Realizm to ruch artystyczny, który rozpoczął się w połowie XIX wieku, około lat czterdziestych XIX wieku we Francji, jako reakcja na romantyzm i neoklasycyzm. Zamiast skupiać się na wyidealizowanych wersjach świata, artyści realizmu starali się przedstawić tematy takie, jakie istnieją w życiu codziennym, bez upiększeń i interpretacji. Ruch ten obejmuje różne formy sztuki, w tym malarstwo, literaturę, teatr i kino.
Realizm pojawił się w okresie naznaczonym szybkimi zmianami społecznymi i przemysłowymi. Ruch starał się dokładnie przedstawić życie, sytuacje i scenerię typowe dla swoich czasów, ceniąc dokładność faktów nad dramatyzmem i sensacją. Artyści tacy jak Gustave Courbet, Jean-François Millet i Honoré Daumier byli pionierami malarstwa, starającymi się przedstawiać życie zwykłych ludzi ze szczerością i prawdomównością.
W literaturze realizm przejawiał się poprzez szczegółowe opisy życia codziennego, skupiając się na społeczeństwie klasy średniej i niższej. Pisarze tacy jak Lew Tołstoj, Gustave Flaubert i Charles Dickens przedstawiali złożoność życia i społeczeństwa z głębią i niuansami, unikając romantyzacji.
Do głównych cech realizmu w sztuce należą:
Cechy te pozwoliły artystom-realistom tworzyć dzieła, które nie tylko wiernie oddają życie, ale także budzą empatię i prowokują do refleksji na temat problemów społecznych i warunków panujących w danym czasie.
Obraz Łamacze kamieni Gustave’a Courbeta (1849) to kwintesencja realizmu w malarstwie. Praca przedstawia dwóch robotników rozbijających kamienie na poboczu drogi, co jest sceną pracy fizycznej, która w tamtym czasie nie miała precedensu w swojej prostocie i surowości.
Podobnie „Pokłosie” Jeana-François Milleta (1857) przedstawia trzy wieśniaczki zbierające plony z pól po żniwach. Twórczość Milleta uwypukla surowe realia życia chłopskiego, z dala od gloryfikacji typowej dla wcześniejszych ruchów artystycznych.
W literaturze realizm znalazł mocny głos w dziełach powieściopisarzy takich jak George Eliot i Henry James, którzy badali społeczeństwo i warunki ludzkie z nowym poziomem głębi i szczegółowości. Ich powieści były osadzone w realiach życia codziennego, badając złożoność społeczną, moralną i psychologiczną ich bohaterów.
W teatrze pojawił się także ruch realistyczny, w którym dramatopisarze tacy jak Henrik Ibsen i Anton Czechow odeszli od tradycji melodramatycznej i skupili się na dynamice życia rodzinnego, presji społecznej i indywidualnych wyborach. Ich sztuki były lustrem społeczeństwa, zachęcając widzów do refleksji nad własnym życiem i otaczającymi je strukturami.
Ruch realizmu wywarł trwały wpływ na sztukę, torując drogę różnym późniejszym ruchom, takim jak naturalizm, impresjonizm i modernizm. Nalegając na przedstawianie życia takim, jakie jest, realizm rzucał wyzwanie artystom, aby uważniej obserwowali świat i uczciwie go przedstawiali.
Realizm zdemokratyzował także tematykę sztuki, literatury i teatru, skupiając się na zwykłych ludziach i codziennych sytuacjach, a nie na mitologii, historii czy elitach. Ta zmiana zaowocowała bardziej włączającym spojrzeniem na sztukę, czyniąc ją bardziej przystępną i istotną dla szerszej publiczności.
W XX i XXI wieku realizm nadal wpływa na artystów, pisarzy i filmowców. Chociaż precyzyjne techniki i obszary zainteresowań ewoluowały, podstawowa zasada przedstawiania rzeczywistości bez upiększeń pozostaje aktualna. Współczesny realizm często można dostrzec w pracach fotorealistycznych malarzy, twórców filmów dokumentalnych i pisarzy, którzy zagłębiają się w zawiłości współczesnego życia.
Artyści tacy jak Edward Hopper i fotografowie tacy jak Dorothea Lange kontynuują tradycję realizmu w epoce nowożytnej, rejestrując chwile życia z niezwykłą szczerością i dbałością o szczegóły.
Choć w tej lekcji nie proponujemy bezpośrednich eksperymentów, zrozumienie realizmu można wzbogacić poprzez uważną obserwację otaczającego nas świata. Zwracając uwagę na szczegóły codziennego życia, tekstury, kolory i światło w naszym otoczeniu, a także historie i zmagania ludzi, możemy docenić zasady realizmu w bezpośredni i osobisty sposób.
Odwiedzanie galerii sztuki, czytanie powieści i oglądanie filmów z realistycznym podejściem może również zapewnić głębszy wgląd w to, jak artyści z różnych okresów i mediów interpretowali i reprezentowali rzeczywistość.
Realizm jako ruch artystyczny reprezentuje znaczącą zmianę w podejściu artystów, pisarzy i twórców do przedstawiania rzeczywistości. Koncentrując się na tym, co codzienne i zwyczajne oraz kładąc nacisk na dokładność i szczegóły, realizm poszerzył zakres ekspresji artystycznej i po dziś dzień wywiera na nią wpływ. Jego dziedzictwo jest świadectwem siły prawdziwego przedstawienia i trwałej wartości sztuki, która przemawia bezpośrednio do ludzkiego doświadczenia.
