Ağ protokolleri, ağ cihazları arasındaki iletişim için kurallar ve kurallardır. Bu protokoller, verilerin ağlar arasında etkili ve verimli bir şekilde iletilmesine yönelik prosedürleri tanımlar. Bazı önemli ağ protokollerini ve bunların bilgisayar ağlarındaki işlevlerini inceleyelim.
Protokoller , bir ağdaki bilgisayarlar, yönlendiriciler ve diğer cihazlar arasındaki iletişimi sağlamak için gereklidir. Dahili süreçlerindeki veya tasarımlarındaki farklılıklara bakılmaksızın, bir cihazdan gönderilen verilerin başka bir cihaz tarafından yorumlanıp anlaşılmasını sağlarlar.
Bir şehirden diğerine bir mektubun gönderildiğini hayal edin. Mektubun bir varış adresi, bir iade adresi ve konumlar arasında hareket etmenin bir yolu olmalıdır. Benzer şekilde, veriler bir ağ üzerinden gönderildiğinde paketlere bölünür. Her paket, mektup benzetmemizdeki adreslere çok benzer şekilde, kaynak ve hedef IP adresleri gibi bilgilerin yanı sıra iletilen verileri içerir.
TCP/IP, veri paketlerinin kaynaktan hedefe güvenilir bir şekilde gitmesini sağlayan bir dizi protokoldür. Bir e-posta gönderdiğinizde veya bir web sayfası yüklediğinizde, bilgisayarınız veri göndermek ve almak için bu protokolleri kullanır.
TCP/IP modeli, her biri kendine özgü protokol kümesine sahip dört katmandan oluşur:
IP adresi , TCP/IP ağındaki bir cihazın benzersiz tanımlayıcısıdır. Ağ trafiğini düzenlemek ve güvenliğini sağlamak için ağlar alt ağlara bölünmüştür. Alt ağ oluşturma, ağ yöneticilerinin bir IP ağını daha küçük ağ bölümlerine bölmesine olanak tanır. Alt ağ başına ana bilgisayar sayısını hesaplamak için kullanılan formül:
\( \textrm{Ana bilgisayar sayısı} = 2^{(32 - \textrm{alt ağ maskesi uzunluğu})} - 2 \)
Örneğin, 24 bitlik bir alt ağ maskesi uzunluğu için (tipik bir alt ağ maskesi 255.255.255.0), hesaplama şu şekilde olacaktır:
\( 2^{(32 - 24)} - 2 = 254 \)
Bu, bu alt ağda 254 ana bilgisayarın bulunabileceği anlamına gelir.
Etki Alanı Adı Sistemi (DNS), insanların okuyabildiği etki alanı adlarını, bilgisayarların ağda birbirlerini tanımlamak için kullandıkları IP adreslerine dönüştürür. Tarayıcınıza bir web sitesi URL'si yazdığınızda, DNS sunucuları o alan adına karşılık gelen IP adresini bulmak için sorgulanır ve tarayıcınızın web sitesinin sunucusuyla bağlantı kurmasını sağlar.
Ek araçlar olmadan deney yapmak pratik olmasa da, bu protokollerin çalışırken nasıl gözlemleneceğini anlamak öğretici olabilir. Örneğin, bağlantıyı test etmek için ICMP protokolünü kullanan ping veya verinin bir hedefe gittiği yolu haritalandıran traceroute gibi komut satırı araçlarını kullanmak, ağ protokollerinin işleyişi hakkında fikir verebilir.
İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte veri güvenliği de önemli bir konu haline geldi. HTTPS, Secure Shell (SSH) ve Aktarım Katmanı Güvenliği (TLS) gibi protokoller, veri iletimi için şifreleme ve güvenli kanallar sağlar, müdahaleye karşı koruma sağlar ve veri bütünlüğünü sağlar.
Teknoloji geliştikçe ağ protokolleri de gelişiyor. Son gelişmeler arasında web taramasını daha hızlı ve daha verimli hale getirmeyi amaçlayan HTTP/2 ve HTTP/3 yer alıyor. Ayrıca yeni nesil IP adresleme IPv6, olası benzersiz adreslerin sayısını önemli ölçüde artırarak IPv4 adreslerinin tükenmesine karşı bir çözüm sunuyor.
Ağ protokollerini anlamak, bilgisayar ağları dünyasında gezinmek için çok önemlidir. TCP/IP gibi temel protokollerden TLS gibi güvenlik protokollerine ve HTTP/3 ve IPv6 gibi gelecekteki gelişmelere kadar ağ protokolleri, verilerin ağlar arasında verimli, güvenilir ve emniyetli bir şekilde iletilmesini sağlar. Bu protokollere ilişkin farkındalık ve bilgi, ağ kaynaklarının daha iyi kullanılmasına ve gelişmiş veri güvenliğine olanak sağlar.
