Веројатно, сте се запрашале нешто од следново. Како дојдовте на овој свет? Како функционира вашето тело? Кои органи се наоѓаат во вашето тело? Како растенијата се разликуваат од нас или животните? Што треба да јадете за да останете здрави? Зошто ни се потребни вакцини? Бројот на прашања може да биде бесконечен.
Сите овие прашања и многу повеќе за животот и живите организми може да се одговорат и објаснат со една од најважните природни науки. Оваа наука се нарекува БИОЛОГИЈА.
Во оваа лекција ќе научиме за:
Името на оваа студија е изведено од грчките зборови „биос“ - што значи „живот“ и „логос“ што значи „студија“ , „биос“+ „логос“= „биологија“. Едноставно кажано биологијата е наука за животот . Тоа е наука која го проучува животот и живите организми, вклучувајќи ја структурата, растот, функцијата, еволуцијата, дистрибуцијата или другите карактеристики на живите организми.
Веќе знаеме дека сè околу нас може да биде живо или неживо. Она што ги разликува живите и неживите нешта се карактеристиките на сите живи организми: структура, чувствителност, размножување, раст и развој, регулација, хомеостаза итн. Ние сме живи организми, како и растенијата и животните. Биологијата се занимава со сè што има форма на живот, без разлика колку е мало или големо, вклучувајќи ја неговата структура, однесување, потекло, раст и репродукција. Значи, можеме да кажеме дека биологијата е сложена и многу важна.
Дури и ако оваа наука е толку сложена, постојат обединувачки концепти кои ја консолидираат во единствено и кохерентно поле:
Оваа теорија е дека живите организми се составени од клетки; дека клетките се основната структурна/организациска единица на сите организми и дека сите клетки потекнуваат од веќе постоечките клетки.
Генетиката е наука за наследноста. Станува збор за проучување на гените, кои се основни физички и функционални единици на наследноста, и неговата улога во наследувањето. Генетиката објаснува како одредени особини или состојби се пренесуваат од една генерација на друга. Генетиката вклучува научни студии на гените, како и нивните ефекти.
Теоријата на еволуцијата претпоставува дека сите организми на Земјата потекнуваат од заеднички предок. Големите варијации на животот пронајдени на Земјата сега може да се објаснат со помош на еволуцијата. Еволуцијата е релевантна за разбирањето на организацијата на тековните форми на живот. Тоа е исто така релевантно за разбирање на природната историја на формите на живот. Затоа еволуцијата е централна за сите области на биологијата.
Опстанокот на живиот организам зависи од континуираниот внес на енергија. На живите организми им е потребна енергија за да ги извршуваат своите метаболички активности. Некои од организмите ја земаат енергијата од сонцето и потоа ја претвораат во хемиска енергија. Но, постојат и организми кои користат хемиска енергија од молекулите што ги внесуваат. Организмите одговорни за внесување на енергија во екосистемот се познати како производители или автотрофи.
За да функционираат правилно, клетките бараат соодветни услови кои не се константни (температура, ph, итн.). Но, и покрај промените во животната средина, организмите се способни да одржуваат внатрешни услови во тесен опсег. Овој процес се нарекува хомеостаза. Сите живи организми, без разлика дали се едноклеточни или повеќеклеточни, применуваат хомеостаза.
Потеклото на модерната биологија се бара уште во античка Грција. Аристотел, грчки филозоф и полимат (384–322 п.н.е.), најмногу придонел за развојот на биологијата. Особено важно е неговото дело по име Историја на животните. Оттука, Аристотел може да се смета за татко на биологијата. Биологијата започнала брзо да се развива и расте со драматичното подобрување на микроскопот на Антон ван Левенхук. Во тоа време научниците ги откриле сперматозоидите, бактериите и разновидноста на микроскопскиот живот. Во почетокот на 19 век, голем број биолози укажувале на централната важност на клетката и во 1838 година, Шлајден и Шван почнале да ги промовираат сега универзалните идеи за клеточната теорија. Жан Батист Ламарк е првиот што ја претставил кохерентната теорија на еволуцијата. Британскиот натуралист Чарлс Дарвин ја раширил теоријата за природна селекција низ научната заедница. Во 1953 година, откривањето на двоспиралната структура на ДНК ја означи транзицијата кон ерата на молекуларната генетика.
Областа на студии по биологија е огромна. Биологијата, денес, има толку многу гранки и поддисциплини. Некои од нив се:
Бидејќи ние сме живи организми, биологијата може да биде од голема помош во објаснувањето и разбирањето на различните појави околу и во нас. Биологијата ни дава знаење за подобро да го разбереме светот. Биологијата е важна затоа што може да ни помогне:
