Esneklik ekonomide merkezi bir kavramdır ve birçok durumda uygulanır. Bu derste, tanımı, farklı esneklik türleri ve etkileri de dahil olmak üzere ekonomideki esnekliği tartışacağız.
Esneklik, talep edilen miktar gibi bir ekonomik değişkenin, fiyat gibi başka bir değişkendeki değişikliğe duyarlılığını ifade eder.
Örneğin, yerel işletmeler için billboard reklamları tasarlıyorsunuz. Billboard reklamı başına 200 ABD doları ücret alıyorsunuz ve şu anda ayda 12 billboard reklamı satıyorsunuz. Maliyetleriniz artıyor, dolayısıyla fiyatı 250$'a yükseltmeyi düşünebilirsiniz. Talep yasası, fiyatınızı yükseltirseniz çok fazla reklam panosu satmayacağınızı söylüyor. Ne kadar az reklam panosu var? Geliriniz ne kadar düşecek veya artabilir mi? Bu sorular, bir değişkenin başka bir değişkendeki değişikliklere ne kadar tepki verdiğini ölçen esneklik kavramı kullanılarak yanıtlanabilir. Başka bir deyişle esneklik, alıcı ve satıcıların piyasa koşullarındaki değişikliklere ne kadar tepki verdiğini ölçer.
y'nin x'e göre esnekliği, y miktarındaki yüzde değişimin x miktarındaki yüzde değişime oranı olarak hesaplanır. Cebirsel formda esneklik (E) şu şekilde tanımlanır:
\(E = \frac{\%\Delta y }{\%\Delta x}\)
E 1'den büyükse, y x'e göre elastiktir. Bu, fiyat veya gelir değiştiğinde mal veya hizmet talebinin değiştiği anlamına gelir. Bazı elastik ürün örnekleri arasında giyim veya elektronik ürünler bulunur.
E 1'den küçükse, y x'e göre esnek değildir. Bu, bir mal veya hizmete olan talebin, fiyat değiştiğinde bile nispeten durağan olduğu anlamına gelir. Bazı esnek olmayan ürünler, gıda ve reçeteli ilaçlar gibi kalemlerdir.
E, 1'e eşitse, y, x'e göre “birim elastiktir”. Bu, mal veya hizmet talebinin fiyattaki değişiklikle tam orantılı olduğu anlamına gelir. Örneğin, fiyattaki %20'lik bir değişiklik, talepte %20'lik bir değişikliğe neden olur.
Talebin esnekliğini gösteren aşağıdaki şemaya bir göz atın. Susie'nin ev yapımı kurabiyelerinin fiyatındaki (p) değişiklikler ve talep edilen miktarda buna karşılık gelen değişiklik. Eğimli çizgiye talep eğrisi denir. 1,50 dolarlık bir fiyatta talep edilen miktar üç birimdir. Fiyat 1,00$'a düşürüldüğünde, miktar talebi beş birime yükseldi. Bayan Susie daha sonra fiyattaki her artışın çerezlerinin daha az satın alınmasıyla sonuçlanacağı varsayımında bulunabilir.
Her biri iki önemli ekonomik değişken arasındaki ilişkiyi ölçen dört tür esneklik vardır. Bunlar:
Fiyattaki bir değişikliğe talep edilen miktarın tepkisini ölçer.
Basit bir benzin örneğini ele alalım. Benzin fiyatındaki %60'lık artış, benzin alımında %15'lik düşüşe neden oldu. Yukarıda belirtilen formül kullanılarak, talebin fiyat esnekliğinin hesaplanması şu şekilde yapılabilir:
Talebin fiyat esnekliği = miktardaki yüzde değişim/fiyattaki yüzde değişim
Talebin fiyat esnekliği = − \(\frac{15}{60}\) = − \(\frac{1}{4}\) veya − 0,25
Fiyattaki bir değişikliğe arz edilen miktarın duyarlılığını ölçer.
Basit pizza örneğini ele alalım. Pizza fiyatındaki %40'lık artış, pizza arzında %25'lik bir artışa neden oldu. Yukarıda belirtilen formül kullanılarak, arzın fiyat esnekliği şu şekilde hesaplanabilir:
Arzın fiyat esnekliği = arz edilen miktardaki % değişim ∕ fiyattaki % değişim
Arzın fiyat esnekliği = %25 ∕ %40
Arzın fiyat esnekliği = 0,625
Bir malın (X) talep edilen miktarının, başka bir malın (Y) fiyatındaki değişikliğe tepkisini ölçer.
A ürününün (tereyağı), B ürününün (margarin) fiyatında %5'lik pozitif bir değişiklik veya artış olduğunda, talep edilen miktarda %10'luk pozitif bir değişiklik olduğunu varsayalım. Bu sayıları formülümüze girersek, şunu görürüz:
%10 ∕ %5 2'ye eşittir. Peki bu bize ne anlatıyor? İki mal arasındaki ilişkiyi belirlemek için aşağıdaki pratik kurallar uygulanır.
Çapraz fiyat esnekliği > 0 ise, iki mal ikame maldır.
Çapraz fiyat esnekliği = 0 ise, iki mal bağımsızdır.
Çapraz fiyat esnekliği < 0 ise, iki mal tamamlayıcıdır.
Esneklik = 2 olan yukarıdaki örnekte, tereyağı ve margarinin birbirinin yerine geçen mallar olduğunu söyleyebiliriz. Margarin fiyatları yükselince daha çok insan tereyağına yöneldi. Bir malın fiyatını yükselterek diğerinin satışını artırabilirsiniz.
Tüketici gelirlerindeki bir değişikliğe talep edilen miktarın duyarlılığını ölçer.
Ekonominin iyi gittiğini ve herkesin gelirinin %30 arttığını varsayalım. İnsanların fazladan parası olduğu ve daha güzel ayakkabılar alabildiği için talep edilen ucuz ayakkabı miktarı %10 azalıyor.
Ucuz ayakkabıların gelir esnekliği:
Gelir esnekliği = -%10 ∕ %30 = -0,33
Avantajlar:
Dezavantajları
Kullanıcı sonuçları yorumlamayı ve uygulamayı bilmiyorsa karar vermede yardımcı olamayabileceği dışında herhangi bir dezavantajı yoktur. Fiyattaki değişikliklerin yanı sıra talep edilen miktarı etkileyebilecek diğer faktörleri de dikkate almak önemlidir. Bu faktörler gelir, aile koşulları veya dış ekonomik çevredeki değişiklikleri içerir.
