Ургамлын физиологи нь ургамлын янз бүрийн хэсгүүдийн үйл ажиллагаа, бие биетэйгээ болон хүрээлэн буй орчинтой хэрхэн харьцаж байгааг судалдаг шинжлэх ухаан юм. Энэ талбар нь фотосинтез, амьсгал, ургамлын тэжээл, дааврын үйл ажиллагаа, хүрээлэн буй орчны өдөөлтөд үзүүлэх хариу үйлдэл зэрэг ургамлын амьдралын үндсэн үйл явцыг хамардаг.
Фотосинтез гэдэг нь ногоон ургамал болон бусад зарим организм нарны гэрлийг ашиглан нүүрстөрөгчийн давхар исэл, уснаас шим тэжээлийг нийлэгжүүлэх үйл явц юм. Ургамлын фотосинтез нь ерөнхийдөө ногоон пигмент хлорофилл агуулдаг бөгөөд хүчилтөрөгчийг дайвар бүтээгдэхүүн болгон үүсгэдэг.
Фотосинтезийн ерөнхий тэгшитгэлийг дараах байдлаар илэрхийлж болно.
\(6CO_2 + 6H_2O + light \rightarrow C_6H_{12}O_6 + 6O_2\)Энэ тэгшитгэлээс харахад нүүрстөрөгчийн давхар исэл ба ус нарны гэрлийн нөлөөн дор глюкоз ба хүчилтөрөгч болж хувирдаг.
Ургамлын амьсгал нь нүүрстөрөгчийн давхар исэл, ус, энерги үүсгэдэг глюкозыг задлахад хүчилтөрөгч ашигладаг үйл явц юм. Энэ энерги нь эсийн янз бүрийн үйл ажиллагаанд чухал үүрэгтэй.
Амьсгалын ерөнхий тэгшитгэл нь:
\(C_6H_{12}O_6 + 6O_2 \rightarrow 6CO_2 + 6H_2O + energy\)Энэ үйл явц нь ургамлын оршин тогтноход амин чухал бөгөөд өсөлт, нөхөн үржихүй болон бусад чухал үйл ажиллагаанд шаардлагатай эрчим хүчийг хангадаг.
Ургамлын тэжээл гэдэг нь ургамлын өсөлтөд шаардлагатай химийн элементүүд, нэгдлүүд, тэдгээрийн гаднах хангамж, дотоод бодисын солилцоонд хамаарна. Чухал шим тэжээлд азот (N), фосфор (P), кали (K) зэрэг макро шим тэжээлүүд, төмөр (Fe), манган (Mn), цайр (Zn) зэрэг микроэлементүүд орно.
Ургамал эдгээр шим тэжээлийг голчлон хөрснөөс үндэсээр дамжуулан уусмал хэлбэрээр шингээдэг. Жишээлбэл, азот нь уураг ба нуклейн хүчлүүдийн нийлэгжилтэд чухал үүрэгтэй.
Ургамлын гормоныг фитогормон гэж нэрлэдэг бөгөөд ургамлын өсөлтийг зохицуулдаг химийн бодисууд юм. Ургамлын дааврын таван үндсэн төрөл байдаг: ауксин, гиббереллин, цитокинин, абсцизын хүчил, этилен.
Ургамал нь гэрэл, таталцал, хүрэлцэх, ус, температур зэрэг хүрээлэн буй орчны янз бүрийн өдөөлтийг мэдэрч, хариу үйлдэл үзүүлж чаддаг. Ийм хариу үйлдэл нь тэдний оршин тогтнох, үржихэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
Жишээлбэл, үндэс нь ерөнхийдөө таталцлын дагуу доошоо ургах эерэг гравитропизмыг харуулдаг бол иш нь сөрөг гравитропизмыг харуулж, дээшээ ургадаг.
Ургамлын физиологийн үндсийг ойлгох нь хөдөө аж ахуй, ургамал судлал, байгаль орчны шинжлэх ухаан зэрэг янз бүрийн салбарт зайлшгүй шаардлагатай. Ургамал хэрхэн ургаж, хүрээлэн буй орчинд хариу үйлдэл үзүүлж, тэжээллэг хэрэгцээгээ хангаж байгааг мэдэх нь газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг сайжруулах, төрөл зүйлийг хадгалах, экосистемийн динамикийг илүү сайн ойлгох боломжийг олгодог. Ургамлын физиологийн судалгаа нь бидний ургамлын амьдралыг үнэлдэг сэтгэлгээг гүнзгийрүүлэхээс гадна хүнсний аюулгүй байдал, байгаль орчныг хамгаалах, тогтвортой хөгжилд тулгарч буй сорилтуудыг шийдвэрлэх мэдлэгээр хангадаг.
