Дали некогаш сте размислувале што им помага на живите суштества да останат живи? Дали е тоа Сонцето? Воздухот? Храната? Или нешто друго? Ајде да откриеме во оваа лекција!
Во оваа лекција ќе зборуваме за живите суштества и што им е потребно за да останат живи, односно да преживеат. Ќе разговараме:
⦁ Кои се основните потреби на живите суштества?
⦁ Која е важноста на секоја потреба за живите организми?
Живите суштества се нарекуваат и живи организми. Луѓето, животните и растенијата се сите живи организми. Живите суштества се сосема различни едни од други. Ние живееме во нашиот дом, растенијата растат на земјата, птиците летаат на небото. Некои животни живеат во вода, некои на земја, а некои внатре во земјата. Работите што им се потребни на живите организми за да останат живи и да преживеат се нарекуваат ОСНОВНИ ПОТРЕБИ . Основните потреби се исти за сите живи суштества. Она што е различно е колку или во каква форма овие потреби ќе бидат важни за нив.
Основните потреби на сите живи суштества за да преживеат се:
⦁ Сонце
⦁ Вода
⦁ Воздух
⦁ Храна
⦁ Засолниште
Сонцето е веројатно најважното за живите суштества. Тоа е главен извор на енергија за сите живи суштества. Тоа е исто така извор на светлина и топлина.
Ни треба енергијата од сонцето. Ни треба светлината за да можеме да гледаме наоколу. Сончевата светлина ни помага да останеме здрави бидејќи обезбедува многу важен витамин која нашата кожа го апсорбира. Витаминот се нарекува витамин Д.
И на растенијата им треба сонце. Тоа е затоа што растенијата ја прават својата храна, а тоа можат да го направат само со помош на сонцето.
Други живи суштества кои не можат да преживеат без сонце се животните. На некои од нив им треба повеќе сонце, како змии и желки. Ги загрева, за да може да бидат активни. Некои од нив се кријат од сонцето. Можете ли да именувате некои? Лилјаците! Но, иако се кријат, им треба и сонце. Навечер јадат живи суштества кои добиваат енергија од сонцето.
Различни живи суштества можат да преживеат на различни места. Тоа е поради количината на сончева светлина и топлина.
Забавен факт: Сончевата светлина патува од Сонцето до Земјата во просек 8 минути и 20 секунди.
Предизвик за вас: Обидете се да откриете дали полжавите сакаат сончева светлина?
На секое живо суштество му треба вода за да преживее. Водата што ја пиеме му помага на нашето тело да направи многу важни работи за да останеме здрави. Без вода за пиење, нашите тела нема да работат правилно и ќе се разболиме. Затоа треба да пиеме доволно вода секој ден.
И животните треба да пијат вода за да останат живи, исто како нас. Но, за некои животни водата може да биде и дом. Ајкули, делфини, риби, морски ѕвезди и ракови се некои од нив. Можете ли да наведете повеќе животни кои живеат во водата? На животните им треба вода и за нешто друго. Да се репродуцираат. Како на пример желките, на кои им е потребна вода за да ги снесат јајцата и да ги добијат своите бебиња.
Што е со растенијата? Дали можат да преживеат без вода? Одговорот е не. Ним им треба вода за да ја направат храната со помош на сонцето. Растенијата земаат вода од земјата и таа вода е полна со хранливи материи, кои им се потребни на растенијата за да преживеат. На некои од растенијата им треба повеќе вода, на некои не. Постои растение кое може да преживее без вода со месеци. Тоа растение се нарекува кактус. Кога врне, кактусот ја впива и складира водата и затоа може да остане подолг период без да добие нова вода.
Забавен факт: Дали знаете дека поголемиот дел од нашето тело се состои од вода? И тоа околу 60%!
Предизвик за вас: Обидете се да откриете колку долго можеме да останеме живи без вода!
Дали знаете што е воздух? Тој е насекаде околу нас. Воздухот е мешавина од многу важни гасови како кислород, азот и јаглерод диоксид. Кислородот е гасот што ни е потребен од воздухот за да останеме живи. Ние го вдишуваме воздухот во нашето тело додека дишеме, со помош на нашите органи наречени бели дробови, а нашето тело зема кислород за извршување на важни работи.
На растенијата не им треба кислород како нас. Ним им треба јаглерод диоксид од воздухот. Јаглерод диоксидот е важен за нив за правење храна, заедно со сонцето и водата. Во процесот на правење храна, растенијата му даваат на воздухот кислород, гас што ни е потребен нам. Значи, тоа е една од главните причини да имаме многу растенија околу нас. Растенијата ќе ни помогнат да останеме здрави. Исто така, воздухот што се движи им помага на растенијата да се репродуцираат со земање на нивниот жолтеникав прав, наречен полен, и носејќи го поленот од едно растение до друго.
На животните, како и на луѓето, им треба кислород за да останат живи. Тие земаат кислород од различни места, во зависност од тоа каде живеат. Рибите го земаат кислородот кој е растворен во водата во која живеат. Тие го прават тоа користејќи специјални органи наречени жабри. Жабрите се наоѓаат на двете страни на рибата или во устата. Други животни користат други органи за да дишат, но повеќето од нив ги користат белите дробови, исто како и луѓето.
Забавен факт: Луѓето можат да останат живи без кислород околу 3 минути. (Сметајте дека сите ние сме различни, ова може да варира)
Предизвик за вас: Обидете се да откриете кој гас го враќаме во воздухот додека издишуваме!
Друга работа без која живите суштества не можат да преживеат е храната или хранливите материи. Хранливите материи се супстанции или состојки, што го поттикнуваат растот, обезбедуваат енергија и го одржуваат животот. Не можеме да си го замислиме животот без храна, нели? Можеме да преживееме само 3 недели без храна. Потребна ни е храна за да добиеме енергија за активностите што ги правиме, да растеме, да останеме здрави и силни. Има толку многу видови на храна, како овошје, зеленчук, млеко, јајца, месо. Кога ја јадеме храната, нашето тело со помош на неговите органи, го зема она што му е потребно од неа. Секој ден треба да јадеме разновидна храна за да останеме здрави и силни.
На растенијата им треба храна или хранливи материи. Но, дали некогаш сте виделе растение да јаде како ние? Она што е посебно е тоа што растенијата ја прават потребната храна со помош на сонцето, водата и воздухот. Храната што ја прават е шеќер, протеини и масти.
И на животните им е потребна храна за да преживеат. Животните јадат растенија, инсекти или други помали животни. Животните кои ловат други животни за храна се нарекуваат предатори. Некои примери на предатори се змии, орли, мачки, крокодили, волци, китови убијци, јастози, лавови, ајкули. Животните во природата својата храна ја наоѓаат насекаде околу себе.
Забавен факт: Дали знаете дека слоновите може да поминуваат 12-18 часа дневно хранејќи се?
Предизвик за вас: Обидете се да дознаете како се нарекува процесот со кој растенијата ја прават храната!
На живите организми им треба засолниште. Засолништата се она што на луѓето и животните им е потребно за да се заштитат од нивната околина. На секој жив организам му треба засолниште за да се чувствува топло, безбедно и заштитено. Засолништето е важно за нас бидејќи не штити од дожд, снег, студ, топло или ветер. Тоа може да направи да се чувствуваме добро и безбедно.
Засолништето ги штити животните од лоши временски услови, како што се дожд, снег, ветер или од предаторите кои ги ловат.
Забавен факт: Дали знаете дека друг начин на заштита од непријателите кај животните е можноста да ја сменат нивната боја кога се во опасност?
Предизвик за вас: Обидете се да откриете кое животно може да ја промени својата боја кога е во опасност!
Запомнете, дури и ако сите живи суштества се различни, сите од нив ги имаат истите основни потреби: сонце, вода, воздух, храна и засолниште. Без нив, тие не можат да преживеат.
Дали веќе ги најдовте одговорите на предизвиците на оваа лекција? Ако не, еве малку помош за вас.
Предизвик 1: Обидете се да откриете дали полжавите ја сакаат сончевата светлина.
Одговор: Полжавите ретко се гледаат надвор и наоколу на силна сончева светлина. Тие претпочитаат места кои се темни или во најмала рака засенчени.
Предизвик 2: Обидете се да откриете колку долго можеме да останеме живи без вода!
Одговор: Човек може да преживее без вода околу 3 дена.
Предизвик 3: Обидете се да откриете кој гас му го враќаме на воздухот додека дишеме!
Одговор: Гасот што му го враќаме на воздухот додека дишеме е јаглерод диоксид.
Предизвик 4: Обидете се да откриете како се нарекува процесот со кој растенијата ја прават храната!
Одговор: Растенијата создаваат храна со процес познат како фотосинтеза.
Предизвик 5: Обидете се да откриете кое животно може да ја промени својата боја кога е во опасност!
Одговор: Едно од животните, кое може да ја промени својата боја кога е во опасност е камелеонот.
