Хийсвэр урлаг нь уран сайхны дүрслэлийг дүрслэхдээ бодит байдлаас холдохыг илэрхийлдэг. Урлагийн энэ хэлбэр нь бодит байдлыг бодитоор дүрслэн харуулахыг оролдохоос илүүтэйгээр өнгө, хэлбэр, хэлбэр, дохио зангааг судалдаг. Хийсвэр урлаг нь 20-р зууны эхэн үед үүссэн бөгөөд түүний дотор янз бүрийн хөдөлгөөнүүд байдаг бөгөөд тус бүр нь өвөрмөц шинж чанар, философитой байдаг.
Хийсвэрлэл рүү шилжих хөдөлгөөн 19-р зууны сүүл, 20-р зууны эхэн үеэс эхэлсэн. Уран бүтээлчид ертөнцийг байгаагаар нь төлөөлөх зайлшгүй шаардлагатай гэдэгт эргэлзэж, харин сэтгэл хөдлөл, санаа болон бусад биет бус элементүүдийг бүтээлээрээ дамжуулахад анхаарлаа төвлөрүүлжээ. Хийсвэр урлагийн анхдагчид бол Василий Кандинский, Пиет Мондриан, Казимир Малевич нар юм.
Хийсвэр урлагийн анхны урсгалуудын нэг бол Пабло Пикассо, Жорж Брак нарын боловсруулсан Кубизм юм. Энэ нь объектуудыг геометрийн хэлбэрт хувааж, нэг зүйлийн олон өнцгийг нэгэн зэрэг санал болгодог. Кубизмыг дагасан Футуризм , Супрематизм , Конструктивизм , Де Стижль зэрэг хөдөлгөөнүүд хийсвэрлэх боломжуудыг улам судалсан.
Хийсвэр урлаг нь түүнийг илүү уламжлалт, дүрслэх урлагаас ялгах тодорхой шинж чанаруудаар тодорхойлогддог.
Хийсвэр урлаг нь хэд хэдэн хөдөлгөөнийг багтаасан бөгөөд тус бүр нь өөрийн гэсэн хэв маяг, философитой байдаг.
Гол хөдөлгөөнүүдийн жишээг харснаар хийсвэр урлагийг судлах нь илүү хялбар болно.
Эдгээр жишээнүүд нь хийсвэр урлаг нь төлөөллийн бус хэлбэрийг хэрхэн ашиглаж, объектын бодит дүрслэлээс илүү сэтгэл хөдлөл, үзэл баримтлалыг онцолж байгааг харуулж байна.
Түүхийн туршид хийсвэр урлаг нь урлаг гэж юу болох хил хязгаарыг түлхэж өгсөн янз бүрийн туршилтуудтай холбоотой байдаг. Эдгээр туршилтууд нь ихэвчлэн шинэлэг материал ашиглах, шинэ арга техникийг судлах, урлагийн янз бүрийн хэлбэрүүдийн уламжлалт хил хязгаарыг эргэлзэхэд чиглэгддэг.
Нэг чухал туршилт бол Жексон Поллок зэрэг зураачдын үйл ажиллагааны зургийг хөгжүүлэх явдал байв. Поллокын шалан дээр тавьсан зураг дээр шууд дусааж, будгийг цацах арга нь уран зургийн уламжлалт хэм хэмжээг эвдэж, эцсийн бүтээгдэхүүн дээр урлаг хийх үйл явцыг онцолсон юм. Энэхүү хандлага нь хийсвэр экспрессионизмын динамик чанарыг бий болгоход хувь нэмрээ оруулж, бие махбодийн үйл ажиллагаа, тохиолдлыг онцолсон.
Өөр нэг туршилтын арга барилыг Сол ЛеВитт зэрэг уран бүтээлчдийн "Концептуаль урлаг" -тай хийсэн бүтээлээс харж болно, энэ нь тухайн бүтээлийн цаадах санаа эсвэл үзэл баримтлалыг физик объектоос илүү онцолж өгдөг. Энэхүү ойлголт нь уран бүтээлчийн гүйцэтгэх үүрэг, урлагийн объектын өвөрмөц байдлын талаарх уламжлалт тодорхойлолтыг эсэргүүцэж, үйл явц эсвэл санаагаа бусад хүмүүс гүйцэтгэх зааварчилгаагаар баримтжуулсан урлагийг бий болгоход хүргэсэн.
Минимализм нь уламжлалт утгаараа туршилт биш ч гэсэн урлагийг хэлбэр, өнгө, материалын чухал чанар болгон бууруулж хил хязгаарыг түлхэж байв. Энэхүү хөдөлгөөн нь үзэгчдийг эхлээд энгийн эсвэл агуулгагүй мэт санагдаж болох зүйлийн утгыг олоход уриалж, гоо зүйн мэдрэмжийг дахин тодорхойлсон.
Хийсвэр урлаг нь орчин үеийн болон орчин үеийн урлагийн хувьсалд гүн нөлөө үзүүлсэн. Уран бүтээлчдийг эргэн тойрныхоо ертөнцийг бодитоор дүрслэх хэрэгцээ шаардлагаас чөлөөлсөнөөр үзэл бодлоо илэрхийлэх, туршилт хийх шинэ боломжуудыг нээж өгсөн юм. Хийсвэр урлаг нь дижитал урлаг, инсталляцийн урлаг, тэр ч байтугай видео урлаг зэрэг бусад олон төрлийн урлагийн төрөлд нөлөөлж, түүний байнгын хамаарлыг харуулсан.
Түүнээс гадна хийсвэр урлаг нь урлагийн мөн чанар, гоо зүй, зураачийн үүргийн талаархи хэлэлцүүлэгт ихээхэн хувь нэмэр оруулсан. Энэ нь үзэгчдийг урлагт өөрөөр хандахыг уриалж, дүрслэх үүднээс бус харин сэтгэл хөдлөлийн, үзэл баримтлалын, заримдаа оюун санааны түвшинд урлагийн бүтээлтэй холбогдохыг урамшуулдаг. Энэхүү шилжилт нь ямар урлагтай харилцах, хувь хүн болон нийгэмд хэрхэн нөлөөлөх боломжийг өргөжүүлсэн.
Хийсвэр урлаг нь өнгө, хэлбэр, хэлбэрийн чадавхийг судлахын тулд уламжлалт дүрслэлээс татгалзаж, урлагийн түүхэн дэх эгзэгтэй хөдөлгөөнийг илэрхийлдэг. Төрөл бүрийн хөдөлгөөн, туршилтуудаараа хийсвэр урлаг нь урлаг гэж юу болох хил хязгаарыг байнга шахаж, уран бүтээлчид болон үзэгчдийг урлагийн мөн чанар, хүний бодол санаа, сэтгэл хөдлөл, туршлагыг илэрхийлэхэд гүйцэтгэх үүргийг эргэн харахыг уриалж байна. Иймээс хийсвэр урлаг нь шинэ үеийн уран бүтээлчдэд урам зориг өгч, тасралтгүй хөгжиж, эрч хүчтэй, эрч хүчтэй салбар хэвээр байна.
