Back to the topics list

topraklar

Yeryüzünün oldukça büyük bir bölümü toprakla kaplıdır. Toprak, insanların, hayvanların ve bitkilerin refahında büyük rol oynar. Toprak terimi, birlikte yaşamı destekleyen mineraller, gazlar, organizmalar, sıvılar ve organik maddelerin bir karışımını ifade eder. Kazın ve daha fazlasını öğrenelim.

ÖĞRENME HEDEFLERİ

Bu konunun sonunda sizden beklenenler;

• Toprağın anlamını anlayın
• Toprağın temel görevlerini bilir
• Toprağın özelliklerini bilir
• Toprak çeşitlerini bilir
• Toprak ufuklarını tanımlayın

Pedosfer , dünya toprağının gövdesine verilen addır. Dört ana işlevi vardır:

• Organizmalar için bir yaşam alanı
• Suyun depolanması, sağlanması ve arıtılması için bir araç
• Bir bitki büyüme ortamı
• Dünya atmosferinin bir değiştiricisi

Buna karşılık, tüm bu işlevler toprağı değiştirir.

Pedosfer, atmosfer, hidrosfer ve litosfer ile arayüz oluşturur. Pedolith (yaygın olarak toprağa atıfta bulunmak için kullanılır) terimi öğütülmüş taş anlamına gelir. Toprak, katı bir mineral fazından ve organik maddeden (toprak matrisi) ve gazları ve suyu tutmaktan sorumlu gözenekli bir fazdan oluşur.

Toprak, çeşitli faktörlerin bir ürünüdür. Rölyefin etkisi (arazinin eğimi, yükseklik ve yönelim), iklim, toprağın ana malzemeleri ve zamanla etkileşime giren organizmalar. Toprak, ilgili erozyonla birlikte ayrışma gibi çok sayıda fiziksel, biyolojik ve kimyasal süreç yoluyla sürekli olarak gelişmeye uğrar.

Toprak biliminin iki ana çalışma dalı vardır: pedoloji ve edafoloji . Pedoloji, çevrelerindeki toprakların oluşumunu, tanımını ve sınıflandırılmasını inceler. Edafoloji, normalde bitki büyümesi ile ilgili olarak toprağın bilimsel çalışmasıdır.

TANIM

Tipik bir toprak, yaklaşık %50 katı (%45 mineral ve yaklaşık %5 organik madde) ve %50 gözenek veya boşluktan oluşur ve bunların yaklaşık yarısı gaz ve diğer yarısı su tarafından işgal edilir.

Toprağın dokusu, toprağı oluşturan tek tek silt, kum ve kil parçacıklarının nispi oranları ile belirlenir. Bireysel mineral parçacıklarının hem biyotik hem de abiyotik süreçler yoluyla su, organik madde ve gazlarla etkileşimi, parçacıkların pedler veya kümeler oluşturmak için birbirine yapışmasına ( floküle olmasına) neden olur. Bu agregaların tanımlandığı yerde, toprağın gelişmiş olduğu söylenebilir. Bu nedenle reaksiyon, gözeneklilik ve tutarlılık açısından daha ayrıntılı olarak tarif edilebilir.

Besinler kil minerallerinin yüzeyinde adsorbe edilebilir . Besinler ya kil minerallerinde (absorbe edilmiş) ya da ölü toprak organik maddesinin veya canlı organizmaların bir parçası olarak organik bileşiklerde bağlanır.

Toprak pH'ının bitki besin mevcudiyeti üzerinde etkisi vardır. Toprak pH'ı, bir toprak çözeltisindeki hidrojen iyonlarının aktivitesinin ölçüsü olarak tanımlanır.

TOPRAK OLUŞUMU

Toprak oluşumuna pedojenez de denir. Toprak ana materyali üzerinde çalışan fiziksel, biyolojik, antropojenik ve kimyasal süreçlerin birleşik etkisini ifade eder. Toprak, organik madde birikimi olduğunda oluşur ve kolloidler aşağı doğru yıkanarak geride kil, jips, karbonat, humus ve demir oksit birikintileri bırakarak B ufku olarak bilinen bir tabaka oluşturur. Hayvan faaliyetleri ve su, bu bileşenleri bir seviyeden diğerine taşır. Sonuç olarak, katmanlardan bir toprak profili oluşur. Topraktaki malzemelerin hareketi ve değişimi, farklı toprak ufuklarının oluşmasına yol açar.

TOPRAK OLUŞUMUNUN FAKTÖRLERİ

Toprak oluşum süreci, bir toprağın evriminde iç içe geçmiş beş klasik faktörden etkilenir. Bu faktörler şunlardır: iklim, ana materyal, topografya veya kabartma, zaman ve organizmalar.

Ana malzeme, toprağın oluştuğu mineral malzemeyi ifade eder. Tipik toprak ana mineral malzemeleri arasında kalsit, kuvars, feldispat ve mika bulunur.

Toprak oluşumunu etkileyen başlıca iklim değişkeni etkili yağıştır. Etkili yağış, yağış eksi evapotranspirasyon ile elde edilir. Yağış, atmosferden yeryüzüne net su akışı olarak tanımlanır. Sıcaklık ayrıca toprak oluşumunu etkileyen önemli bir iklimsel değişkendir. Her ikisi de fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerin hızını etkiler.

Rölyef veya topografya, arazinin yüksekliği, eğimi ve yönü ile karakterize edilir. Topografya, akış veya yağış oranını ve yüzey toprak profilinin erozyon oranını etkiler.

Hayvanlar, bitkiler, bakteriler, mantarlar ve insanlar toprağın oluşumunda etkilidir. Toprak hayvanları, gazların ve nemin hareket etmesine izin vererek gözenekler ve yuvalar oluştururken toprağı karıştırır. Bu sürece biyoturbasyon denir. Bitki kökleri de aynı şekilde toprak ufuklarına nüfuz eder.

Zaman, yukarıdakilerin tümünün etkileşimlerinde bir faktördür.

TOPRAK FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Zeminlerin fiziksel özellikleri doku, kütle yoğunluğu, yapı, tutarlılık, gözeneklilik, renk, özdirenç ve sıcaklıktır.

• Toprak dokusu , kum, silt ve kil oranını ifade eder. Toprak dokusundan etkilenen diğer özellikler arasında geçirgenlik, gözeneklilik, sızma, su tutma kapasitesi ve büzülme-şişme oranı bulunur.
• Toprak yapısı , toprak agregalarının düzenlenmesini ifade eder. Toprak yapısını kullanarak, organik madde içeriği, doku, biyolojik aktivite ve insan kullanımı gibi bazı toprak özelliklerini tahmin edebilirsiniz.
• Kıvam , toprağın kendisine veya diğer nesnelere yapışma kabiliyetini ve yırtılma ve deformasyona direnme kabiliyetini ifade eder. Yetiştirme problemlerini tahmin etmek ve temellerin mühendisliğinde önemlidir.
• Gözenek boyutu, gözeneklilik oranını belirler. Killi topraklar kumlardan daha küçük gözeneklere sahiptir.
• Toprağın kütle yoğunluğu , toprağın hacmine bölünen toprağın kuru kütlesine eşdeğerdir. Organik maddeleri, hava boşluğunu ve toprak hacmini içerir. Bu nedenle, toprak yığın yoğunluğu her zaman toprak parçacık yoğunluğundan daha azdır. Bu, iyi toprak sıkışmasının bir göstergesidir. Organik madde içeriği yüksek olan topraklarda toprak tane yoğunluğu daha düşüktür.
• Toprağın sıcaklığı emilen enerjinin kaybedilen enerjiye oranına bağlıdır. Toprak sıcaklıklarının aralığı -20 ile 60 santigrat derece arasındadır. Toprak sıcaklığı, aşağıdaki süreçleri, bitki ve kök büyümesini, tohum uyku halinin kırılmasını, tohum çimlenmesini ve besinlerin mevcudiyetini düzenlediği için önemlidir. Ağır malçlama (toprak örtüsü sağlayarak) sıcak mevsimlerde toprağın ısınmasını yavaşlatır.
• Genel olarak, toprak rengi , drenaj koşulları, organik madde içeriği ve oksidasyon derecesi tarafından belirlenir. Toprak rengi kolayca ayırt edilirken, toprak özelliklerinin tahmininde çok az kullanılır. Esas olarak bir toprak profilinde farklı horizonların ayırt edilmesinde kullanılır.
• Toprak özdirenci , toprağın elektrik akımı iletimini geciktirme yeteneğinin ölçüsüdür. Daha yüksek nem içeriği veya artan elektrolit konsantrasyonu, direnci düşürür ve iletkenliği artırır. Bu da korozyon oranını artırır.

TOPRAK ÇEŞİTLERİ

Toprak altı ana gruba ayrılır. Bunlar; killi, kumlu, siltli, tınlı, turbalı ve kireçli.

• Kil toprağı . Bu toprağın özellikleri arasında; Topaklı bir his, ıslakken yapışkan ve kuruyken sert (çatlaklar), az hava boşluğu ve zayıf drenaj.
• Kumlu toprak . Bu tür toprak kumlu bir his verir, kolayca akar, işlenmesi kolaydır ve çabuk kurur. Bu tür toprakların kalitesini artırmak için organik gübre eklemek gibi organik katkı maddeleri kullanabilirsiniz.
• Siltli toprak. Bu toprak sabunlu ve yumuşaktır. Normalde besin açısından çok zengindir ve nemi tutar.
• Turbalı toprak. Bu tür topraklar koyu renkli olup, nemli ve süngerimsi bir yapıya sahiptir. Bunun nedeni, topraktaki yüksek seviyedeki turbadır.
• Kireçli toprak. Bu toprak iri tanelerden oluşur ve içinde taşlar bulunur. Bu toprak, kireçtaşı ana kaya veya tebeşirle kaplanır. Doğada serbest drenaj ve alkalidir.
• Tınlı toprak. Bu toprak hafif nemli ve ince dokuludur. Harika bir yapıya, yeterli drenaja, nemi muhafaza etmeye, besin maddelerine sahiptir ve ekimi kolaydır. Bu toprağın iyi bir kum, silt ve kil karışımı olduğu söylenebilir.

TOPRAK UFUKLARI

Toprağın derinliklerine inerseniz, onun katmanlardan veya ufuklardan oluştuğunu görürsünüz. Bu horizonları bir araya getirdiğinizde bir toprak profili oluştururlar. Başlıca toprak horizonları;

• Organik veya humus. Bu tabaka esas olarak çürüyen yapraklar gibi organik maddelerden oluşur. Bazı topraklarda kalın, bazılarında yoktur.
•   Üst toprak. Bu, organik madde ile birlikte ana materyalden gelen minerallerden oluşur.
•   Eluviated. Kuvars gibi yıkanmaya dirençli malzemelerin silt ve kum parçacıklarından oluşur.
• toprak altı. A ve E horizonundan sızan malzemeler burada bulunur. Bu tabaka mineral bakımından oldukça zengindir.
•   Ana materyal. Toprağın geliştiği, dolayısıyla ana materyalin oluştuğu, dünyanın materyal birikintisinden oluşur.
• Ana kaya. Bazı topraklarda ana materyali oluşturan bazalt ve granit gibi bir kaya kütlesi.

ÖZET

Şunu öğrendik;

• Toprak, birlikte yaşamı destekleyen mineraller, gazlar, organizmalar, sıvılar ve organik maddelerin bir karışımıdır.
• Edafoloji, toprağın bilimsel çalışmasıdır.
• Tipik bir toprak, yaklaşık %50 katı madde ve %50 gözeneklerden oluşur.
• Toprak oluşum sürecine pedojenez denir.
• Toprak oluşumunu etkileyen faktörler şunlardır: iklim, ana materyal, topografya veya kabartma, zaman ve organizmalar.
• Toprak altı ana gruba ayrılır; killi, kumlu, siltli, tınlı, turbalı ve kireçli.