W tej lekcji dowiemy się o Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), ważnej umowie obronnej na świecie. Porozmawiamy pokrótce o jego historii, członkostwie, celu i strukturze.
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) to sojusz wojskowy 30 krajów graniczących z Oceanem Północnoatlantyckim. Sojusz obejmuje Stany Zjednoczone, większość członków Unii Europejskiej, Kanadę i Turcję. Jest również znany jako Sojusz Północnoatlantycki, Sojusz Atlantycki i Sojusz Zachodni.
Została utworzona na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego podpisanego w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 r. Jej siedziba znajduje się w Brukseli w Belgii. Powstał w 1949 roku jako obrona przed Związkiem Radzieckim i jego sojusznikami z Europy Wschodniej. Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku NATO zmieniło swój skład i cele.
Poniżej ilustracja logo NATO
Od momentu powstania, przyjęcie nowych państw członkowskich zwiększyło sojusz z pierwotnych 12 krajów do 30.
Po II wojnie światowej (1939-45) komunistyczny rząd Związku Radzieckiego powołał kolejne rządy komunistyczne w kilku krajach Europy Wschodniej.
Kraje Europy Zachodniej zaczęły się obawiać, że Sowieci jeszcze bardziej rozprzestrzenią komunizm. Stany Zjednoczone i inne kraje zachodnie podzielały swoje zaniepokojenie. To napięcie między Związkiem Radzieckim a krajami zachodnimi stało się znane jako zimna wojna.
Poniżej znajduje się zdjęcie prezydenta USA Harry'ego S. Trumana podpisującego dokument czyniący Stany Zjednoczone członkiem NATO w 1949 roku. Liderzy Kongresu stoją za nim podczas ceremonii podpisania.
(Źródło: Wikimedia Commons)
Aby chronić się nawzajem przed Sowietami, 12 krajów utworzyło NATO w 1949 roku. Pierwotnymi członkami NATO były Belgia, Kanada, Dania, Francja, Islandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Dołączyły do nich Grecja i Turcja w 1952 r., Niemcy Zachodnie w 1955 r. (Zastąpione przez zjednoczone Niemcy w 1990 r.) I Hiszpania w 1982 r.
W odpowiedzi na NATO Związek Radziecki i jego komunistyczni sojusznicy utworzyli w 1955 roku Układ Warszawski. Była to organizacja podobna do NATO. Obie organizacje były przeciwstawnymi stronami zimnej wojny.
Na początku lat 90. rozpadł się Związek Radziecki i zakończył się Układ Warszawski. Zimna wojna się skończyła. Węgry, Polska i Czechy — wszyscy byli członkowie Układu Warszawskiego — przystąpiły do NATO w 1999 r. Siedem kolejnych krajów — Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia — które były komunistami, przystąpiło do NATO w 2004 r.
Albania i Chorwacja zostały członkami NATO w 2009 roku.
Czarnogóra przystąpiła do sojuszu w 2017 roku, zwiększając liczbę członków do 29.
Macedonia Północna (Macedonia do lutego 2019 r.) przystąpiła do NATO w marcu 2020 r., stając się jego 30. członkiem.
Irlandia oficjalnie przystąpiła do NATO 8 września 2020 roku jako obserwator.
Podstawowym celem NATO jest ochrona wolności i bezpieczeństwa członków Sojuszu za pomocą środków politycznych i wojskowych. NATO pozostaje głównym instrumentem bezpieczeństwa wspólnoty transatlantyckiej i wyrazem jej wspólnych wartości demokratycznych. Jest to praktyczny środek, dzięki któremu bezpieczeństwo Ameryki Północnej i Europy są ze sobą trwale związane.
Artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego – mówiący, że atak na jednego Sojusznika jest atakiem na wszystkich – stanowi rdzeń Sojuszu, obietnicę zbiorowej obrony.
Artykuł 4 traktatu zapewnia konsultacje między sojusznikami w sprawach bezpieczeństwa będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które rozszerzyły się od wąsko rozumianego zagrożenia sowieckiego do krytycznej misji w Afganistanie, a także utrzymywania pokoju w Kosowie i nowych zagrożeń bezpieczeństwa, takich jak cyberataki i globalne zagrożenia, takie jak terroryzm i piractwo, które mają wpływ na Sojusz i jego globalną sieć partnerów.
Struktura
NATO składa się z dwóch głównych części: cywilnej i wojskowej.
Struktura cywilna
Rada Północnoatlantycka (NAC) jest organem posiadającym efektywne uprawnienia zarządcze i uprawnienia decyzyjne w NATO. Każde państwo członkowskie NATO jest reprezentowane w Radzie Północnoatlantyckiej (NAC) przez mianowanego na szczeblu krajowym stałego przedstawiciela lub ambasadora. NAC zbiera się co najmniej raz w tygodniu i podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące polityki NATO. Spotkaniom NAC przewodniczy Sekretarz Generalny, a kiedy trzeba podjąć decyzje, działania są uzgadniane na zasadzie jednomyślności i wspólnego porozumienia. Nie ma głosowania ani decyzji większości. Rada Północnoatlantycka jest jedynym organem instytucjonalnym wyraźnie określonym w Traktacie Waszyngtońskim; pod kierunkiem Sekretarza Generalnego NAC ma uprawnienia do tworzenia dodatkowych organów pomocniczych (ogólnie komitetów) w celu jak najskuteczniejszej realizacji zasad traktatu NATO.
Kwatera główna NATO, mieszcząca się w Brukseli, jest miejscem, w którym przedstawiciele wszystkich państw członkowskich spotykają się, aby podejmować decyzje na zasadzie konsensusu. Oferuje również miejsce dialogu i współpracy między krajami partnerskimi i państwami członkowskimi NATO, umożliwiając im współpracę w wysiłkach na rzecz pokoju i stabilności. Personel Kwatery Głównej składa się z delegacji narodowych krajów członkowskich i obejmuje cywilne i wojskowe biura łącznikowe oraz oficerów lub misje dyplomatyczne i dyplomatów krajów partnerskich, a także personel międzynarodowy i międzynarodowy personel wojskowy obsadzony z pełniących służbę członków sił zbrojnych państwa zbrojne. Pozarządowe grupy obywatelskie również wyrosły wspierając NATO, ogólnie pod sztandarem ruchu Rada Atlantycka/Stowarzyszenie Traktatu Atlantyckiego.
Struktura wojskowa
Kluczowymi elementami organizacji wojskowej NATO są:
Komitet Wojskowy (MC) doradza NAC w zakresie polityki i strategii wojskowej. Narodowi Szefowie Obrony są regularnie reprezentowani w MC przez swoich stałych Przedstawicieli Wojskowych (MilRep), którzy często są dwu- lub trzygwiazdkowymi oficerami flagowymi. Podobnie jak rada, MC spotyka się również na wyższym szczeblu, a mianowicie na szczeblu Szefów Obrony, najwyższego rangą oficera w siłach zbrojnych każdego kraju. Komitetem kieruje jego przewodniczący, który kieruje operacjami wojskowymi NATO. Do 2008 r. MC wykluczał Francję ze względu na decyzję tego kraju z 1966 r. O usunięciu się ze Struktury Dowodzenia Wojskowego NATO, do której ponownie dołączyła w 1995 r. Do ponownego wstąpienia Francji do NATO nie była reprezentowana w Komitecie Planowania Obrony, co doprowadziło do konfliktów między nią a członkami NATO. Pracę operacyjną komitetu wspiera Międzynarodowy Sztab Wojskowy.
Allied Command Operations (ACO) to dowództwo NATO odpowiedzialne za operacje NATO na całym świecie. Korpus Szybkiego Rozmieszczenia obejmuje między innymi Eurokorpus, Korpus Niemiecki/Holenderski, Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni i Korpus Włoskiego Szybkiego Rozmieszczania NATO, a także morskie Siły Wysokiej Gotowości (HRF), które wszystkie podlegają Dowództwu Operacji Sojuszu.
Za transformację i szkolenie sił NATO odpowiada Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji (ACT).
