Bu dərsin sonunda siz bacaracaqsınız
Müəssisənin maliyyə vəziyyətini qiymətləndirməyin yaxşı yolu mühasibat əmsallarından istifadə etməkdir. Onlar mühüm biznes qərarları qəbul etmək üçün meylləri müəyyən etməyə kömək edir. Ümumiyyətlə, aşağıdakı beş nisbət kateqoriyası var:
Bunlar şirkətin borclarını ödəmək qabiliyyətini hesablamaq üçün istifadə olunur. Bu, cari öhdəliklərin və likvid aktivlərin ölçülməsi yolu ilə həyata keçirilir.
Bəzi ümumi likvidlik əmsalları bunlardır:
1. Xalis dövriyyə kapitalının aktivlərə nisbəti biznes aktivlərinin likvidliyindən xəbər verir. Artan xalis dövriyyə kapitalı nisbəti müəssisənin əsas vəsaitlərdən daha çox likvid aktivlərə investisiya qoyduğunu göstərir.
Xalis dövriyyə kapitalı nisbəti = [Cari aktivlər – qısamüddətli öhdəliklər]/Cəmi aktivlər
2. Cari nisbət şirkətin növbəti 12 ay ərzində borclarını ödəmək üçün kifayət qədər resursunun olub-olmamasını ölçür.
Cari nisbət = Cari aktivlər / Qısamüddətli öhdəliklər
3. Sürətli nisbət şirkətin ən likvid aktivlərindən (həmçinin “sürətli aktivlər” kimi tanınır) istifadə edərək qısamüddətli öhdəliklərini yerinə yetirmək qabiliyyətinin ölçüsüdür. Sürətli aktivlərə debitor borcları və pul vəsaitləri və satıla bilən qiymətli kağızlar daxildir.
Sürətli nisbət = Sürətli aktivlər/Cari öhdəliklər
4. Pul vəsaitlərinin nisbəti və ya pul vəsaitlərinin nisbəti şirkətin pul vəsaitlərinin cari öhdəlikləri nə dərəcədə ödəyə biləcəyini göstərir. Bu nisbətdə başqa aktivlər nəzərə alınmır.
Pul nisbəti = Pul / Cari öhdəliklər
5. Nağd Ödəniş Oranı biznesin borclar üzrə faiz ödəyə bilmə ehtimalını hesablayır. Nağd pul nisbətinə bənzəyir.
Nağd Ödəniş Oranı = [Faiz və Vergilərdən əvvəlki mənfəət + Amortizasiya] / Faiz
6. Əməliyyat pul vəsaitlərinin hərəkəti nisbəti cari öhdəliklərin pul vəsaitlərinin hərəkəti ilə necə əhatə olunduğunu bildirir.
Əməliyyat pul vəsaitlərinin hərəkəti nisbəti = Əməliyyat pul vəsaitlərinin hərəkəti / Cari öhdəliklər
Bunlar biznesin gəlirləri ilə xərclərini ölçmək üçün istifadə olunur. Mənfəətlilik mənfəət əldə etmək qabiliyyətidir. Mənfəət, gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı bütün məsrəflər və məsrəflər çıxıldıqdan sonra əldə edilmiş gəlirdən qalandır. Bunlar şirkətin fəaliyyətini qiymətləndirmək və onun performansını rəqibləri ilə müqayisə etmək üçün istifadə olunur.
Ümumi gəlirlilik əmsallarına daxildir
a. Ümumi mənfəət marjası (GPM) satılan malların dəyəri çıxıldıqdan sonra satışdan qalan pul məbləğini bildirir.
Ümumi Mənfəət Marjası (GPM) = [Xalis Satış – Satılan Malların Dəyəri] / 100
b. Əməliyyat marjası şirkətin əmək haqqı və xammal kimi dəyişən istehsal xərclərini ödədikdən sonra, lakin faiz və ya vergi ödəmədən əvvəl bir dollar satışdan nə qədər mənfəət əldə etdiyini ölçür. Əməliyyat marjası nə qədər yüksək olsa, şirkətin əsas işi bir o qədər gəlirli olur.
Əməliyyat Marjası = Əməliyyat gəliri / Ümumi gəlir
c. Aktivlərin gəlirliliyi şirkətin öz aktivlərindən nə qədər səmərəli gəlir əldə etdiyini ölçür.
Aktivlərin gəlirliliyi = [Xalis gəlir / Aktivlər]
d. Kapitalın gəlirliliyi şirkətin investorların qoyduğu hər dollar üçün nə qədər qazanc əldə etdiyini ölçür.
Kapitalın gəlirliliyi = [Xalis gəlir / Səhmdar investisiyası]
e. Satış gəliri şirkətin satışları nə qədər səmərəli şəkildə mənfəətə çevirdiyinin ölçüsüdür. O, həm də əməliyyat mənfəət marjası kimi tanınır.
Satış gəliri = Əməliyyat mənfəəti / xalis satış
f. İnvestisiya gəliri investisiyanın qazancını və ya itkisini ölçür.
İnvestisiya gəliri (ROI) = [Xalis Mənfəət / Ümumi İnvestisiya] × 100
Bunlar şirkətin kapitalının nə qədər borcdan gəldiyini qiymətləndirir. Leverec əmsalları likvidlik əmsallarına bənzəyir, istisna olmaqla, leverec əmsalları sizin ümumi məbləğlərinizi nəzərə alır, likvidlik əmsalları isə cari aktivlərinizə və öhdəliklərinizə diqqət yetirir.
Ümumi leverage əmsallarıdır
a. Borc-kapital nisbəti sizin öhdəliklərinizi və ya borclarınızı maraqlı tərəflərin kapitalı ilə təmsil olunan dəyərlərinizlə müqayisə edərək şirkətinizin təsir imkanlarını ölçür.
Borc-kapital nisbəti = Ümumi borc / Ümumi kapital
b. Ümumi borc nisbəti aktivlərə nisbətən borcun ümumi məbləğini müəyyən edir.
Ümumi borc nisbəti = [Cəmi aktivlər – Ümumi kapital] / Ümumi aktivlər
c. Uzunmüddətli borc nisbəti şirkətin uzunmüddətli borcla (bir ildən uzun müddətə borc) maliyyələşdirilən ümumi aktivlərinin faizini ölçür.
Uzunmüddətli borc nisbəti = Uzunmüddətli borc / [Uzunmüddətli borc + Ümumi kapital]
Bunlar şirkətin gəlirlərini aktivlərinə qarşı ölçür. Bəzi ümumi dövriyyə nisbətləri bunlardır:
a. İnventar dövriyyəsi nisbəti bir il və ya digər müəyyən edilmiş müddətdə nə qədər inventar satdığınızı göstərir.
Ehtiyatların dövriyyəsi nisbəti = Satılan malların dəyəri/Orta ehtiyatlar
b. Aktivlərin dövriyyəsi nisbəti şirkətinizin gəlir əldə etmək üçün aktivlərinizdən nə qədər yaxşı istifadə etdiyini göstərən yaxşı göstəricidir.
Aktivlərin Dövriyyə Oranı = Xalis Satışlar / Orta Ümumi Aktivlər
c. Debitor borclarının dövriyyəsi nisbəti şirkətin müştərilərindən nə qədər tez vəsait toplaya biləcəyini qiymətləndirir.
Debitor borclarının dövriyyə nisbəti =Satış /Orta debitor borcları
d. Kreditor borclarının dövriyyəsi nisbəti bir şirkətin təchizatçılarına ödəmə sürətini ölçür.
Kreditor borclarının dövriyyə nisbəti = Təchizatçıların ümumi alışları / [(Başlanğıc kreditor borcları + Son kreditor borcları)/2]
Bunlar səhmlər və səhmlərlə əlaqəlidir. Bunlar səhmlərin həddən artıq, aşağı qiymətə və ya bazarla bərabər olduğunu müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Bazar dəyəri nisbətləri şirkətlərin səhmlərinə investisiya qərarları vermək üçün istifadə olunur.
Bəzi ümumi bazar dəyəri nisbətləri bunlardır:
a. Qiymət-Qazanc nisbəti investorların səhm başına qazandıqları hər dollar üçün nə qədər ödədiklərini aşkar etmək üçün istifadə olunur.
Qiymət-Qazanc Nisbəti = Səhm üzrə qiymət/Səhm üzrə mənfəət
b. Market-to-Book Ratio şirkətin tarixi mühasibat dəyərini fond bazarı tərəfindən müəyyən edilmiş dəyərlə müqayisə edir.
Market-to-Book Ratio = Hər Səhm üçün Bazar Dəyəri/Səhm üzrə Kitab Dəyəri
