنند، فراهم می‌کنند.
یادگیری یک فرآیند اساسی است که به طور قابل توجهی بر رفتار انسان تأثیر می گذارد. این شامل کسب دانش، مهارت ها، نگرش ها و رفتارها از طریق تجربه است. دو نوع اصلی یادگیری عبارتند از شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی عامل .
شرطی‌سازی کلاسیک ، که توسط آزمایش‌های ایوان پاولوف با سگ‌ها نشان داده شد، نشان می‌دهد که چگونه یک محرک خنثی، وقتی با یک محرک غیرشرطی جفت می‌شود، می‌تواند یک پاسخ شرطی ایجاد کند. معادله ای که این مفهوم را نشان می دهد: \(CR = UCS + NS\) که در آن \(CR\) پاسخ شرطی است، \(UCS\) محرک غیرشرطی است و \(NS\) محرک خنثی است که تبدیل به محرک شرطی
از سوی دیگر، شرطی سازی عامل شامل یادگیری از طریق پیامدهای رفتار است. کار BF Skinner، با استفاده از جعبه اسکینر، نشان می دهد که چگونه پاداش ها و مجازات ها می توانند رفتار را شکل دهند. معادله این فرآیند به این صورت است: \(B = f(R,P)\) که در آن \(B\) رفتار است، \(R\) نشان دهنده پاداش و \(P\) نشان دهنده مجازات است.
احساسات نقش مهمی در رفتار انسان ایفا می کنند، بر تصمیم گیری، روابط بین فردی و مکانیسم های مقابله ای تاثیر می گذارند. تئوری جیمز-لانژ نشان می دهد که برانگیختگی فیزیولوژیکی مقدم بر تجربه احساسات است. در مقابل، نظریه Cannon-Bard پیشنهاد می کند که احساسات و پاسخ های فیزیولوژیکی به طور همزمان رخ می دهند.
تأثیر اجتماعی به طور قابل توجهی بر رفتار تأثیر می گذارد. مفهوم انطباق ، که به طور گسترده توسط Solomon Asch مورد مطالعه قرار گرفته است، نشان می دهد که چگونه افراد اغلب اقدامات خود را با هنجارهای گروهی هماهنگ می کنند تا در تعارض قرار بگیرند یا از آن اجتناب کنند. آزمایش‌های Asch تأثیر قوی فشار گروه را بر انتخاب‌های فردی، حتی در شرایطی که دیدگاه گروه آشکارا نادرست است، برجسته کرد.
تئوری های شخصیت تلاش می کنند تا الگوهای ثابت در افکار، احساسات و رفتار افراد را توضیح دهند. پنج ویژگی شخصیتی بزرگ که به عنوان مدل پنج عاملی نیز شناخته می شود، پنج بعد گسترده شخصیت را مشخص می کند: گشودگی، وظیفه شناسی، برون گرایی، توافق پذیری و روان رنجوری. این ویژگی‌ها می‌توانند گرایش‌های رفتاری خاصی را پیش‌بینی کنند، اگرچه رفتار فردی همچنان بر اساس عوامل موقعیتی می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
دیدگاه بیولوژیکی در مورد رفتار انسان بر نقش ژنتیک و مغز در شکل دادن به رفتار تاکید دارد. انتقال دهنده های عصبی پیام رسان های شیمیایی در مغز هستند که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، رفتار و شناخت دارند. به عنوان مثال، عدم تعادل در انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین و دوپامین به ترتیب با افسردگی و اسکیزوفرنی مرتبط است.
علاوه بر این، استعدادهای ژنتیکی می تواند بر احتمال بروز برخی رفتارها یا اختلالات تأثیر بگذارد. مطالعات دوقلوها، با مقایسه دوقلوهای همسان و برادر، شواهدی مبنی بر مبنای ژنتیکی ویژگی هایی مانند هوش، شخصیت و خطر ابتلا به بیماری های روانی ارائه کرده است.
محیط، شامل عوامل فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی است که به طور قابل توجهی بر رفتار انسان تأثیر می گذارد. نظریه یادگیری اجتماعی که توسط آلبرت بندورا ارائه شده است، بر نقش یادگیری مشاهده ای، مدل سازی و تقلید تأکید دارد. به عنوان مثال، کودکان اغلب رفتارهایی را با مشاهده و تقلید از بزرگسالان می آموزند و تأثیر محیط اجتماعی را بر الگوهای رفتاری فردی نشان می دهند.
عوامل فرهنگی نیز با ایجاد هنجارها، ارزش ها و انتظاراتی که افراد را در یک جامعه هدایت می کنند، رفتار را شکل می دهند. بعد جمع گرایی در مقابل فردگرایی نشان می دهد که چگونه فرهنگ ها می توانند بر اهمیت هماهنگی گروهی در مقابل موفقیت و استقلال شخصی تأثیر بگذارند.
رفتار انسان نیز تحت تأثیر فرآیندهای شناختی درگیر در تصمیم گیری است. سوگیری های شناختی ، مانند سوگیری تایید یا اکتشافی در دسترس بودن، می تواند منجر به خطاهای سیستماتیک در قضاوت و تصمیم گیری شود. درک این سوگیری ها برای شناخت محدودیت های شناخت انسان و تأثیر آن بر رفتار بسیار مهم است.
نوع دوستی یا نگرانی فداکارانه برای رفاه دیگران، جنبه مهمی از رفتار انسان است. تحقیقات شرایطی را بررسی کرده است که در آن افراد بیشتر به دیگران کمک می کنند و عواملی مانند همدلی، احساس مسئولیت و تأثیر تماشاگران را آشکار می کند. برای مثال، اثر تماشاگر نشان می‌دهد که افراد به دلیل انتشار مسئولیت، احتمال کمتری دارند در موقعیت‌های اضطراری زمانی که افراد دیگر حضور دارند، کمک کنند.
پرخاشگری یکی دیگر از جنبه های رفتار انسان است که دارای زیربناهای مختلف روانی، اجتماعی و زیستی است. تئوری هایی مانند فرضیه سرخوردگی- پرخاشگری نشان می دهد که پرخاشگری اغلب پاسخی به اهداف خنثی شده یا سرخوردگی است. علاوه بر این، عوامل اجتماعی و محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض رسانه های خشونت آمیز، می توانند تمایلات پرخاشگرانه را تشدید کنند.
درک رفتار انسان مستلزم یک رویکرد چند رشته ای، ادغام بینش های روانشناسی، جامعه شناسی، زیست شناسی و سایر زمینه ها است. با بررسی عوامل پیچیده‌ای که بر رفتار تأثیر می‌گذارند، از زیربنای ژنتیکی و عصبی گرفته تا زمینه‌های اجتماعی و محیطی، می‌توانیم درک عمیق‌تری از چرایی رفتار افراد به شیوه‌ای که انجام می‌دهند به دست آوریم. این دانش نه تنها درک ما را از ماهیت انسان غنی می کند، بلکه شیوه هایی را در زمینه هایی مانند آموزش، درمان و سیاست اجتماعی برای رسیدگی بهتر به نیازهای فردی و اجتماعی آگاه می کند.
